25910 : total'a nombr'o da vort'o'j en la dokument'o - 4497 : mal'simil'a'j. 1236 radik'o'j - ili aper'as 49055 foj'o'j'n en la dokument'o. 21 nov'a'j kun'met'aĵ'o'j (ankoraŭ ne en la korpus'o)
En la tajg'o de la mal'proksim'a nord'o mister'a'j lok'o'j ekzist'as, pri kiu'j la en'land'ul'o'j ne volont'e parol'as, evit'em'e respond'ant'e la demand'o'j'n: ”tie'n nur la vent'o al'flug'as kaj la migr'ant'a'j bird'o'j sid'iĝ'as dum si'a flug'o al la mar'o”. Tie la akv'o'j reg'as; oni ĉie vid'as ili'n pal'a'j'n kaj bril'ant'a'j'n; kaj la ĉiel'o pend'as super ili pal'a pro ili'a re'bril'o. Sur la blu'a'j vast'aĵ'o'j vejn'o'j de akv'um'it'a ter'o serpent'um'as kapric'e kiel polip'a'j palp'il'o'j.
Sur la plat'a'j bed'o'j de la sek'a ter'o star'as mal'dens'a'j arb'ar'o'j, kvazaŭ okul'har'o'j; jen mal'grand'a mont'et'o aper'as; jen oni trov'as river'et'o'n, kiu kun'ig'as du akv'uj'o'j'n kaj per si'a murmur'et'o romp'as la monoton'ec'o'n de la star'ant'a'j akv'o'j. La okul'o erar'as en la per la spac'o kaj ripoz'as nur sur la mal'klar'a'j desegn'aĵ'o'j de la mal'proksim'a'j insul'o'j kaj promontor'o'j.
Mir'ind'e mal'gaj'a land'o.
Sed la dram'o'n de tiu'j ĉi akv'a'j vast'aĵ'o'j kre'as precip'e ili'a'j ...
bord'o'j. La tie'a'j lag'o'j plej mult'e mir'ig'as ne tiam, kiam la vent'eg'o ili'n sku'as kaj ĵet'as furioz'a'j'n ond'o'j'n; ne en hel'a tag'o, kiam la or'a sun'o kis'as ili'a'n brust'o'n, mal'kovr'it'a'n kvazaŭ en dorm'o, kaj ili en si'a'j blu'a'j spegul'o'j observ'as plej mal'grand'a'n nub'et'o'n, plej delikat'a'n nuanc'o'n de la ĉiel'o, klin'iĝ'int'a super ili; nek en silent'a nokt'o, kiam la bril'o de la lun'o trem'as sur ili kaj la fajr'er'o'j de la pur'a'j stel'o'j brul'et'as en ili'a'j nigr'a'j profund'eg'aĵ'o'j; sed tiam, kiam pel'at'a'j de delikat'a blov'o de la vent'o mil'o'j da ili'a'j et'a'j ond'o'j kares'as la abomen'a'j'n bord'o'j'n, delikat'e murmur'et'ant'e. La lag'o'j kares'as ili'n, ĉar ili posed'as neni'o'n ali'a'n: nek ŝton'eg'o'j'n, nek alt'aĵ'o'j'n ... ĉar se ĉi tiu'j mizer'a'j bord'o'j ne ekzist'us, la akv'o'j mal'aper'us — for'flu'us en la Ocean'o'n, por ĉiu'j sam'e mal'dolĉ'a'n, indiferent'a'n kaj profund'eg'a'n, ili do kares'e prem'iĝ'as al la marĉ'o'j, trink'as la kot'a'n akv'o'n, lek'as la musk'o'j'n mal'pur'a'j'n kaj ĉif'it'a'j'n. De la griz'a, kvazaŭ sen'viv'a supr'aĵ'o neni'o tiam re'bril'as ... Ret'o de mal'bel'a'j sulk'o'j kaj de rust'kolor'a ŝaŭm'o flu'as sur ili, puŝ'at'a de la vent'o, kaj en la bru'o de la ond'o'j oni aŭd'as sen'lim'a'n mal'ĝoj'o'n ...
Tia'j est'as la tie'a'j lag'o'j, kiam ili viv'as.
Sed vintr'e, kiam la vent'o ŝut'as amas'e neĝ'o'n sur la glaci'iĝ'int'a'j'n akv'o'j'n kaj la prujn'o blank'ig'as la trunk'o'j'n kaj branĉ'o'j'n de la arb'o'j, la ĉirkaŭ'aĵ'o far'iĝ'as sen'lim'a, blank'a, mal'plen'a, sen'viv'a, marmor'a mort'int'ej'o, kovr'it'a de la glaci'a ĉiel'o.
Tiam eĉ la vent'o tie ne fajf'as. La mal'mol'iĝ'int'a ter'o kuŝ'as en ne'pri'skrib'ebl'a silent'o; la mal'dens'a tajg'o kovr'as ĝi'n tie ĉi kaj tie kvazaŭ arane'a punt'o; la sen'mov'a, krud'a aer'o prem'as ĉio'n kiel mult'e'pez'a kristal'o. La sun'o lev'iĝ'as sen bril'o kaj tuj sub'ir'as; la long'a'j nokt'o'j, mal'supr'e mal'lum'a'j, supr'e bril'as fosfor'e. Neni'o romp'as la sen'viv'a'n silent'o'n; nur ia'foj'e rul'iĝ'as la bru'o de la ter'o, krev'ant'a pro la frost'o'j, ĝi rul'iĝ'as kiel la trem'o de la mort'iĝ'o kaj ripet'as ĝi'n febr'o'trem'e ĉiu'j part'et'o'j de la mal'mol'iĝ'int'a aer'o kaj ŝton'iĝ'int'a ter'o, de la arb'ar'o'j kaj akv'o'j kaj ĝi far'iĝ'as simil'a al la tondr'o, Ekster tio ĉi ... neni'o.
Tut'e ... neni'o!... Silent'o. Oni aŭd'as la murmur'et'o'n de prujn'a'j stel'et'o'j, fal'ant'a'j ter'e'n. Frost'o. La vojaĝ'ant'o'n ĝoj'ig'as la izol'ec'o, — neni'u ekster li sufer'as la mal'varm'eg'o'n.
En la fin'o de la vintr'o mal'oft'a aper'o romp'is la silent'o'n de la sankt'ej'o. Du nord'a'j cerv'o'j jung'it'a'j al glit'vetur'il'o kaj du hom'o'j en grand'eg'a'j pelt'o'j romp'is kun krak'o kaj ronk'o tra la arb'ar'a'j voj'et'o'j kaj tra la glat'a'j lag'o'j simil'a'j al ŝton'a plat'o de grand'eg'a tomb'o. Ili pen'e marŝ'is en la neĝ'a'j amas'o'j, kiu'j ating'is ĝis ili'a'j genu'o'j; de la fel'o'j, kovr'ant'a'j ili'a'j'n vizaĝ'o'j'n, flug'is kun murmur'et'o la vapor'o de ili'a el'spir'aĵ'o, kun'iĝ'is kun la vapor'o ĉirkaŭ'ant'a la ŝvit'ant'a'j'n cerv'o'j'n kaj form'is mov'iĝ'ant'a'n nub'o'n, kiu tuj fal'is sur ili'a'j'n vest'o'j'n kaj jung'aĵ'o'n kiel neĝ'a'j skvam'o'j, aŭ flug'is post ili kiel long'a blank'a ruband'o kiel ŝaŭm'a sulk'o post vapor'ŝip'o. Ili simil'is mal'grand'a'n, kolor'a'n grenad'o'n, kiu bril'as kaj fum'iĝ'as, flug'ant'e mal'alt'e super'blank'a mar'o. La vir'o ten'is en unu man'o la rimen'a'j'n konduk'il'o'j'n de la cerv'o'j, en la ali'a rekt'a'n branĉ'o'n, sur kiu li apog'is si'n kiel sur episkop'a'n baston'o'n. De temp'o al temp'o li atent'e rigard'is la blank'ig'it'a'n dens'ej'o'n aŭ la mal'proksim'o'n, kie la pal'a'j lag'o'j kun'iĝ'is kun la ĉiel'o. La vir'in'o ver'ŝajn'e neni'o'n vid'is, ĉar kol'um'o el sciur'a'j vost'o'j tut'e kovr'is ŝi'a'n vizaĝ'o'n. La aŭd'ad'o gvid'is ŝi'n; ĝi ne est'is mal'facil'a, ĉar la plej mal'grand'a murmur'et'o kur'is al ŝi kiel akr'a grinc'o. Kiam do ŝi aŭd'is, ke la cerv'o'j halt'is subit'e, ŝi rapid'e de'tir'is de la vizaĝ'o la kovr'il'o'n kaj rigard'is tra la fend'o inter la pelt'o'j. La cerv'o'j turn'is si'n flank'e'n kaj star'is laŭ'larĝ'e de la voj'o. La vir'o, de'met'int'e de la vizaĝ'o la kapuĉ'o'n, montr'is per la baston'o nud'a'n lok'o'n inter la arb'o'j kaj murmur'et'is: —Li ir'is ĉi tie ... ĉu vi vid'as?...
La vir'in'o rapid'e viŝ'is per la man'o la palpebr'o'j'n, kovr'it'a'j'n de la prujn'o. Sur la neĝ'o oni tre bon'e vid'is larĝ'a'j'n sign'o'j'n de hom'a pied'o. Ili ir'is en la mez'o de la arb'ar'o kaj post'e sur la voj'et'o, kie vetur'is la vojaĝ'ant'o'j.
—Ver'ŝajn'e jam ne mal'proksim'e de ĉi tie ... Atend'u, mi vok'os.
Li komenc'is raŭk'e kri'i.
—Uhu!... hu ... ho ... hu ...
Ankaŭ la vir'in'o kun'ig'is kun li'a vok'o si'a'n mal'fort'a'n, sed sonor'a'n voĉ'o'n. Ambaŭ ili est'is Jakut'o'j.
Ili ek'silent'is kaj aŭskult'is. Sed en la sen'mov'a aer'o, en kiu antaŭ moment'o ili'a'j voĉ'o'j son'is kiel sonor'il'o'j, nun reg'is plen'a silent'o.
—Ver'ŝajn'e ne tie ĉi!... Ebl'e ... ili mort'is? — dir'is la vir'o. — Ne ili viv'as long'e! — per trem'ant'a voĉ'o respond'is la vir'in'o.
— Vetur'u antaŭ'e'n, Pjotruĉan!...
Pjotruĉan moment'o'n ŝancel'iĝ'is, rigard'is la voj'o'n, fin'e li ek'konduk'is la cerv'o'j'n, sed li ir'is mal'proksim'e de la mister'a'j post'sign'o'j. La vir'in'o jam ne kovr'is la vizaĝ'o'n, kvankam la terur'a mal'varm'eg'o tranĉ'is ŝi'a'j'n vang'o'j'n, naz'o'n kaj palpebr'o'j'n. Ŝi'a'j nigr'a'j pupil'o'j mal'gaj'e rigard'is la post'sign'o'j'n, kiu'j tiel terur'is ŝi'a'n kun'ul'o'n, kaj ŝi'a kor'o bat'is pli kaj pli fort'e, prem'is la spir'ad'o'n kaj mal'help'is la ir'ad'o'n.
—Di'o mi'a!... Eĉ tiu ĉi abomen'ul'o tim'as ...
Ili ir'is ankoraŭ kelk'cent'o'j paŝ'o'j'n; Pjotruĉan tiel viv'eg'e ek'tir'is la konduk'il'o'j'n, ke la cerv'o'j ek'bat'is la glit'vetur'il'o'n per la pied'o'j. Sam'temp'e la Jakut'o lev'is la man'o'j'n supr'e'n, etend'is la pied'o'j'n, kvazaŭ li vol'us for'kur'i kiel ebl'e plej mal'proksim'e de tio, kio'n li ek'vid'is. La kovr'il'o de'fal'is de li'a vizaĝ'o kaj ĝi aper'is sub la fel'a kapuĉ'o: abomen'a vizaĝ'o, plat'a, kovr'it'a de akn'o'j, kun difekt'it'a naz'o kaj kun pus'o en la okul'o'j. Nun ĝi est'is mort'e pal'a kaj kovr'it'a de grand'a'j gut'o'j da ŝvit'o.
—Anka ... Anka ... rigard'u ... sang'o!... — murmur'et'is li — ne, mi ne ir'os plu por io ajn en la mond'o ... Mi ne vetur'os, ne, ... mort'ig'u mi'n, mi ne vetur'os!...
Efektiv'e iu rest'ig'is sang'a'j'n post'sign'o'j'n — grand'a'j'n ruben'a'j'n makul'o'j'n kun flav'a rand'o. Anka rigard'is tiu'j'n sign'o'j'n de sufer'o kaj ŝi est'is tim'ig'it'a ne mal'pli ol Pjotruĉan.
—Vir'o, aŭ vir'in'o? — demand'is ŝi.
Pjotruĉan rigard'is en la mez'o'n de post'sign'o.
—Kiu pov'as sci'i? Vir'in'o, ŝajn'as al mi.
—Pjotruĉan, mi'a bon'a, kar'ul'o mi'a ... ni vetur'u ankoraŭ iom. Kri'u, kaj post'e ni vetur'os.
—Bon'e mi kri'os! Sed mi ne vetur'os por io ajn. Kial mi dev'as pere'i? Ili bezon'as help'o'n, ili mem dev'as serĉ'i. Ni las'os ĉi tie la pak'aĵ'o'j'n. Post'e ili ven'os kaj pren'os ... En la frost'o ĉio est'as sen'danĝer'a, neni'u ŝtel'os ... Vulp'o? — Li ŝancel'iĝ'is moment'o'n, sed tuj li re'ven'is al la antaŭ'a decid'o.
—Mi dir'os al la komun'um'o, ke ni trov'is sang'o'n sur la voj'o, ke mi ne pov'is far'i unu paŝ'o'n plu ... Ne ekzist'as leĝ'o postul'ant'a, ke oni ir'u, kie la sang'o de la lepr'ul'o'j est'as ... La sol'a rigard'ad'o pov'as kaŭz'i mal'san'o'n ... Tiu ĉi ”sinjor'in'o” ne ŝerc'as.
—Tiam mi neniu'n vid'os!
—Pli bon'e est'as, ke vi ne vid'u ... Por kio rigard'i? Li est'as kvazaŭ mort'int'o. Mi'n vi dev'as nun rigard'ad'i ... Mi ne hav'as naz'o'n, sed li tut'e ne hav'as karn'o'n sur la vizaĝ'o ...
—Pjotruĉan, Pjotruĉan ... Vi ja promes'is. Nur unu foj'o'n, sol'a'n foj'o'n ... Ebl'e, kiam mi ek'vid'os li'a'n sen'karn'a'n vizaĝ'o'n, mi li'n forges'os ... li'a ombr'o ĉes'os mi'n turment'i nokt'e? La ŝaman'o ja ordon'is ... Mi vol'as est'i trankvil'a kiel la ali'a'j ... mi vol'as, ke ĝi ŝanĝ'iĝ'u. Tiam ebl'e mi vi'n ek'am'os, kutim'os ...
Pjotruĉan ne'e balanc'is la kap'o'n.
—Mi vok'os, sed mi ne vetur'os. Ĝi est'as van'a. Por ĉiu kar'a est'as la viv'o ... Mi vetur'us, sed la sang'o ... De la sol'a odor'o oni pov'as mal'san'iĝ'i. Tiam vi ne sekv'us mi'n tie'n, ho ne! Huhu ... hu ... uu ... Oha ...
Ili kri'is kelk'foj'e kiel ebl'e plej laŭt'e kaj, de'puŝ'int'e la kapuĉ'o'j'n de la orel'o'j, atent'e aŭskult'is, Post iom da temp'o el la mal'proksim'o, kovr'it'a de la frost'a'j vapor'iĝ'aĵ'o'j kaj de la punt'a teks'aĵ'o de la arb'ar'o'j, al'flug'is al ili plend'a ĝem'o, simil'a al hund'a blek'o.
—Ĉu vi aŭd'as? Jen ili est'as! — kri'is Anka kaj tuj ek'kur'is.
Pjotruĉan kapt'is ŝi'a'n manik'o'n.
—Vi frenez'iĝ'is, vir'in'o! Unu paŝ'o plu kaj vi est'us en'paŝ'int'a en la sang'o'n!
—Mi dev'as, dev'as. Mi rigard'os de mal'proksim'e ... Vi rest'u ĉi tie ... Mi tuj re'ven'os tuj ...
Ŝi el'tir'is si'n el li'a'j man'o'j kaj ir'is tra la neĝ'a'j amas'o'j. Sur ŝi'a'n varm'ig'it'a'n vizaĝ'o'n, de kiu la kapuĉ'o tut'e de'fal'is, la frost'o met'is mal'varm'a'j'n blank'a'j'n kis'o'j'n, la dens'a aer'o halt'ig'is ŝi'a'n rapid'iĝ'int'a'n spir'ad'o'n. Ŝajn'is al ŝi, ke ŝi fal'os; ŝi mir'is, ke la ter'o for'kur'as de ŝi'a'j pied'o'j, ke la kor'o tiel terur'e bat'as kaj dolor'as. La okul'o'j, rigard'ant'a'j mal'proksim'e'n, ne vid'is, ke Pjotruĉan tim'e rapid'is post ŝi; la orel'o'j ne aŭd'is la krak'ad'o'n de la glit'vetur'il'o kaj la ronk'ad'o'n de la cerv'o'j. Fin'e ŝi ek'vid'is mal'proksim'e jurt'o'n 1 inter neĝ'a'j amas'o'j, kovr'it'a'n de la neĝ'o ĝis la supr'o, kaj antaŭ ĝi kelk'e da nigr'a'j hom'a'j figur'o'j. Ili rimark'is ŝi'n kaj genu'fleks'is, etend'int'e la man'o'j'n. Ŝi re'kon'is la edz'o'n. Li star'is antaŭ la ali'a'j, ŝi do kur'is al li, forges'int'e pri ĉio.
—Anka!... Anka!... Atend'u! Halt'u!... Kio'n vi far'as?... Atend'u, mi dir'os al vi! — kri'is post ŝi Pjotruĉan, pen'ant'e ŝi'n kapt'i. Ŝi ne aŭskult'is li'n; ju pli proksim'e ŝi sent'is la persekut'o'n, 1 Jakut'a dom'o.
ju pli laŭt'e pied'frap'is la cerv'o'j, des pli rapid'e ŝi kur'is ... Ŝi'a al'proksim'iĝ'o kaŭz'is tumult'o'n en la ar'et'o da mizer'ul'o'j. Unu'a for'kur'is mal'grand'a, preskaŭ nud'a knab'in'et'o; post ŝi rapid'is mal'dik'iĝ'int'a skelet'o kun long'a'j har'o'j kaj gest'o'j de Tunguz'o; eĉ viv'a kadavr'o, kies tut'a vizaĝ'o prezent'is unu vund'o'n, lev'iĝ'is de la ter'o. Nur li star'is genu'e rigid'iĝ'int'a kaj, kvankam li rigard'is ŝi'n, ŝajn'is, ke li tut'e ŝi'n ne vid'is. La sam'a vizaĝ'o, la sam'a'j okul'o'j mal'gaj'a'j, kiu'j'n ŝi tiom da foj'o'j kis'ad'is!
Ŝi salt'is al li kaj kapt'is li'a'n man'o'n.
—Vi est'as ... viv'as ... spir'as ... Gregori'o!... Ankoraŭ la vizaĝ'o'n vi hav'as ... ili mensog'is ... kaj la buŝ'o ne est'as difekt'it'a ...
Mi ne vol'as ... Mi rest'os ĉi tie ... Mi prefer'as kun vi ie ajn ...
Oni mi'n turment'is ... Mi est'is kvazaŭ mal'ben'it'a ... Oni evit'is mi'n ... La sen'naz'ul'o ... Pjotruĉan ... nur li ... — parol'is ŝi sen'ord'e.
—Ĉu ankaŭ vi mal'san'iĝ'is? — balbut'is la viv'a kadavr'o, tuŝ'ant'e ŝi'a'n brak'o'n.
Ŝi ek'rigard'is kaj ĵet'is si'n flank'e'n de la kripl'a, sang'a, sen'fingr'a man'o etend'it'a al ŝi. Ŝi rimark'is terur'a'n vizaĝ'o'n, en kiu tra la putr'a'j lip'o'j la dent'o'j lum'is, kvazaŭ en mok'a rid'et'o ... La konsci'o subit'e ek'bril'is en ŝi'a'j larĝ'e mal'ferm'it'a'j pupil'o'j!
—Kial vi tuŝ'is mi'n, abomen'ul'o?... Vi sci'as, ke est'as mal'permes'it'e. Kio okaz'is?... — La kadavr'o ek'rid'is. Sam'temp'e vir'in'o, star'ant'a en la pord'o, mal'dik'iĝ'int'a, sed jun'a kaj vest'it'a pli bon'e ol la ali'a'j, kiu ĝis nun suspekt'e rigard'is la fremd'a'n vir'in'o'n, subit'e ĵet'is si'n antaŭ'e'n kun mal'ferm'it'a'j brak'o'j: —Halt'u, halt'u! De'ĵet'u la pak'aĵ'o'j'n, kiu'j'n vi al'vetur'ig'is. Ili est'as ni'a'j. La komun'um'o ili'n send'is, mi sci'as ... Halt'u, ĉar ali'e mi ŝmir'os vi'a'n vizaĝ'o'n per mi'a propr'a sang'o ... vi abomen'a, sen'naz'a monstr'o ... Tuj las'u ĉio'n. — Ŝi kri'is kaj kur'is rapid'e preter Anka kaj Gregori'o. Tiam ankaŭ la ali'a'j tie'n rigard'is; Pjotruĉan, kiu jam turn'is la glit'vetur'il'o'n por for'kur'i, ŝancel'iĝ'is, post'e li komenc'is rapid'e de'ĵet'i la sak'o'j'n: manĝ'aĵ'o'n, vest'o'j'n, eĉ lit'aĵ'o'n. Li de'ĵet'is ĉio'n kaj ek'bat'is la cerv'o'j'n, kiu'j ek'kur'is galop'e. La vir'in'o tut'e ne intenc'is li'n persekut'i; ŝi rid'is, klin'iĝ'is al la de'ĵet'it'a'j objekt'o'j kaj rigard'is ili'n. La terur'it'a Jakut'o las'is ankaŭ si'a'n propr'aĵ'o'n kaj tia'manier'e pli'grand'ig'is la ”riĉ'aĵ'o'j'n” send'it'a'j'n de la komun'um'o. La mal'san'ul'o'j al'ramp'is al la donac'o'j, rigard'is ili'n sci'vol'e, kaj hom'a'j delikat'a'j bril'o'j ek'lum'is en ili'a'j dolor'a'j best'iĝ'int'a'j vizaĝ'o'j.
—Tamen oni memor'as pri ni. Ekzist'as ankoraŭ en ĉi tiu mond'o bon'a'j Jakut'o'j! — ek'ĝem'is long'har'ul'o, simil'a al Tunguz'o. — Eĉ pri vi, Biterĥaj, oni ne forges'is ... Rigard'u, oni send'is al vi ĉemiz'et'o'n ... tut'e bon'a'n ĉemiz'et'o'n oni send'is al vi — li al'don'is, el'tir'ant'e el la pak'aĵ'o'j mal'grand'a'n infan'a'n ĉemiz'et'o'n kalikot'a'n. Kun bon'kor'a rid'et'o li don'is ĝi'n al la nud'a, mal'grand'a knab'in'o, mov'iĝ'em'a kiel simi'et'o.
—Re'don'u, ĝi est'as por mi! — kri'is la alt'a vir'in'o kaj kapt'is la ĉemiz'o'n el ŝi'a'j man'o'j.
—De kie vi'e sci'as, ke ĝi est'as por vi? Ĉu oni tie skrib'is? Vi ja ne nask'os infan'o'n tiel grand'a'n kiel ĉi tiu ĉemiz'o! — dir'is la long'har'ul'o kun malic'a rid'et'o.
La vir'in'o koler'e li'n rigard'is, de'turn'is si'n, sed ŝi ne el'las'is la akir'o'n el si'a man'o.
La ruĝ'a'j bril'o'j de la fajr'o ramp'is sur la mal'alt'a plafon'o kaj sur la klin'it'a'j mur'o'j de la jurt'o, kovr'it'a'j per fulg'o, ĵet'ant'e sur ili'n grand'eg'a'j'n monstr'a'j'n ombr'o'j'n de la figur'o'j sid'ant'a'j ĉirkaŭ la fajr'uj'o. Oni kuir'is la vesper'manĝ'o'n kaj ĉiu'j mal'san'ul'o'j kolekt'iĝ'is por observ'i ĉi tiu'n grav'a'n labor'o'n. Eĉ Salban kaj li'a edz'in'o Kutujaĥsit — du viv'a'j, preskaŭ sen'karn'a'j skelet'o'j — sid'is ĉe la kaldron'o'j, trem'ant'e kaj mal'laŭt'e ĝem'ant'e, kaj rigard'is avid'e la bol'ant'a'n akv'o'n.
—Vi ankoraŭ ne mort'is, mal'jun'a'j putr'ul'o'j?... La mort'o ne pov'as trov'i vi'n, aŭ vi'n tim'as ... Van'e oni nutr'as vi'n, — mok'is ili'n la alt'kresk'a vir'in'o, la sam'a, kiu propr'ig'is al si la ĉemiz'o'n de Biterĥaj.
—Ne pek'u, Mergenj, ankaŭ vi'n ĝi trov'os ...
—Ĝi serĉ'u! Mi ne tim'as ĝi'n! Ne dolĉ'e est'as loĝ'i ĉi tie kun vi.
—Ĝi vi'n el'turment'os, vi sufiĉ'e sufer'os ... La man'o'j, pied'o'j de'fal'os al vi ... Vi ĉes'os estr'i ... vi humil'iĝ'os, — ek'ĝem'is Kutujaĥsit.
—Antaŭ'e mi mort'os, mi ne atend'os, — re'dir'is Mergenj.
—Tro mal'humil'a vi est'as. Ebl'e vi pli fru'e bezon'os hom'a'n help'o'n! — al'don'is long'har'ul'o, kiu'n pro li'a'j mal'lert'a'j gest'o'j kaj mal'rapid'a parol'ad'o oni mok'e nom'is Flu'o, kaj li rigard'is plen'signif'e la tro dik'iĝ'int'a'n tali'o'n de la vir'in'o. Ŝi ruĝ'iĝ'is, ŝi'a'j okul'o'j bril'is, sed ŝi dir'is neni'o'n. Ŝi'a'n atent'o'n tut'e okup'is murmur'et'o, kiu flug'is de la benk'o'j, kaŝ'it'a'j en la ombr'o.
— ... Mi ne hav'is rifuĝ'ej'o'n. Kiam oni for'pren'is vi'n, mi'a frat'o propr'ig'is al si la bov'in'o'j'n, kaj mi'n li el'pel'is. Se vi est'as infekt'it'a, dir'is li; li tim'as ankaŭ mi'n. La ali'a'j ankaŭ tim'is. Se iu akcept'is mi'n, tio est'is nur por unu, du tag'o'j. Mi dev'is plen'um'i plej mal'facil'a'n labor'o'n, dorm'i en la plej mal'bon'a angul'o, en sterk'o, kaj manĝ'i el apart'a vaz'o. Mi mastr'in'o, mi sinjor'in'o manĝ'is kun la hund'o'j. Por mi ekzist'is neni'u lok'o sur la ter'o ... La najbar'o'j, kiu'j'n ni ne unu'foj'e help'is bon'kor'e, ofend'is kaj insult'is mi'n. Mi est'is por ili kvazaŭ ŝu'a pland'o ... Plej long'e mi loĝ'is ĉe la riĉ'ul'o Simono. Li ne nutr'is mi'n, sed almenaŭ ne el'pel'is. Mi viv'is per la almoz'o. Sed kiam mi kulp'ig'is la frat'o'n en la juĝ'o pri mi'a hav'o, ankaŭ Simono el'pel'is mi'n.
”Mi ne bezon'as fier'a'j'n labor'ist'in'o'j'n-riĉ'ul'in'o'j'n. Pro tio la najbar'o'j mal'am'os mi'n”. La frat'o kalumni'is mi'n, ĉikan'is, promes'is, ke li nutr'os vi'n. Li dir'is, ke li send'is al vi jam tre mult'e.
Oni al'juĝ'is al li unu du'on'o'n, la ali'a'n oni ordon'is re'don'i. Ĉu li send'is i'o'n al vi?
Gregori'o silent'is.
—Mi sci'is, ke li, mensog'as, sed de vi eĉ vapor'o ne al'flug'as en ni'a'n mond'o'n ... La komun'um'o dir'is, ke mi, ne pov'os mastr'um'i sen vir'o, ke la best'ar'o pere'os; tial ĝi ordon'is las'i la du'on'o'n al mi'a frat'o, por ke li nutr'u vi'n.
—Kred'u al li ... — murmur'et'is mok'e la vir'o. — Kaj vi'a du'on'o?
—Sen ter'o, sen labor'ist'o, sen fojn'o, kio'n pov'is far'i sol'a vir'in'o? Fin'e Pjotruĉan mi'n pren'is!...
Ŝi ek'silent'is mal'facil'e spirant'e.
—La sen'naz'ul'o?
—Jes, tiu ĉi ... mal'bel'a, abomen'a ...
—Ĉu li ... am'is vi'n?
La vir'in'o mal'laŭt'e plor'is.
—Kio'n mi dev'is far'i? La mort'o persekut'is mi'n. Ĉio ŝajn'is al mi abomen'a ... Sopir'o, mal'ĝoj'o brul'ant'a ir'is post mi kiel mi'a ombr'o. Sed mi ne pov'is vi'n forges'i, mi ne pov'is forges'i, kiel ni kon'at'iĝ'is unu kun la ali'a, kiel feliĉ'e ni viv'is, kiam vi pren'is mi'n ... Mi'a'j intern'aĵ'o'j est'is plen'a'j de larm'o'j ... Mi vol'is vid'i vi'n ... nur unu'foj'e, nur de mal'proksim'e. Sed ali'e okaz'is.
Mi est'as ĉi tie, mi est'as kun vi kaj ... mi ne bedaŭr'as! Mort'i ĉie oni dev'as, ĉie egal'a est'as la mort'o ... Vi pov'as viv'i ankoraŭ long'e, kaj ni pov'as ankoraŭ ĝu'i la am'o'n! Ni mort'os kun'e! Mi ne pov'is forges'i ... La dolor'o prem'is mi'a'n kor'o'n, puŝ'is mi'n al vi ...
—Kred'u al ŝi! — sibl'is ne'atend'it'e Mergenj. — Kiu ven'as ĉi tie'n mem'vol'e ... viv'a en infer'o'n! ? Oni for'pel'is ŝi'n, ĉar ŝi est'as mal'san'a. Nur mi pere'as inter vi san'a, sen'kulp'a ... Vi memor'as, kiam mi ven'is, mi montr'is mi'a'n korp'o'n, pur'a'n, san'a'n, sen makul'o, sen akn'et'o. Kial mi sufer'as, mal'ben'it'a'j, inter vi?
Vi mal'pur'ig'is mi'n per vi'a spir'o, per vi'a sang'o, vi ferm'is por mi la tut'a'n mond'o'n. Por tio fajr'o brul'ant'a en'glut'u vi'n antaŭ vi'a mort'o. La tondr'o bat'u ĉiu'tag'e vi'a'j'n vund'o'j'n ...
—Pro kio vi re'e furioz'as Mergenj?... — ek'ĝem'is Salban. — Ne ni al'tren'is ja vi'n ĉi tie'n, sed vi'a propr'a edz'o ĵet'is vi'n lig'it'a'n. Se ni ne est'us tiam mal'lig'int'a'j vi'n, vi est'us pere'int'a pro la kul'o'j kaj mal'sat'o.
—Kial vi far'is tio'n? Ĉu mi ne est'as nun kvazaŭ sen anim'o.
—Ni ĉiu'j est'as ombr'o'j de hom'o'j! — ek'ĝem'is Flu'o.
—Kaj tiu ĉi vir'in'o mem'vol'e ven'is! Ni'a'n mizer'a'n nutr'aĵ'o'n, kiu al ni ne sufiĉ'as, ni dev'os divid'i kun ŝi ... De'ŝir'u de ŝi la vest'o'j'n, ŝmir'u ŝi'n per vi'a'j suk'o'j, ŝi ek'sent'u plej baldaŭ dolor'o'n kaj sufer'o'n! — kri'is la koler'a furioz'ul'in'o. Ŝi ĵet'is si'n al la ge'edz'o'j.
Ĉiu'j ek'silent'is. Anka, trem'ant'a kaj pal'a, ĉirkaŭ'pren'is si'a'j'n vest'o'j'n per la man'o'j. Mergenj halt'is antaŭ ŝi kaj rid'is.
—Vi tim'as? Memor'u do, memor'u, kia mi est'as ... Vi kon'as mi'n?... Kred'ebl'e vi ne unu'foj'e aŭd'is pri mi de la Jakut'o'j ...
—Mi aŭd'is — murmur'et'is Anka. — Mi sci'as, ke oni tre mal'just'e ag'is kontraŭ vi, ke nun vi venĝ'as vi'n al ili kaj dis'port'as la infekt'o'n.
—Ho, ankoraŭ ne! Mi'a korp'o ankoraŭ est'as san'a, sed ven'os la temp'o ... Aŭskult'u, vi dir'is, ke oni mal'just'e ag'is kontraŭ mi, jes, mal'just'e, ho kiel mal'just'e! Mi est'is bon'a, kviet'a, mi hav'is ĉio'n ...
—Ĝi jam est'as kuir'it'a! Rigard'u, ĝi bol'as kaj tuj el'flu'os — ek'kri'is Biterĥaj kaj montr'is la kaldron'o'j'n per la man'o. Ĉiu'j turn'is si'n tie'n.
Oni el'verŝ'is la ”en'hav'o'n” en grand'eg'a'n lign'a'n plad'o'n, kaj la mal'san'ul'o'j, sid'iĝ'int'e ĉirkaŭ la tabl'o, komenc'is vic'e ĉerp'i per kuler'o'j. Nur Salban kaj Kutujaĥsit manĝ'is apart'e el mal'grand'a'j vaz'o'j, ĉar la komun'a nutr'aĵ'o est'is tro varm'eg'a por ili'a'j vund'it'a'j lip'o'j kaj la ali'a'j manĝ'is tro rapid'e.
—Di'o don'u san'o'n al Pjotruĉan, ke li ven'is ... Re'e ni mal'sat'us. Hieraŭ ni manĝ'is la last'a'n fiŝ'o'n! — dir'is Flu'o, lekant'e la kuler'o'n.
—Kial vi nom'as li'n pli bon'a, ol la ali'a'j?... La komun'um'o send'is li'n, li ven'is, ĉar ĝi ordon'is al li — al'don'is koler'e Gregori'o.
—Dir'u, ke vi'a edz'in'o! — dir'is Mergenj malic'e rigard'ant'e la ge'edz'o'j'n.
—Rakont'u, Anka, la nov'aĵ'o'j'n el la mond'o, — si'n turn'is al la jun'a vir'in'o Salban.
Ŝi komenc'is rakont'i pri la aŭtun'a fiŝ'kapt'o, pri la mank'o de fojn'o, pri la mal'sat'o, kiu minac'as printemp'e la komun'um'o'n.
Ili atent'e aŭskult'is, ĉar ĉio tio est'is grav'a ankaŭ por ili. Post'e Anka rakont'is detal'e: kiu mort'is, kiu mal'pac'is, kie nask'iĝ'is knab'o kaj kie knab'in'o.
—Muĉila edz'iĝ'is. Li pren'is vir'in'o'n mal'dik'a'n, nigr'a'n, mal'grand'a'n, kaj don'is por ŝi dek bov'in'o'j'n.
—Al kiu li don'is? Ŝi ja est'as orf'in'o ...
—Li don'is al la princ'o ... Li dev'is don'i ... Vi ja sci'as, ke ĉiu vir'in'o hav'as si'a'n prez'o'n ...
—Vi aŭd'as, Gregori'o ... La vir'o'j ĉiam kaj ĉie gajn'as — eĉ ĉe la lepr'ul'o'j ... Tie ĉi ili ne pag'as por la vir'in'o'j ... — rid'is Mergenj.
Anka demand'e rigard'is ŝi'n, sed Mergenj jam lev'iĝ'is por kolekt'i kaj lav'i la vaz'o'j'n. Ŝi mal'delikat'e re'pren'is la vaz'o'n de Biterĥaj, kiu lek'is ĝi'n avid'e, kie ajn pov'is ating'i ŝi'a lang'o.
—Vi far'os tru'o'n en la vaz'o! Don'u!... La infan'o tim'e etend'is al ŝi la mal'dik'a'j'n man'et'o'j'n, kiu'j fleks'iĝ'is sub la pez'o de la vaz'o, kaj ŝi kur'is al si'a protekt'ant'o Flu'o.
El la plej grav'a'j nov'aĵ'o'j plej mult'e impres'is ĉiu'j'n la rakont'o pri ”sinjor'in'o, kiu'n cent ĉeval'o'j al'vetur'ig'is de mal'proksim'e, de la sud'o”.
—Ŝi est'is tre grand'a sinjor'in'o, oni far'is por ŝi apart'a'j'n voj'o'j'n, de'hak'int'e arb'o'j'n en la tajg'o, apart'a'j'n pont'o'j'n sur la river'o'j, ĉar sur la mal'nov'a'j ŝi ne pov'is vetur'i. Ŝi vetur'is de la imperi'estr'in'o mem kaj dev'is ven'i ĉi'e'n. Nur al ni ŝi ne pov'is, ĉar la kul'o'j terur'e pik'is si'n. Ŝi demand'is ĉie pri san'ig'a'j herb'o'j.
—Kia san'ig'o! La mort'o est'as ni'a san'ig'o! — sam'temp'e ek'ĝem'is Salban kaj li'a edz'in'o.
—Pro ĉi tiu'j herb'o'j oni intenc'is konstru'i dom'o'n kun fer'a'j fenestr'o'j ...
—Mal'liber'ej'o'n! — korekt'is Flu'o.
—Kaj met'i tie'n ĉiu'j'n mal'san'ul'o'j'n el la tut'a land'o.
—Ho! ho ... Ĉu ebl'e est'as konstru'i tia'n dom'o'n? Ni est'as tre mult'a'j. Tie ĉi ni est'as sep, en la distrikt'o de Borsk, en la orient'a'j kaj nord'a'j lok'o'j loĝ'as lepr'ul'o'j ... Kie ja est'as fiŝ'o'j, tie ankaŭ lepr'ul'o'j ... Preskaŭ du'on'o de la Jakut'a land'o nutr'as si'n per fiŝ'o'j ... Kio'n do oni far'os? Ĉu oni met'os ĉiu'j'n? Kiu Jakut'o sci'as, kio okaz'os al li post unu jar'o?... Ankaŭ ni ja est'is san'a'j kaj ĝoj'a'j kaj neni'u el ni sci'is, ke li port'as en si venen'o'n!...
—Ebl'e la imperi'estr'in'o ordon'os pro ĉi tiu san'ig'a herb'o!
Sed pri kio ni est'as kulp'a'j, pri kio?
—Pli bon'e est'us, se oni per unu foj'o mort'ig'us ni'n. Por kio viv'i, se oni dev'as sid'i en skatol'o, post ĉirkaŭ'bar'o. Oni tie ne vid'as la mond'o'n ... la sun'o'n ... La vintr'o kaj printemp'o est'as egal'a'j. Oni ne pov'as met'i ret'o'j'n por fiŝ'o'j aŭ bird'o'j, oni ne pov'as kolekt'i kresk'aĵ'o'j'n ... Nun ni almenaŭ iom simil'as la ali'a'j'n!... Vi dir'as, ke ili don'os ĉio'n, kio'n ni bezon'as! Neni'o'n ili don'os!... Ili ne don'os pli mult'e ol nun, ĉar ili ne pov'as, ili mem ne hav'as ... Nun ni pov'as help'i ni'n per ni'a propr'a labor'ad'o kaj pen'ad'o, sed post fer'a'j krad'o'j?...
Ĉiu'j unu'voĉ'e plend'is kaj indign'is.
—Sen'dub'e la distrikt'estr'o, kanajl'o, el'pens'is tio'n! — koler'e dir'is Flu'o.
—Silent'u! ne parol'u tro mult'e! — halt'ig'is li'n Gregori'o. — Kio'n ili pov'as far'i al mi? Kio'n? Ili ven'u ĉi tie'n, ili al'konduk'u tut'a'n milit'ist'ar'o'n ...
—Ni al ĉiu'j ŝmir'os la buŝ'eg'o'j'n per sang'o! — ek'rid'is Mergenj. — Kiam ĉiu'j est'os mal'san'a'j, pli bon'e est'os por ni, ĉar ĉiu'j est'os egal'a'j!
Flu'o ek'silent'is kaj indign'e rigard'is ŝi'n.
—Mi tut'e ne dezir'as, ke ĉiu'j mal'san'iĝ'u. Ili est'u san'a'j, Di'o favor'u ili'n. Ĉu mi'a'j vund'o'j mal'pli dolor'os mi'n, kiam ali'a'j hav'os simil'a'j'n?... Sed met'i ni'n en mal'liber'ej'o'n ... Kial? Ĉu ni est'as kulp'a'j?... Pro kio en'ter'ig'i viv'a'j'n hom'o'j'n?
—Vi est'as prav'a, prav'a!... Ili est'u san'a'j. Di'o ili'n ben'u, sed ni ankaŭ vol'as mort'i liber'a'j ... — Ĉiu'j konsent'is kaj dis'ir'is.
Anka mal'lig'is si'a'n pak'aĵ'o'n kaj komenc'is tond'i kaj kudr'i i'o'n por la edz'o. Mergenj ankaŭ kudr'is i'o'n. La ge'edz'o'j Salban ĝem'is en silent'a angul'o, kaj Flu'o flik'is la ret'o'j'n ĉe la fajr'uj'o kaj rakont'is al Biterĥaj per raŭk'a voĉ'o: —”Mal'grand'a Dik'a Mal'jun'ul'in'o, kiu posed'is kvin bov'in'o'j'n, el'ir'is maten'e serĉ'i la brut'o'j'n sur la kamp'o. Tie ŝi trov'is flor'o'n kun kvin branĉ'et'o'j kaj, romp'int'e neniu'n, ŝi al'port'is ĝi'n hejm'e'n, met'is sur la kusen'o'n kaj zorg'e kovr'is. Post'e ŝi sid'iĝ'is por melk'i la bov'in'o'j'n. Subit'e ... ek'sonor'is sonor'il'et'o'j, la tond'il'o fal'is ter'e'n. La mal'jun'ul'in'o ek'trem'is, la lakt'o el'flu'is ter'e'n.
Ŝi kur'is en la jurt'o'n, rigard'as la flor'o'j'n: la flor'o kuŝ'as kiel antaŭ'e. Ŝi re'ven'is kaj re'e melk'is. Kaj re'e ŝi aŭd'as sonor'il'et'o'j'n, re'e la tond'il'o fal'is de la tabl'o. Ŝi re'e dis'verŝ'is la lakt'o'n ter'e'n.
Kaj la flor'o ... ĝi kuŝ'as kiel antaŭ'e. Tri'a'foj'e si mal'laŭt'e al'proksim'iĝ'is kaj rigard'is tra fend'o en la pord'o. Mal'dekstr'e, kie la vir'in'o'j dorm'as, kie star'as la benk'o por la ne'svat'it'a'j knab'in'o'j, bel'eg'a virg'ul'in'o sid'as. Super la hel'a'j okul'o'j la brov'o'j kuŝ'as kiel du zibel'o'j, kiu'j etend'is la pied'et'o'j'n unu al la ali'a, ŝi'a buŝ'o — el fand'it'a arĝent'o, ŝi'a naz'o — el forĝ'it'a arĝent'o ... Kiam ŝi parol'as, ŝajn'as, ke papili'o flirt'as sur ŝi'a'j vang'o'j; kiam ŝi glut'as, ŝajn'as, ke hirund'o flug'as en ŝi'a gorĝ'o. Tra la blank'a vest'o bril'as la lun'simil'a korp'o, tra la tra'vid'ebl'a vest'o bril'as la korp'o am'at'a.
Post iom da temp'o Ĥaĝit-Ber'gen'j, la fil'o de ”Glor'a sang'a okul'o” ir'is en la grand'a'n, mal'lum'a'n arb'ar'o'n. Subit'e li ek'vid'is: apud la dom'o de Dik'a Mal'jun'ul'in'o, kiu posed'is kvin bov'in'o'j'n, sciur'o sid'as sur larik'o. Li komenc'is cel'i kaj bon'e paf'i. De la fru'a maten'o ĝis la mal'lum'a vesper'o li ne traf'is eĉ unu foj'o'n. La sun'o sub'ir'is. En tiu temp'o li'a sag'o fal'is en la kamen'tub'o'n de la jurt'o. ”Mal'jun'ul'in'o, re'don'u al mi la sag'o'n,”
li pet'as. Neni'u respond'is. Varm'eg'a sang'o ruĝ'ig'is li'a'j'n vang'o'j'n, ruĝ'a sang'o kolor'ig'is li'a'n frunt'o'n, de la flank'o koler'a pens'o al'salt'is, de post'e arogant'a pens'o al'flug'is, li ĵet'is si'n en la jurt'o'n. Li ek'vid'is la virg'ul'in'o'n; li ek'vid'is ŝi'n kaj sven'is; post'e li re'viv'iĝ'is, en'am'iĝ'is, el'kur'is el la jurt'o, salt'is sur la ĉeval'o'n kaj galop'is hejm'e'n: ”Ge'patr'o'j mi'a'j, dir'is li, Mal'jun'ul'in'o, kiu posed'as kvin bov'in'o'j'n, hav'as bel'eg'a'n knab'in'o'n! Pren'u ŝi'n kaj don'u al mi” ... La patr'o send'is naŭ milit'ist'o'j'n sur naŭ ĉeval'o'j. Ili galop'e rajd'is en la arb'ar'o'n, rapid'e en'ir'is en la jurt'o'n, ek'rigard'is kaj sven'is pro la bel'ec'o de la knab'in'o ... Ili re'viv'iĝ'is, el'ir'is; la plej eminent'a rest'is ... ”Mal'grand'a Mal'jun'ul'in'o, kiom vi postul'as por vi'a fil'in'o?” ...
Flu'o inter'romp'is la rakont'o'n kaj en'pens'iĝ'is. La vir'in'o'j port'is en la jurt'o'n la lit'aĵ'o'n, kiu'n ili tag'e aer'um'is ekster'e.
—Ir'u dorm'i, Biterĥaj. La vund'o'j dolor'as mi'n, mi ne rakont'os plu. Morgaŭ la veter'o ŝanĝ'iĝ'os: ni hav'os degel'o'n aŭ vent'o'n ...
Biterĥaj obe'e ir'is en la angul'o'n, kie ŝi dorm'is kun Flu'o sur benk'o. Antaŭ la fajr'uj'o Flu'o long'e lav'is en varm'a akv'o kaj bandaĝ'is si'a'j'n kripl'ig'it'a'j'n pied'o'j'n. Lac'a kaj sufer'ant'a li fal'is sur la lit'o'n kaj tuj ek'dorm'is.
—Vi dorm'as, Flu'o! Ne dorm'u, kar'ul'o ... Vi ne aŭd'as — vek'is li'n post moment'o Biterĥaj. — Flu'o, bon'a Flu'o ... Ne dorm'u, mi tim'as ...
—Kio okaz'is? — demand'is dorm'et'ant'e Flu'o. — Bru'eg'o ...
grand'a bru'eg'o!
—Ĝi bru'eg'u! La glaci'o en la lag'o'j krev'as, la veter'o ŝanĝ'iĝ'os.
—Flu'o, tio est'as ali'a bru'eg'o! Ebl'e ven'as la sinjor'in'o, kiu'n vetur'ig'as cent ĉeval'o'j kaj kiu intenc'as met'i ni'n post fer'a'j'n krad'o'j'n ...
—Dorm'u, dorm'u! Ne'tim'u!... ni for'kur'os ...
—Ankaŭ mi'n vi pren'os, Flu'o, mi'a arĝent'a, mi'a kar'ul'o ...
—Mi pren'os vi'n, mi pren'os ... Sed nun dorm'u.
Vintr'e la ekster'a mond'o preskaŭ ne ekzist'is por la mal'san'ul'o'j. Pro mank'o de vest'o'j kaj de fort'o'j ili ĉiam rest'is en la jurt'o. La ĉiel'o'n, neĝ'o'n, sun'o'n ili vid'is nur mal'oft'e, kiam ili est'is dev'ig'at'a'j el'ir'i por al'port'i fask'o'n da branĉ'aĵ'o, kiu'n ili kolekt'is somer'e, aŭ neĝ'o'n, kiu'n ili fluid'ig'is kaj uz'is kiel akv'o'n, fin'e por aer'um'i la lit'aĵ'o'n, plen'a'n de parazit'o'j. Tiu'j'n ĉi labor'o'j'n plen'um'is ordinar'e la pli san'a'j: Gregori'o, Anka, Flu'o, ia'foj'e Mergenj.
En la mal'lum'a, haladz'a jurt'o la temp'o pas'is monoton'e kiel mal'gaj'a, griz'a, mal'bon'odor'a river'o; ili'a'j sol'a'j impres'o'j est'is la mal'sat'o kaj dolor'o, kiu vag'ad'is en ili'a'j korp'o'j, penetr'is ili'a'j'n muskol'o'j'n kiel verm'o, kiu ramp'as ĉirkaŭ la ost'o'j. Ili'a'j ĝem'o'j mal'pli aŭ pli terur'a'j kaj laŭt'a'j pend'is en la venen'it'a, nigr'a aer'o de la jurt'o. Ili hav'is jam mal'mult'e da lign'o kaj la vintr'o pov'is daŭr'i ankoraŭ long'e, ili do dev'is est'i ŝpar'em'a'j, kaj nur mal'grand'a fajr'o brul'et'is en la vast'a fajr'uj'o. Ĝi est'is tiel mal'fort'a, ke la neĝ'vent'o oft'e esting'is ĝi'n, penetr'is tra la kamen'tub'o kun'e kun la fum'o intern'e'n kaj en'pel'is mal'sek'a'n kaj mal'varm'a'n aer'o'n, kiu ekstrem'e turment'is la lepr'ul'o'j'n. Tra la fend'o'j en la mur'o'j la vent'o blov'is pli kaj pli fort'e kaj en'ŝov'is en la loĝ'ej'o'n si'a'j'n rab'a'j'n ung'eg'o'j'n.
—Mal'bon'e, Flu'o, mal'bon'e vi zorg'is aŭtun'e pri la jurt'o ...
Nun ni est'as dev'ig'at'a'j pli mult'e hejt'i kaj malgraŭ tio la mal'varm'o turment'as ni'n.
—Mi mem sufer'as. Vi forges'as, ke en la fin'o de la labor'o'j sur mi'a'j man'o'j ulcer'o'j aper'is ...
—Tio est'as ver'a! Ĉiu memor'as nur pri si mem!... La mal'san'ul'o simil'as la hund'o'n ... Kia frost'o?!... Kiel terur'e la artik'o'j kaj tenden'o'j dolor'as mi'n ... Kiam ven'os la mort'o? — ĝem'is Kutujaĥsit ĉe la fajr'uj'o, etend'ant'e la vund'it'a'j'n man'o'j'n al la apenaŭ brul'et'ant'a fajr'o ...
—Mi varm'ig'os por vi akv'o'n — dir'is delikat'e Anka.
—Re'e vi vol'as brul'ig'i lign'o'n!... Kaj kiu el vi al'port'os el la arb'ar'o la rigid'iĝ'int'a'j'n ŝtip'o'j'n ... Kiu?... Ebl'e vi Anka, kiu hav'as blank'a'j'n dent'o'j'n?... Grand'a sinjor'in'o, riĉ'ul'in'o ... Ne kuraĝ'u brul'ig'i lign'o'n sen'bezon'e. Mi ne don'os eĉ unu pec'o'n! — kri'is Mergenj. Ŝi'a furioz'a vizaĝ'o, ĉirkaŭ'it'a de bukl'o'j da har'o'j, nigr'a'j kiel korv'o, aper'is el la mal'lum'a angul'o. Ŝi tre mal'oft'e sid'is nun kun la mal'san'ul'o'j, preskaŭ neniam el'ir'is ekster'e'n, kaj kuŝ'is sur la lit'aĵ'o sur amas'o da vest'o'j kaj ĉifon'o'j, da kiu'j ŝi hav'is grand'a'n proviz'o'n.
—Mi'a Di'o! Kio far'iĝ'as nun en la mond'o ĉe la hom'o'j? — ĝem'is Salban. — Hodiaŭ ja fest'o est'as, karnaval'o ...
—Jakut'o'j vizit'as unu la ali'a'n ... En la jurt'o'j rid'o, kant'o'j ...
Ĉiu'j est'as sat'a'j, gaj'a'j ... Ili diven'as problem'o'j'n, kant'as. Ebl'e oni ie fest'as ge'edz'iĝ'o'n ...
—Vi memor'as, Gregori'o, ĝust'e antaŭ unu jar'o vi pren'is mi'n en vi'a'n dom'o'n, Vi konstru'is nov'a'n jurt'o'n. Varm'e est'is en ĝi, ni est'is feliĉ'a'j, ĝoj'a'j. La najbar'o'j ven'is. Per la kudr'il'eg'o ni antaŭ'dir'is la sort'o'n kaj subit'e ... ĝi montr'is al vi nigr'a'n voj'o'n ... Sed neni'u kred'is tio'n, ĉiu'j rid'is ... Vi est'is tiel lert'a, san'a, labor'em'a ... Ni posed'is ĉio'n, kio'n la hom'o'j bezon'as ...
Kaj nun ni est'as ĉi tie! Mal'aper'is ni'a'j riĉ'aĵ'o'j, ni'a jun'ec'o pas'is kiel la fum'o — murmur'et'is Anka.
—Kiam mi konstru'is la dom'o'n, mi ne sci'is, ke ĝi rest'os mal'plen'a, ke ni'a fajr'uj'o esting'iĝ'os ... mi kred'is, ke plen'ig'os mi'a'n hejm'o'n la babil'ad'o kaj la rid'o'j de ni'a'j infan'o'j ... Nun nigr'a nub'o kovr'is al ni la mond'o'n ... Oft'e mi pens'as, ĉu pli bon'e est'as viv'i, aŭ ne viv'i! — re'dir'is Gregori'o. Anka ek'trem'is.
—Aŭskult'u, tiam mi rest'us tut'e sol'a. Ni pov'as viv'i. ankoraŭ long'e ... Por tio ĉi mi ven'is. La mort'o kaj la mal'jun'ec'o ĉiam est'as egal'a'j, ĉu por la lepr'ul'o'j, ĉu por san'a'j hom'o'j. Ĉiu'j'n minac'as kvazaŭ lepr'o — murmur'et'is ŝi, rigard'ant'e li'a'n vizaĝ'o'n ankoraŭ san'a'n, sed jam kovr'it'a'n de blu'a'j makul'et'o'j.
Li neni'o'n respond'is kaj re'ven'is al la kutim'a dorm'em'a indiferent'ec'o.
La krak'ad'o de la fajr'o kaj la ĝem'o'j de Salbran son'is monoton'e kiel tik! tak! de horloĝ'o kaj en kontraŭ'a angul'o Biterĥaj murmur'et'is mal'laŭt'e kiel gril'o, en la orel'o'n de Flu'o.
—Flu'o, kio est'as fest'o?... Kio'n tiam la hom'o'j far'as? Kial ili rid'as?... Rakont'u, Flu'o, mi'a arĝent'a, mi'a bon'a ... Hodiaŭ tiel silent'e est'as ĉe ni, neni'u parol'as ... La kor'o bat'as ... Est'as tiel mal'gaj'e, mal'ĝoj'e ...
—Silent'u, infan'o ... Kial est'as al vi mal'gaj'e kaj mal'ĝoj'e? ĉu vi vid'is i'o'n ali'a'n? Ni mal'ĝoj'as, ĉar ni re'memor'iĝ'as la pas'int'a'n temp'o'n ... Ekzist'as divers'a'j fest'o'j! En iu'j oni ne labor'as, sed vest'as si'n kiel ordinar'e ... En ali'a'j oni manĝ'as pli bon'e kaj vest'as si'n pli bel'e, sed ekzist'as ankaŭ fest'o'j tiel grand'a'j, ke oni vest'as si'n kiel por ge'edz'iĝ'o kaj manĝ'as tiom, kiom pov'as en'pren'i la stomak'o ... Tiam ĉiu'j est'as gaj'a'j!
—Flu'o, ebl'e mi dev'as hodiaŭ sur'met'i la tuk'o'n, kiu'n vi donac'is al mi?
—Ne, hodiaŭ est'as mal'grand'a fest'o ... La tuk'o'n las'u por grand'a fest'o kiel Pask'o aŭ Sankt'a Nikolao, kaj hodiaŭ ... — Li ek'silent'is kaj kovr'is la nud'a'n dors'o'n de la knab'in'et'o per la bask'o de si'a ĉifon'a vest'o.
—Tre mal'just'e ag'is Mergenj, ke ŝi propr'ig'is al si vi'a'n ĉemiz'et'o'n.
—Ho Flu'o, ne parol'u pri ĝi, la larm'o'j tuj flu'as el mi'a'j okul'o'j. Mi neniam hav'is ĉemiz'o'n ... Anka promes'is, ke ŝi kudr'os ĝi'n por mi ... Anka est'as bon'a ... Por kio ŝi ven'is?
—Kial? pro mal'saĝ'ec'o, kaj nun ŝi ne pov'as re'ven'i ... Ĉar ni ĉiu'j est'as mal'ben'it'a'j, Biterĥaj!
—Mal'ben'it'a'j?... De kiu?...
—Jes mal'ben'it'a'j! Ekzist'as infekt'o, kiu flug'as en la aer'o, kuŝ'as en la manĝ'aĵ'o kaj fal'as sur la hom'o'j'n kiel rust'o ... Ili sci'as neni'o'n, gaj'a'j ili amuz'iĝ'as ... Ve, ili amuz'iĝ'as!... La frost'o krak'as ekster'e ... La knab'o'j, knab'in'o'j vet'kur'as, kaj kiu'n oni est'as kapt'int'a, tiu'n oni pov'as kis'i ... Oni nom'as ĝi'n: ”kun ferm'it'a'j okul'o'j”, ĉar la kis'ant'o ferm'as la okul'o'j'n ... Aŭ oni al'pel'as la ĉeval'o'j'n el la ar'o ... Aŭ oni danc'as ... La vir'o'j kaj vir'in'o'j ten'as la man'o'j'n reciprok'e unu de la ali'a kaj lert'e turn'iĝ'as en la rond'o, kant'as kaj ĉe la ŝanĝ'o ili ankaŭ pov'as kis'i unu la ali'a'n ...
—Por kio kis'i?
—Vi est'as mal'saĝ'a, vi est'as mal'grand'a. Kiam vi far'iĝ'os grand'aĝ'a ...
—Nur vi'n, Flu'o, mi ĉiam kis'os ... Salban kaj Kutujaĥsit abomen'e odor'as kaj est'as terur'a'j ... Mergenjon mi tim'as ...
Gregori'o kaj Anka tut'e ne rigard'as mi'n ... Nur vi'n, Flu'o, nur vi'n mi am'as ...
—Vi est'as mal'saĝ'a ... Ĝis tiu temp'o mi far'iĝ'os kiel Salban aŭ ebl'e ankoraŭ pli abomen'a ... Atend'u, ebl'e ankaŭ al vi Di'o send'os iu'n ...
—Kaj li paf'os, kaj la sag'o fal'os en la kamen'tub'o'n ... Li en'ir'os en la jurt'o'n por pren'i ĝi'n ... kaj li ek'vid'os mi'n, est'os rav'it'a, sven'os; post'e li re'viv'iĝ'os, en'am'iĝ'os, el'salt'os, sid'iĝ'os sur la ĉeval'o'n, rapid'os al la ge'patr'o'j kaj dir'os: mi vid'is knab'in'o'n, la brov'o'j kiel du zibel'o'j; la okul'o'j kiel du nigr'a'j bird'o'j, kiu'j flirt'as per si'a'j or'a'j flug'il'o'j, la buŝ'o kiel du papili'o'j, kiu'j flirt'as per si'a'j ruĝ'a'j flug'il'o'j ... Kiam ŝi parol'as, super ŝi'a kol'o kvazaŭ flug'as blank'a mev'o, kiam ŝi ir'as, kvazaŭ flug'as arĝent'a mev'o ... Tra la blank'a vest'o bril'as la lun'simil'a korp'o, tra la tra'vid'ebl'a vest'o bril'as la korp'o am'at'a ...
Flu'o laŭd'is.
—Vi bon'e ĉio'n memor'as, knab'in'o!
—Tiel bon'e mi memor'as, tiel bon'e ... Kiam mi ferm'as la okul'o'j'n, mi tuj ĉio'n vid'as ...
—Ver'e, hom'o'j, ankaŭ ni fest'u hodiaŭ! — subit'e Flu'o laŭt'e dir'is kaj lev'iĝ'is de la benk'o.
—Ni fest'u, ni fest'u! — sub'ten'is li'n Anka, al'ir'ant'e al la fajr'uj'o. — Mal'gaj'e, tre mal'gaj'e est'as hodiaŭ ... Ni far'u pli grand'a'n fajr'o'n. Ĉu vi konsent'as?
—Ĵet'u lign'o'n! — ek'kri'is Flu'o.
—Mi ĉiam dir'as, ke pek'o est'as por ni lepr'ul'o'j pens'i pri la morgaŭ'a tag'o! — ek'ĝem'is Salban. — Di'o ne vol'is, ke ni pens'u kaj re'pren'is ni'a'n san'o'n.
—Ĉu vi furioz'iĝ'is?... Ĉu vi est'as sol'a'j?... La vintr'o daŭr'os ankoraŭ long'e, kaj ni hav'as nek lign'o'n, nek manĝ'aĵ'o'n. Ĉu vi pens'as, ke la komun'um'o send'os i'o'n al vi? Vi tio'n atend'u!...
— atak'is Mergenj la projekt'o'n, sed ĉar ŝi ne pov'is nun lev'iĝ'i, neni'u tim'is ŝi'n.
La festen'o sukces'is. Ĉe la bril'a fajr'o ili fin'e sufiĉ'e varm'ig'is si'a'j'n mal'varm'a'j'n vund'it'a'j'n korp'o'j'n ... Ili ban'is si'n plezur'e en la varm'eg'o. Larm'o'j de kontent'ec'o plen'ig'is ili'a'j'n ferm'et'it'a'j'n okul'o'j'n. La rigid'iĝ'int'a'j tenden'o'j far'iĝ'is re'e elast'a'j, la mal'san'a'j artik'o'j ĉes'is dolor'i. Ili kuir'is tut'a'n mont'o'n da fiŝ'o'j.
—Di'o send'as ĝoj'o'n ankaŭ en ni'a'n anim'o'n ... — murmur'et'is Kutujaĥsit.
Ebri'a'j pro la sat'ec'o ili tuj profund'e ek'dorm'is. Por ne long'e, por kelk'e da hor'o'j ek'silent'is eĉ la ĝem'o'j.
Maten'e akr'a kri'o romp'is la silent'o'n. Gregori'o tuj vek'iĝ'is kaj kapt'is la man'o'n de Anka.
—Ĉu vi kri'as, Anka? Kio okaz'is?
La ali'a'j ankaŭ lev'is la kap'o'j'n.
Ĝem'o'j, sed ali'a'j ... ne ili'a'j ĝem'o'j, ĝem'o'j plen'a'j de fort'o kaj batal'o, flug'is el la mal'lum'a angul'o de Mergenj.
—Anka, ir'u al ŝi — murmur'et'is Gregori'o per trem'ant'a voĉ'o. La Jakutino rapid'e vest'is si'n, ek'brul'ig'is la fajr'o'n kaj mal'aper'is en la mal'lum'a angul'o. La kri'o'j ĉes'is unu moment'o'n, sed post'e ili re'e ek'son'is grinc'ant'a'j, koler'a'j, pet'eg'ant'a'j help'o'n. Biterĥaj tim'ig'it'a kapt'is fort'e la man'o'n de Flu'o.
—Flu'o mi tim'as! Ŝi tiel kri'as!... Kaj nun io ali'a kri'as ... Flu'o, Flu'o!... Mi'a Di'o ... Infan'et'o kri'as ... Anka al'port'is et'ul'o'n al la fajr'uj'o kaj ĝi kri'as, tiel kri'as ... Ĉu ankaŭ ĝi'n oni el'pel'is el la mond'o, ke ĝi tiel kri'as, Flu'o?...
—Flu'o, help'u mi'n, help'u mi'n! — dir'is rapid'e Anka. — Varm'ig'u akv'o'n.
—Ĉu knab'o aŭ knab'in'o? — demand'is sci'vol'e la Jakut'o.
—Knab'o! Ĉu li est'as vi'a?
Flu'o ne'e sku'is la kap'o'n.
—Gras'a knab'et'o! — al'don'is li. — Bon'e est'as, ke nask'iĝ'is knab'o, ni hav'os post'e labor'ant'o'n.
Anka lav'is la infan'o'n per akv'o, kiu'n ŝi pren'is en la buŝ'o'n.
La akuŝ'it'in'o mal'laŭt'e ĝem'is.
—Anka! — murmur'et'is ŝi fin'e — ven'u tie'n ĉi! Knab'o, aŭ knab'in'o? Knab'o! Ĉu vi vid'is, kiu'n li simil'as? Al'port'u la infan'o'n al li, montr'u al li!... Sed nun li ne est'as sci'vol'a ... Anka, mal'feliĉ'a'j est'as ni vir'in'o'j ... Ĉie ... Ne ekzist'as rifuĝ'ej'o, kie ni pov'us kaŝ'i ni'n kontraŭ ni'a sort'o. Kial li silent'as? Li eĉ ne rigard'as! Li hav'as nun vi'n jun'a'n, freŝ'a'n, vi labor'os por li kaj sufer'os ... Ne kred'u al li!... Kred'u al neni'u en la mond'o ...
Oni pov'as kred'i nur al si mem, ĉar ĉiu est'as nur si'a propr'a amik'o ... Mi hav'is edz'o'n, li pren'is mi'n de la ge'patr'o'j dorlot'at'a'n kaj viv'em'a'n. Ni est'is feliĉ'a'j, mi labor'is, am'is li'n, sed mi ne hav'is infan'o'j'n ... Ĉu tio est'is mi'a kulp'o?... Li ek'mal'am'is mi'n ... ”Mi rest'os sol'a — dir'is li — pro vi kiel karb'ig'it'a arb'o kiel trunk'o sen branĉ'o'j, mi'a fajr'uj'o esting'iĝ'os, mi'a dom'o rest'os sen hered'ont'o'j ... Ĉu tio est'is mi'a kulp'o? Di'o ne don'is!...
La edz'o mal'am'is mi'n, li trov'is al si ali'a'n vir'in'o'n, kaj mi'n li turment'is, bat'is; li intenc'is mort'ig'i mi'n per mal'sat'o, sed li ne sukces'is ... Tiam li ĵet'is mi'n ĉi tie'n, viv'a'n en ĉi tiu'n infer'o'n, de kie neni'u re'ven'as! Li ja pov'is el'pel'i mi'n, sed li tim'is, ke oni dev'ig'os li'n re'don'i mi'a'n hav'o'n, ke oni ne permes'os al li edz'iĝ'i du'a'foj'e. Li do dir'is, ke mi est'as mal'san'a, kaj li ĵet'is mi'n ĉi tie'n ... Li ĵet'is mi'n ĉi tie'n ... Li ĵet'is mi'n ĉi tie'n ...
Ŝi long'e kaj mal'dolĉ'e plor'eg'is.
—Don'u la infan'o'n! Ĉu vi vind'is ĝi'n? — fin'e dir'is ŝi, kiam ŝi iom trankvil'iĝ'is.
—Mi tuj don'os ĝi'n al vi, sed antaŭ'e mi ĵet'os ofer'o'n en la fajr'o'n. Ni ne sci'is, ke ĝi okaz'os hodiaŭ nokt'e ... Ir'u, Flu'o, al'port'u la plej gras'a'n fiŝ'o'n, ni dev'as dank'i pro la nov'a spir'o.
Pren'u ankaŭ mi'a'n korb'o'n el betul'a ŝel'o, mi las'is en ĝi iom da buter'o por vi, Mergenj!
Flu'o grat'is si'n post la orel'o, vest'is la pied'o'j'n kaj ir'is en la proviz'ej'o'n.
—Kial mi? — li murmur'is — Gregori'o dev'us ir'i. — Li bru'e mal'ferm'is la pord'o'n de la proviz'ej'o, pren'is la fiŝ'o'n kaj buter'o'n kaj re'ven'is ĉirkaŭ'it'a de neĝ'a nebul'o.
—Hu!... kia frost'o. La neĝ'vent'eg'o furioz'as, bala'as ies pek'o'j'n ...
—Ho Di'o de la fajr'o! Griz'har'a, flam'a Mal'jun'ul'o! Sinjor'o kaj Mastr'o de ni'a'j hejm'o'j, Zorg'ant'o pri la brut'ar'o'j kaj pri ni'a'j infan'o'j! Akcept'u mal'grand'a'n ofer'o'n de ni'a sincer'a kor'o kaj daŭr'ig'u favor'e donac'i al ni mult'kolor'a'n brut'ar'o'n, har'o'riĉ'a'j'n ĉeval'id'o'j'n, knab'o'j'n kun fort'a'j fingr'o'j, kapabl'a'j streĉ'i la paf'ark'o'j'n, kaj ruĝ'vang'a'j'n knab'in'o'j'n kun lakt'o'plen'a'j mam'o'j — preĝ'is Anka, ĵet'ant'e en la flam'o'j'n pec'o'j'n da gras'a fiŝ'o, kiu'n konsum'is la sibl'ant'a fajr'o.
—La mal'jun'ul'o am'as ĝi'n, ho, am'as! — dir'is kviet'e Flu'o, montr'ant'e la fajr'uj'o'n.
—Vi don'is al li tut'a'n fiŝ'o'n ... tut'a'n fiŝ'o'n! — murmur'et'is riproĉ'e Salban, sed li'a edz'in'o ferm'is al li la buŝ'o'n per si'a man'o, en'volv'it'a en ĉifon'o.
—Ne blasfem'u!
—Por kio mult'kolor'a brut'ar'o, har'o'riĉ'a'j ĉeval'id'o'j? Por kio ni bezon'as ili'n? Vi dev'is pet'i pri ĉerk'o, pri ĉerk'o. La fiŝ'o'n ni dev'us manĝ'i, — murmur'is la mal'jun'ul'o.
Dum'e Anka fand'is la buter'o'n en kaserol'et'o, verŝ'is ĝi'n sur sub'tas'o'n kaj ten'is ĉe la buŝ'o de Mergenj, kiu kuŝ'is preskaŭ sen'konsci'e sur la lit'o.
—Trink'u, vir'in'o!
La mal'san'ul'in'o, ne mal'ferm'ant'e la okul'o'j'n, glut'is avid'e la bon'gust'a'n kaj bon'odor'a'n trink'aĵ'o'n, Subit'e ŝi mal'ferm'is la okul'o'j'n, mir'e rigard'is Ankan kaj mal'delikat'e re'puŝ'is ŝi'n: —Ir'u for! Ir'u ... de mi!
Anka pren'is la infan'o'n kaj las'is la mal'san'ul'in'o'n, Ŝi ne re'ven'is al la edz'o, kiu sen'mov'e kuŝ'is sur la lit'o kaj turn'int'e la vizaĝ'o'n al la mur'o dorm'is aŭ ŝajn'ig'is dorm'o'n, sed ŝi sid'iĝ'is flank'e sur ne'okup'it'a'n benk'o'n. La infan'o, vind'it'a per ĉifon'o'j, mal'trankvil'e mov'iĝ'is sur ŝi'a'j genu'o'j, kaj ŝi rigard'is tra larm'o'j la mal'lum'a'n, haladz'a'n, mal'pur'a'n jurt'o'n, kie viv'a'j mort'int'o'j mal'laŭt'e ĝem'is en du'on'dorm'o.
—Ankaŭ mi far'iĝ'os tia ... Di'o kompat'u mi'a'n pek'em'a'n anim'o'n, don'u mort'o'n rapid'a'n kaj sen'dolor'a'n.
Ŝi ne pov'is kompren'i, kia'manier'e far'iĝ'is, ke la mond'o est'as ferm'it'a por ŝi, ke neni'e'n, neni'e'n ŝi pov'as for'kur'i de si'a mizer'a sort'o. Tiu'j ĉi pens'o'j romp'is ŝi'a'n kuraĝ'o'n kiel la blov'o de la vent'o putr'ant'a'n arb'o'n. Ĉu ne pli bon'e est'us tuj mort'i?
Neni'u bezon'as ŝi'n!... La sen'naz'a Pjotruĉan, kiu est'is sam'e sol'a, ne ŝajn'is al ŝi tiel abomen'a kiel antaŭ'e ... Ŝi ek'kompat'is si'n mem, mal'dolĉ'a'j larm'o'j flu'is el ŝi'a'j okul'o'j.
—Di'o, Di'o!... Pro kio vi pun'as mi'n tiel sever'e?
La plor'o ŝi'n konsol'is; ŝi vol'is dorm'i, sed pro lac'iĝ'o ŝi ne pov'is re'ven'i sur la lit'o'n al la edz'o. Ŝi sid'is la tut'a'n nokt'o'n en profund'a mal'ĝoj'o, dorm'et'ant'e sur la benk'o.
La blank'a tag'o rigard'is tra la glaci'a'j fenestr'et'o'j de la jurt'o kaj lum'ig'is per mal'viv'a bril'o la terur'a'n pentr'aĵ'o'n: kot'a'n mal'bon'odor'a'n akv'o'n, kiu bril'is sur la plank'o kiel spegul'o, la figur'o'j'n de la mal'san'ul'o'j, kiu'j kuŝ'is sur la benk'o'j kaj simil'is mort'int'o'j'n, en'volv'it'a'j'n en ĉifon'o'j'n.
Anka neni'o'n vid'is; ŝi aŭd'is nek la bru'o'n de la vent'o, penetr'ant'a tra la kamen'tub'o, nek la ĝem'o'j'n de la kun'ul'o'j, nek la vok'ad'o'n de Gregori'o, kiu fin'e decid'is pet'i, ke ŝi re'ven'u. Ŝi dolĉ'e dorm'is kun la et'ul'o sur la genu'o'j, delikat'a rid'et'o bril'is sur ŝi'a brun'a vizaĝ'o kaj la okul'har'o'j ĵet'is long'a'j'n ombr'o'j'n sur ŝi'a'j'n mal'dik'iĝ'int'a'j'n vang'o'j'n.
Aŭskult'u mal'jun'ul'in'o: hodiaŭ nokt'e la last'a'j fingr'o'j de'fal'is de mi'a'j man'o'j. Nun vi nutr'os mi'n kiel mal'grand'a'n infan'o'n!... ĝem'is Salban.
—Kompren'ebl'e mi far'os tio'n! Ĉu mi ne far'as tio'n jam de long'e. La fingr'o'j taŭg'is por neni'o ... Ne mal'ĝoj'u, — konsol'is li'n Kutujaĥsit.
—Vi est'as prav'a, tamen domaĝ'e est'as. Mi ne pov'as rigard'i ili'n, kiam ili kuŝ'as sur la plank'o ... Ĵet'u ili'n en la fajr'o'n.
—Por kio?... Ili haladz'os kaj mal'pur'ig'os la fajr'o'n ... La fajr'o'n oni ne dev'as mal'ŝat'i — murmur'is Gregori'o ...
—Ho mi'a'j man'o'j, mi'a'j fort'a'j man'o'j ... Nun mi est'as kvazaŭ arb'o, karb'ig'it'a de la fulm'o! Ĉu vi memor'as, Kutujaĥsit, la temp'o'n, kiam ni falĉ'is sur ni'a herb'ej'o? Ĉu mi tiam pens'is, ke mi mort'os ĉi tie? Mi, la plej lert'a falĉ'ist'o en la tut'a ĉirkaŭ'aĵ'o!... Ĉu vi memor'as, mal'jun'ul'in'o, kiel feliĉ'e ni viv'is? La najbar'o'j vizit'is ni'n, al'port'is nov'aĵ'o'j'n ... Nun nigr'a nokt'o kovr'is ni'a'j'n pupil'o'j'n ... Ni eduk'is du fil'o'j'n, du fil'in'o'j'n, sed ni sci'as neni'o'n pri ili. En la komenc'o ili ven'is por etend'i la man'o'j'n al ni almenaŭ de mal'proksim'e, sed nun ni ne sci'as, ĉu ili hav'as id'o'j'n, aŭ mort'is mem? La pest'o ili'n ...
—Ne mal'ben'u, Sabl'a'n! — de'ten'is li'n Kutujaĥsit.
—Manĝ'aĵ'o rest'is por du tag'o'j, se ni manĝ'os kiel hom'o'j, sed se ni ne far'os tio'n, — mi ne sci'as, — komenc'is solen'e Flu'o, en'ir'ant'e en la jurt'o'n kun vaz'o en la man'o. Anka sekv'is li'n.
—Mal'mult'e rest'is! — al'don'is ŝi.
—Por du tag'o'j?... ripet'is la ali'a'j.
—Kaj la vintr'o daŭr'as kaj daŭr'as ...
—Ĝi est'as pli bon'a por ni, ebl'e la komun'um'o i'o'n send'os, antaŭ ol la degel'o mal'bon'ig'os la voj'o'j'n ...
—Esper'u tio'n! Anka dir'is, ke ili mem hav'as neni'o'n.
—Se ili ne hav'as, kio'n help'os ni'a babil'ad'o?...
—Ebl'e Anka ir'os?
—Ili mort'ig'os mi'n, mort'ig'os ... Mi tim'as, mi ne ir'os! — murmur'et'is la jun'a vir'in'o, sku'ant'e ne'e la kap'o'n.
La mal'san'ul'o'j medit'is, sid'ant'e ĉirkaŭ la fajr'o. La flam'o trem'is kaj ĝi'a ruĝ'a bril'o kis'is ili'a'j'n vizaĝ'o'j'n, kovr'it'a'j'n de sang'a'j kaj blu'a'j makul'o'j, de mal'mol'a'j cikatr'o'j; tra tru'o'j en la mal'pur'a'j ĉifon'o'j ĝi penetr'is ĝis ili'a'j mal'dik'a'j kaj mal'fort'iĝ'int'a'j membr'o'j. Ĝi'a dolĉ'a varm'o kares'is la dolor'a'j'n korp'o'j'n kaj konsol'is la mal'esper'a'j'n anim'o'j'n. Ili avid'e suĉ'is ĝi'n, ĉar ankaŭ ĝi est'is baldaŭ esting'iĝ'ont'a.
—Kio'n ni decid'os? — demand'is Flu'o.
—Ni atend'os. Kio'n ali'a'n ni pov'as far'i? Ni prepar'iĝ'u, — re'dir'is mal'gaj'e Gregori'o kaj li'a voĉ'o subit'e raŭk'iĝ'is.
Ĉiu'j rigard'is li'n.
—Ĝi jam en'ir'as en vi'a'n gorĝ'o'n, Gregori'o! Ĝi neniu'n kompat'as, ne atend'as! — rid'is Mergenj. — Ĉu Anka hav'as sufiĉ'e da ĉifon'o'j por vi'a'j vund'o'j? Ili tuj aper'os, est'u cert'a.
Gregori'o silent'is kaj ne turn'is la okul'o'j'n, sang'a'j'n kaj mal'klar'a'j'n, de la fajr'o. Ŝajn'is al li, ke ĝi esting'iĝ'as, mal'aper'as, ke profund'a mal'lum'o li'n ĉirkaŭ'as kaj vund'o'j, kiu'j'n li ne hav'is ĝis nun, aper'as sur la tut'a korp'o. Li esper'is, ke la mal'san'o pli long'e indulg'os li'n, ke li long'e ankoraŭ viv'os preskaŭ san'a ...
Sed ĝi est'is jam ĉe la sojl'o. Li lev'iĝ'is kaj ir'is al si'a lit'o.
—Vi for'ir'as, Gregori'o? Kiu do port'os lign'o'n? Ni ja decid'is atend'i ... Se ni ne atend'os, kio'n ni far'os? Kaj se ni dev'as atend'i, ni bezon'as lign'o'n — dir'is Flu'o.
Gregori'o ne respond'is, Post la terur'a el'trov'o, ĉio far'iĝ'is indiferent'a por li.
—Far'u, kio'n vi vol'as!
Flu'o moment'o'n medit'is, post'e li koler'e met'is sur la kap'o'n la ĉif'it'a'n pelt'a'n ĉap'o'n, ĉirkaŭ la man'o'j li volv'is ĉifon'o'j'n, kiu'j anstataŭ'is la gant'o'j'n kaj ek'lam'is sur si'a'j mal'san'a'j pied'o'j ekster'e'n por lign'o. Anka ir'is post li. Ili du'op'e port'is hejt'aĵ'o'n, por prepar'iĝ'i ... al la atend'ad'o ... Mergenj observ'is ili'n el si'a angul'o, sed ŝi tut'e ne intenc'is ili'n help'i.
—Vi ankaŭ pov'us labor'i, vi ja est'as san'a! — dir'is Flu'o, kiu perd'is si'a'n kutim'a'n toler'em'o'n.
—Mi? Kial vi ne vok'as vi'a'n Biterĥaj? Ŝi ankaŭ est'as san'a!
—Mal'grand'a infan'o, sen'fort'a ...
—Infan'o? Por labor'ad'o ŝi est'as infan'o!? La diabl'o sci'as, kio'n vi far'as kun ŝi, vi abomen'a kadavr'o!...
—Hont'u, mal'bon'a vir'in'o!
—Kio'n vi dir'is?... Mal'bon'a vir'in'o, vi dir'is, kanajl'o!... Vi est'as bon'a ... Rigard'u li'n! La bon'a est'as san'a, la bon'a est'as fort'a, — li neniu'n pet'as pri io ... Kiam li bezon'as, li mem trov'os ĉio'n ... Mi ankaŭ trov'os, kiam mi bezon'os ... Sed vi dev'as labor'i ... Mal'ben'it'a'j lepr'ul'o'j ... Mi est'is kaj est'as san'a. Di'o ne pun'is, ne sign'is mi'n kiel vi'n ... Oni ne dev'us vi'n help'i, sed mort'ig'i. Se vi ne ekzist'us, mi ne est'us ĉi tie ... Kial oni indulg'as vi'n kaj las'as al vi la viv'o'n?
Tut'a river'o da insult'a'j vort'o'j kaj mal'ben'o'j ek'flu'is el la buŝ'o de la pasi'a vir'in'o; kiam neni'u respond'is al ŝi, ŝi kapt'is la plor'ant'a'n et'ul'o'n, prem'is ĝi'n al la brust'o kaj sibl'is koler'e: —Suĉ'u, monstr'o kaj kresk'u! Vi far'iĝ'u tim'ig'il'o kaj venĝ'u mi'a'j'n turment'o'j'n ...
Flu'o kaj Anka, sen'bru'e mal'ferm'ant'e kaj ferm'ant'e la pord'o'n, port'is sen'ĉes'e lign'o'n en la jurt'o'n kiel formik'o'j. Biterĥaj tim'e tra'pas'is la ĉambr'o'n kaj ir'is post ili.
Mil'o'j da sun'a'j radi'o'j, re'bril'ant'a'j de la neĝ'a'j kristal'o'j, ŝi'n blind'ig'is; moment'o'n ŝi star'is sen'mov'e en ili'a aŭreol'o, nud'a kiel bronz'a statu'et'o, mal'grand'a kiel baston'et'o, mal'dik'a, sed am'ind'a pro natur'a graci'o, kiu penetr'is, Di'o sci'as per kia voj'o, ĝis ĉi tiu terur'a kav'o. Anka rigard'is ŝi'a'j'n brak'o'j'n, mal'dik'a'j'n kiel herb'et'o, ŝi'a'n tim'ig'it'a'n vizaĝ'o'n kun kapreol'in'a'j okul'o'j kaj rid'et'is kompat'e.
—Ir'u, ir'u en la jurt'o'n. Kio'n vi dezir'as? Vi mal'varm'iĝ'os!
—Mergenj dir'is ... Mi vol'us help'i ... Don'u almenaŭ unu ŝtip'o'n ...
—Ir'u, ir'u ... jen vi'a ŝtip'o — ek'rid'is Flu'o kaj don'is al ŝi mal'grand'a'n pec'o'n.
—Bon'e est'as, ke la knab'in'o hav'as konscienc'o'n1 — al'don'is li, kiam ŝi en'ir'is en la jurt'o'n kaj ferm'is la pord'o'n.
Anka ek'ĝem'is.
—Kia est'os ni'a sort'o!...
—Ne mal'ĝoj'u. Ĝi ja okaz'as ne unu'a'foj'e. Di'o ĉiam help'is ni'n. Ankaŭ tie, en la mond'o, la mal'sat'o turment'as la hom'o'j'n kaj ili neni'e pov'as trov'i rifuĝ'ej'o'n ... La mal'ĝoj'o pli dolor'as la hom'o'n, ol la vund'o'j, sed ĉu ĝi help'as li'n?... Gregori'o dev'us labor'i kun ni ... Dir'u al li, ke li dev'as viv'i kiel la ali'a'j, ke li dev'as kutim'i, — al'don'is li delikat'e.
La lip'o'j de Anka trem'is.
—Kio'n mi dir'os al li?... Li ja ne est'as infan'o ... Ho, mi'a Di'o!
—Jen kio'n mi konsil'os al vi: plend'u al la princ'o, ke vi'a frat'o propr'ig'is al si la bov'in'o'j'n, postul'u, ke li re'don'u ili'n ... La brut'ar'o util'us, gaj'ig'us ni'n ... Nun ni est'as sol'a'j, ni hav'as neni'o'n ... Mi kun Gregori'o pov'us falĉ'i la herb'ej'o'n ... Kvankam mi'a'j pied'o'j ne mult'e taŭg'as, sed mi pov'as ankoraŭ star'i ...
—Kia'manier'e mi plend'os?
—Vi dir'os tio'n al iu, kiu al'vetur'ig'os manĝ'aĵ'o'n ... Ili ja ven'os iam ...
Anka en'pens'iĝ'is, en ŝi'a'j okul'o'j bril'is esper'o. Tiel ili babil'is, labor'ant'e sen'inter'romp'e, ĝis la fort'o'j ili'n tut'e for'las'is.
La lepr'ul'o'j kuir'is la last'a'n vesper'manĝ'o'n kaj kuŝ'iĝ'is, por ”atend'i”. Ili kovr'is si'n per la vest'o'j ĝis la kap'o kaj pen'is ek'dorm'i. Anka komunik'is si'a'n projekt'o'n al Gregori'o, sed li respond'is indiferent'e: —Jes, jes, ni vid'os ...
En la silent'iĝ'int'a jurt'o oni aŭd'is nur la ĝem'o'j'n de Salban.
Li ne pov'is eĉ kuŝ'i, ĉar grand'eg'a, ĵus aper'int'a vund'o, okup'is li'a'n tut'a'n dors'o'n kaj ekstrem'e dolor'is li'n, krom tio li hav'is putr'a'n man'o'n. Li du'on'e sid'is sur la benk'o, apog'ant'e la nuk'o'n al ĝi'a dors'o, kaj ĝem'is pli kaj pli plend'e. Kutujaĥsit, kiu ne mal'pli sufer'is, lev'iĝ'is de temp'o al temp'o por don'i al li akv'o'n aŭ lav'i li'a'j'n vund'o'j'n, ŝtop'it'a'j'n per la mal'fluid'iĝ'int'a sang'o. Tiam la mal'san'ul'o silent'is moment'o'n aŭ murmur'et'is al la edz'in'o vort'o'j'n de la am'o kiel en ili'a'j jun'a'j jar'o'j ... Neni'u ali'a kuraĝ'is al'ir'i al li. Eĉ Flu'o de'turn'is kun tim'eg'o la okul'o'j'n de ĉi tiu pentr'aĵ'o de la propr'a est'ont'ec'o. Neni'u ir'is ekster'e'n.
Ili fort'e ferm'is la pord'o'n kaj re'kon'is la tag'o'j'n per sun'a'j radi'o'j, kiu'j penetr'is tra la glaci'a'j fenestr'o'j kaj met'is ĉiel'ark'o'kolor'a'j'n makul'o'j'n sur la argil'a'n plank'o'n kaj sur la sen'mov'a'j'n figur'o'j'n, kuŝ'ant'a'j en la angul'o'j. La nokt'o'j'n ili re'kon'is per la grand'iĝ'int'a frost'o, per krak'ad'o de la krev'ant'a ter'o kaj per la lun'a bril'o, kiu sam'e kiel la sun'o penetr'is tra la glaci'a'j fenestr'o'j, arĝent'kolor'a, kaduk'a kaj mal'varm'a, Ĉiu'tag'e ili manĝ'is iom da rest'int'a nutr'aĵ'o, al kiu ili al'miks'is fel'o'n, seg'aĵ'o'n, larik'a'n ŝel'o'n.
Fin'e ankaŭ tio mank'is. Ili viv'is, kvankam ili jam ne pov'is pens'i, kvankam ili apenaŭ spir'is en letargi'o, simil'a al la mort'o. Nur en la angul'o de Mergenj daŭr'is la mov'ad'o kaj ia'foj'e plor'is la et'ul'o.
Tamen kiam foj'e long'a blek'o ek'son'is nokt'e en la kort'o, ĉiu'j lev'is la kap'o'j'n. — Ĉu vi aŭd'as? Ili ven'is!... Ili vok'as!...
Ĉiu'j aŭskult'is avid'e, Flu'o al'ramp'is al la pord'o kaj larĝ'e mal'ferm'is ĝi'n. La lun'a lum'o penetr'is en la jurt'o'n tra la frost'a nebul'o. La blek'o ek'son'is tre proksim'e.
—Lup'o'j — murmur'et'is la Jakut'o kaj rapid'e ferm'is la pord'o'n.
Re'e por long'e ek'reg'is silent'o, inter'romp'at'a nur de la ĝem'o'j de Salban kaj de la plor'o de la et'ul'o. Fin'e Salban ek'silent'is.
—He!... Flu'o, lev'iĝ'u! Salban mort'is. Ĉu vi sent'as la terur'a'n mal'bon'odor'o'n en la jurt'o?... Ĝi sufok'os ni'n ... oni dev'as for'ig'i li'n ... — post moment'o kri'is Mergenj.
Neni'u respond'is. La ĉiam serv'em'a Flu'o ŝajn'ig'is dorm'i aŭ ebl'e efektiv'e ne aŭd'is: li ne mov'iĝ'is, Mergenj,. kiu ĝis nun evit'is ĉiu'n mov'o'n kaj eĉ ne lev'iĝ'is por ĵet'i lign'o'n en la fajr'o'n, ĉi'foj'e el'salt'is el si'a angul'o. Ŝi ek'brul'ig'is la fajr'o'n, al'ir'is al la Jakut'o kaj kapt'is li'a'n brak'o'n.
—Lev'iĝ'u!
Flu'o kuŝ'is sen'mov'a.
—Efektiv'e, ili mort'is, Mi dev'os mem labor'i anstataŭ ĉi tiu'j sen'taŭg'ul'o'j! La mal'jun'ul'o tut'e infekt'os la aer'o'n!...
Ŝi de'ĵet'is la vest'o'j'n kaj nud'a, terur'a, kun mal'dik'a'j pend'ant'a'j mam'o'j kaj kun mal'lig'it'a'j har'o'j, ŝi al'ir'is al la mort'int'o kiel mal'sat'a lupin'o. Ŝi rigard'is li'a'n vizaĝ'o'n kaj ek'trem'is pro abomen'o, sed en ŝi'a'j okul'o'j tuj ek'bril'is koler'o kaj mal'am'o.
—Ankaŭ mi far'iĝ'os tia!...
Ŝi de'puŝ'is de la benk'o la korp'o'n per la pied'o kaj pen'is el'tir'i ĝi'n el la jurt'o, sed la putr'a'j membr'o'j de'ŝir'iĝ'is. Tiam ŝi elekt'is el la amas'o da lign'o du dik'a'j'n branĉ'o'j'n kaj puŝ'is per ili la korp'o'n kiel bala'aĵ'o'n. Ŝi al'ir'is al la fajr'uj'o, sid'iĝ'is sur la cindr'o kaj varm'ig'is la genu'o'j'n.
—Flu'o!... Gregori'o!... Mal'ben'it'a'j putr'ul'o'j, ĉu vi ne lev'iĝ'os por el'ĵet'i vi'a'n patr'o'n?... Help'u, mi ne pov'os far'i tio'n ... ĉu tio est'as mi'a dev'o?...
Neni'u respond'is. La obstin'a vir'in'o kovr'is si'a'n naz'o'n kaj buŝ'o'n per tuk'o, kapt'is la mort'int'o'n per ambaŭ man'o'j kaj komenc'is rul'i ĝi'n trans la alt'a'n sojl'o'n, Ĝi ne est'is facil'a, la mol'a korp'o glit'is el ŝi'a'j man'o'j kaj al'kroĉ'iĝ'is al la fost'o.
—Nun mi cert'e infekt'iĝ'os — pens'is ŝi, sent'ant'e sur si'a brust'o la mal'sek'a'n tuŝ'et'o'n de la mort'int'o. La mal'varm'a aer'o, lum'ig'it'a de la lun'o, ĉirkaŭ'is ŝi'n kiel glaci'a akv'o'fal'o. Ŝi pen'e fin'is la mal'facil'a'n task'o'n, rapid'e ferm'is la pord'o'n kaj re'ven'is al la fajr'uj'o. Ŝi trem'is de ekscit'o kaj mal'varm'o kiel tremol'o sku'at'a de vent'eg'o.
—Mi dev'as mi'n lav'i, ali'e mi mort'os de la sol'a odor'o ...
Ŝi fluid'ig'is glaci'o'n en la kaldron'o kaj lav'is si'n. Post'e ŝi serĉ'is manĝ'aĵ'o'n en ĉiu'j angul'o'j de la jurt'o. La infan'o plend'e plor'is. Ŝi rigard'is la vest'o'j'n de Anka, elekt'is pli bon'a'j'n kaj vest'is si'n. En la ĉifon'o'j de Flu'o ŝi trov'is tranĉ'il'o'n kaj pren'is ĝi'n. Ĉe Gregori'o ŝi star'is moment'o'n medit'ant'e, sed ne tuŝ'is li'n. Ŝi re'ven'is al la fajr'o, kiu preskaŭ esting'iĝ'is kaj mal'fort'e bril'et'is. La et'ul'o plor'is. La spir'ad'o de la dorm'ant'o'j son'is en la angul'o'j de la jurt'o; ŝajn'is al Mergenj, ke si aŭd'as paŝ'ad'o'n.
Ŝi mal'ferm'is la pord'o'n kaj aŭskult'is, sed aŭd'is neni'o'n. La lun'o kaj neĝ'o bril'is en silent'o. Post ŝi plor'is la et'ul'o, kaj ĉe ŝi'a'j pied'o'j kuŝ'is la abomen'a korp'o de Salban. Ŝi re'ven'is al la fajr'uj'o kaj ek'brul'ig'is grand'a'n fajr'o'n ... Ŝajn'is al ŝi, ke ŝi vid'as la mal'proksim'a'j'n jurt'o'j'n, kie sat'a'j hom'o'j dorm'as en varm'o, kie odor'as viv'o kaj san'o.
—Mi ir'os! — murmur'et'is ŝi. — Mi ir'os!... Ili mort'ig'u mi'n! ...
Ŝi de'ŝir'is de la dorm'ant'a Gregori'o la jak'o'n de Anka kaj pren'is ŝi'a'n ĉap'o'n, kiu pend'is ĉe la kap'kusen'o sur najl'o. Gregori'o vek'iĝ'is kaj lev'is la kap'o'n, ili'a'j rigard'o'j renkont'is unu la ali'a'n.
—Kio'n vi vol'as? — demand'is li per mal'sonor'a voĉ'o.
—Mi vol'as ... vi'a'n viv'o'n, am'o'n vi'a'n, mal'saĝ'a vir'o! — ek'rid'is ŝi.
Ŝi pend'ig'is la tranĉ'il'o'n ĉe la zon'o, pren'is vojaĝ'a'n baston'o'n kaj el'ir'is. Bru'e ferm'iĝ'is post ŝi la pord'o. La vent'o ek'pel'is en la jurt'o'n flam'o'j'n kaj fum'o'n el la fajr'uj'o.
—Ŝi for'ir'is?! — murmur'et'is Anka. — Ankaŭ mi for'ir'us! Mi ne hav'as fort'o'j'n ...
—Ŝi propr'ig'is al si vi'a'j'n vest'o'j'n, Anka, la infan'o frost'iĝ'as!
Ĉu vi aŭd'as, kiel ĝi plor'as? — dir'is Gregori'o.
—Mi ne hav'as fort'o'j'n, mi ne lev'iĝ'os, mi ne pov'as ...
Gregori'o ne insist'is, sed ili ambaŭ ne pov'is dorm'i kaj sen'ĉes'e aŭskult'is: la et'ul'o plor'is pli kaj pli mal'laŭt'e, li kaj pli plend'e.
Mergenj ir'is en la arb'ar'o'n sur la voj'o'n, sur kiu Anka iam vetur'is kun Pjotruĉan, ĉar tie star'is la plej proksim'a loĝ'ej'o de la Jakut'o'j. La mal'lum'o kaj mal'bon'a voj'o ne mal'help'is ŝi'n. Tie ĉi ŝi nask'iĝ'is kaj kon'is tre bon'e la ĉirkaŭ'aĵ'o'j'n. La nokt'a'j frost'o'j glaci'ig'is la supr'aĵ'o'n. de la degel'ant'a'j neĝ'o'j kaj form'is sur ili glat'a'n ŝel'o'n, kiu facil'ig'is la ir'ad'o'n. Jam antaŭ'e Mergenj vizit'is la najbar'a'j'n vilaĝ'o'j'n, Puŝ'at'a de ne'venk'ebl'a sopir'o al la mond'o, kiu tiel mal'just'e ŝi'n for'pel'is. Ia'foj'e ŝi sukces'is ŝtel'i i'o'n, pren'i forges'it'a'n vest'o'n, somer'e el'tir'i ret'o'j'n el la akv'o aŭ propr'ig'i al si boat'o'n, las'it'a'n ĉe la bord'o. Ŝi est'is kuraĝ'a kaj fort'a.
Ŝi ir'is rapid'e, frap'ant'e la voj'o'n per la baston'o por evit'i mol'a'j'n, ne sufiĉ'e glaci'iĝ'int'a'j'n neĝ'a'j'n amas'o'j'n. Ŝi rapid'is por ating'i la cel'o'n, antaŭ ol la mal'sat'o kaj mal'varm'o ŝi'n sen'fort'ig'os.
—Ve, mi ne pov'as plu ir'i! — pens'is ŝi, kiam post unu hor'o ŝi komenc'is fal'et'i kaj ŝi'a'j pens'o'j far'iĝ'is mal'klar'a'j.
Sed baldaŭ ŝi kuraĝ'iĝ'is, mal'sek'ig'is la lip'o'j'n per neĝ'o kaj ir'is antaŭ'e'n ... Ŝi aŭd'is de mal'proksim'e boj'ad'o'n de hund'o'j.
—Ankoraŭ iom ... Mi ankoraŭ hav'as fort'o'j'n ... Interes'e est'as: ĉu ili lev'iĝ'is, aŭ ne?... Se ili lev'iĝ'is, mi mal'kaŝ'e en'ir'os en la jurt'o'n ... Ili far'u, kio'n ili vol'as ...
Mal'varm'a ŝvit'o kovr'is ŝi'n, kiam ŝi pens'is, kio okaz'os, kiam ŝi aper'os subit'e, mal'ben'it'a inter viv'a'j.
En la mal'lum'o ŝi vid'is mal'klar'e la jurt'o'j'n, kovr'it'a'j'n de la neĝ'o. Ĉiu'j dorm'is tie: oni vid'is nek lum'o'n en la fenestr'o'j, nek fum'o'n super la kamen'tub'o'j. Ĉe la jurt'o star'is pli mal'grand'a'j konstru'aĵ'o'j: la stal'o'j por la bov'in'o'j kaj la proviz'ej'o'j, Mergenj ŝancel'iĝ'is. La hund'o'j ĵet'is si'n al ŝi boj'ant'e, sed ŝi jakut'e ili'n vok'is, ili trankvil'iĝ'is kaj komenc'is sving'i la vost'o'j'n, atend'ant'e de ŝi donac'o'n. La Jakutino kiel ombr'o, pas'is preter la dom'o kun la hund'o'j kaj mal'ferm'is mal'laŭt'e la pord'o'n de la stal'o.
La varm'a aer'o kaj la akr'a odor'o de la brut'ar'o, tiel agrabl'a por ĉiu Jakut'o, ĉirkaŭ'is ŝi'n. Sen'bru'e ŝi en'ramp'is kaj ferm'is post si la pord'o'n. Moment'o'n ŝi star'is sen'mov'a aŭskult'ant'e. Iu dorm'is en la stal'o. Kun'e kun la ronk'ad'o kaj re'maĉ'ad'o de la bov'in'o'j ŝi aŭd'is regul'a'n hom'a'n spir'ad'o'n. Ebri'a pro dezir'eg'o, ŝi etend'is la man'o'j'n kaj ir'is antaŭ'e'n. Ŝi tuj trov'is la varm'a'n kaj mov'iĝ'em'a'n dors'o'n de bov'in'o. Ŝi genu'fleks'is kaj per trem'ant'a'j man'o'j komenc'is serĉ'i la mam'o'j'n. Ili est'is plen'a'j de lakt'o. Ŝi klin'iĝ'is al la ventr'o de la best'o, ĉirkaŭ'is ĝi'n per la brak'o'j kaj komenc'is avid'e suĉ'i ... Ŝi'a korp'o ek'trem'is pro dolĉ'a ĝu'o ... Ŝi sent'is, ke ŝi'a propr'a brust'o, tiel long'e mal'plen'a, varm'iĝ'as kaj plen'iĝ'as. ...
—Kiu est'as tie?... Kiu est'as tie ĉi? — kri'is post ŝi tim'ig'it'a vir'in'a voĉ'o, kiam ŝi mal'laŭt'e kaj si'n'gard'e ramp'is re'e'n al la pord'o.
Ŝi for'ir'is ĝust'a'temp'e, ĉar fum'o kaj fajr'er'o'j jam supr'e'n'ir'is el la kamen'tub'o kaj voĉ'o'j jam murmur'et'is en la jurt'o. Ŝi kur'is feliĉ'a kaj gaj'a, aŭskult'ant'e, ĉu la hund'o'j boj'as post ŝi aŭ ne?
Kiam fru'e maten'e ŝi re'ven'is hejm'e'n, la lepr'ul'o'j kun'iĝ'int'a'j ĉe la fajr'o renkont'is ŝi'n per ĝoj'a eksplod'o.
—Vi re'ven'is, Mergenj, kaj kio'n vi al'port'is?
Ŝi lev'is la ŝultr'o'j'n, de'ĵet'is la vest'o'j'n, kovr'it'a'j'n de neĝ'o, kaj pren'is la plor'ant'a'n infan'o'n el la man'o'j de Anka. — Mi neni'o'n trov'is. ... Morgaŭ ...
Sed ankaŭ en la sekv'int'a tag'o ŝi trov'is neni'o'n: ŝi re'ven'is mal'fru'e kun paf'vund'o en la pied'o ...
Ili demand'is ŝi'n pri neni'o; mal'gaj'a kaj silent'a ŝi bandaĝ'is la vund'o'n, pet'ant'e nenies help'o'n. Nokt'e ŝi delir'is. Ŝi'a'j ĝem'o'j far'iĝ'is nun sovaĝ'a kant'o, kun kiu subit'e kun'iĝ'is la blek'o'j de la lup'o'j, dis'ŝir'ant'a'j ekster'e la korp'o'n de Salban. La terur'a ĥor'o jam ne silent'iĝ'is, ĝi far'iĝ'is nur pli aŭ mal'pli laŭt'a ... Mal'ben'o'j, sen'hont'a'j vort'o'j son'is en la angul'o de Mergenj, miks'it'a'j kun hund'a'j, brut'a'j kaj ĉeval'a'j blek'o'j ... La mal'san'ul'o'j ne kred'is plu, ke tio est'as vir'in'a'j ĝem'o'j. En la mal'lum'o aper'is antaŭ ili terur'a'j fantom'o'j: la di'o'j de la pest'o kaj mal'feliĉ'o ...
—Ili ven'is, ili ven'is ... mok'i ni'a'n mizer'o'n!...
Kutujaĥsit ankaŭ ne pov'is de'ten'i si'n kaj komenc'is kri'eg'i ...
Gregori'o kaj Anka sent'is, ke spasm'o prem'as ili'a'n gorĝ'o'n ...
Flu'o sid'iĝ'is sur la lit'o kaj ek'boj'is ... Subit'e li larĝ'e mal'ferm'is la okul'o'j'n kaj tut'e konsci'a ek'kri'is ĝoj'e: —Viand'o! ? Kie vi pren'is ĝi'n, Mergenj?
Li'a voĉ'o vek'is la ali'a'j'n, for'pel'is la fantom'o'j'n; kiel ar'o da rab'ist'o'j la mal'feliĉ'ul'o'j el'salt'is el la lit'o'j kaj ramp'is al Mergenj, sid'ant'a ĉe la fajr'uj'o. Ŝi turn'is al ili la makul'it'a'n vizaĝ'o'n de sang'o kaj minac'e montr'is la dent'o'j'n ... Ŝi ten'is en la man'o infan'a'n brak'o'n. Terur'it'a'j ĉiu'j re'ir'is kaj fal'is sur la lit'o'j'n.
La ekskurs'o'j de Mergenj ne rest'is sen sekv'o'j. Post kelk'e da tag'o'j ili ek'aŭd'is vok'o'n post la pord'o kaj ramp'is al la sojl'o.
—Ne al'ir'u, ne al'ir'u!... — kri'is al ili Jakut'o, kiam ili mal'ferm'is la pord'o'n por ir'i ekster'e'n. Li bar'is al ili la voj'o'n per ponard'eg'o.
—Mi al'vetur'ig'is por vi manĝ'aĵ'o'n. Ĝi dev'as sufiĉ'i ĝis la printemp'o. La komun'um'o mem mal'sat'as. Jen est'as ret'o'j por Flu'o. Vi mem dev'as labor'i somer'e kaj kolekt'i proviz'o'j'n ...
—Vi ĉiam don'as mal'nov'a'j'n ret'o'j'n ... — ĝem'is Flu'o.
—Ni don'as pro kompat'o, sen'pag'e! Vi pren'u ili'n tia'j'n, kia'j ili est'as! Kanajl'o Mergenj ne kuraĝ'u vag'i en ni'a'j vilaĝ'o'j ... ni ŝi'n mort'ig'os. La leĝ'o ne permes'as dis'port'i la infekt'o'n en la land'o ...
—Ni ne el'las'os ŝi'n ... Ŝi est'as mal'san'a, vund'it'a ... kri'is la ar'o da ĝoj'iĝ'int'a'j mizer'ul'o'j.
—Aŭskult'u. ... Ne for'ir'u ankoraŭ ... — komenc'is Anka per mal'fort'a voĉ'o. — Dir'u, ke mi plend'as, ke Pjotruĉan tromp'is mi'n ... Ne, li ne ... tromp'is, li pro erar'o pren'is mi'a'j'n bov'in'o'j'n ... Li re'don'u ...
—Parol'u pli laŭt'e! — de mal'proksim'e kri'is la ven'int'o.
—Mi ne pov'as!... Ven'u pli proksim'e, mi est'as san'a!...
—Tio est'as vi, Anka! Mal'feliĉ'a, kio'n vi far'is?...
—Tio jam ne est'as ŝanĝ'ebl'a ... Dir'u al la princ'o, ke li ordon'u re'don'i mi'a'j'n bov'in'o'j'n kaj mi'a'n hav'o'n ...
—Li ordon'u ... ali'e ni mem ven'os ...
—Vi ne kuraĝ'u ... Ni rost'os vi'n viv'a'j'n. Ni ŝlos'os vi'n en jurt'o kaj brul'ig'os ... Mal'nobl'ul'o'j!... — kri'is la Jakut'o.
—Ni ĉiu'j'n vi'n venen'os ... — furioz'e respond'is Mergenj el la dom'o; ŝi ne kuraĝ'is ir'i ekster'e'n.
—Ĉu ŝi frenez'iĝ'is? — demand'is la ven'int'o per jam pli trankvil'a voĉ'o ... — Vi pens'as, ke ni ne kompat'as vi'n, sed kio'n ni pov'as far'i, ni mem sufer'as mal'sat'o'n kaj mizer'o'n ... La sun'o pal'iĝ'as antaŭ mi'a'j okul'o'j, kiam mi vi'n rigard'as ... Mi dir'os al la princ'o, ke vi pet'as pri la bov'in'o, kred'ebl'e li konsent'os, sed, pro Di'o, vi rest'u ĉi tie ...
—Ir'u, Di'o vi'n ben'u! Vi est'u feliĉ'a'j, vi viv'u, sed ne forges'u pri ni, la plej mizer'a'j el la mizer'ul'o'j! — kri'is post li la lepr'ul'o'j.
Ne long'e daŭr'as ĉi tie la printemp'o, somer'o kaj aŭtun'o, ili do rapid'e for'kur'as. La printemp'o precip'e est'as laŭt'eg'a, plen'a de bru'o de la river'o'j, de pep'ad'o de la trans'flug'ant'a'j bird'o'j, de sonĝ'ig'a'j blov'o'j de la sud'a vent'o. La kvazaŭ ebri'a ter'o, sen'ĉes'e ĝoj'e kri'ant'a kaj trem'ant'a de volupt'o, rapid'as de'ĵet'i de si la neĝ'a'n kovr'il'o'n: tuj aper'as la ŝvel'a'j brust'o'j de la mont'et'o'j, la krut'a'j bord'o'j de la lag'o'j, la insul'o'j kaj promontor'o'j, la arb'ar'o'j ankoraŭ nigr'a'j, sed jam plen'a'j de rezin'a odor'o kaj de varm'a mal'sek'ec'o. Tie ĉi kaj tie bril'as la blu'a'j pupil'o'j de la liber'iĝ'int'a akv'o. Ar'o'j da flug'il'a'j gast'o'j, jen la grand'a'j cign'o'j, blank'a'j kiel la neĝ'o, jen la skolop'o'j, et'a'j kiel muŝ'o'j, fal'as sur la marĉ'o'j'n, ban'as si'n en la akv'o'j, bru'as en la mal'jun'a'j kan'ej'o'j. La rid'ad'o, fajf'ad'o kaj pep'ad'o ne silent'iĝ'as.
Kaj ĉi tiu river'o da viv'o ne ripoz'as, ne dorm'as, sed frenez'as, am'as, festen'as en la varm'eg'a'j radi'o'j de la sun'o, kiu tut'e ne sub'ir'as. Oni pov'us pens'i, ke ĉiu'j'n tim'ig'as la glaci'a'j lag'o'j, kiu'j dorm'as ankoraŭ mal'viv'a'j, kvankam la ter'o ĉirkaŭ'pren'ant'a ili'n jam vek'iĝ'is. Ĉiu'j rapid'as viv'i, ĉar ili tim'as, ke ebl'e re'ven'os la sever'a vintr'o, kiu ĵus for'ir'is. Fin'e vek'iĝ'as ankaŭ la lag'o'j. En ili kolekt'iĝ'is jam sufiĉ'e da akv'o, ili'a glaci'a ŝild'o ek'ŝancel'iĝ'is kaj lev'iĝ'is, kaj la ond'o'j sen'ĉes'e bat'as kaj romp'as ĝi'n.
La fiŝ'o'j gaj'e salt'as inter la glaci'o'j. Oft'e, kiam post varm'eg'a tag'o la ĉiel'ruĝ'o bril'as sur la nigr'a'j akv'o'j, oni vid'as en la vesper'a lum'o vic'o'j'n da grand'eg'a'j ezok'o'j, kiu'j, mal'ferm'int'e la buŝ'eg'o'j'n, rest'as sen'mov'a'j por spir'i la bon'odor'a'n viv'ig'a'n aer'o'n per la brank'o'j, lac'a'j de la vintr'a ŝlim'a mal'bon'odor'o de la profund'eg'aĵ'o'j! Tag'e la lud'ad'o de la fiŝ'o'j sen'ĉes'e aper'ig'as rond'o'j'n sur la akv'o.
Sur la bord'o de la lag'o Flu'o gudr'is boat'o'n. Li ŝut'is sur la fend'o'j'n pist'it'a'n larik'a'n rezin'o'n kaj en'prem'is ĝi'n per varm'eg'ig'it'a fer'o. Facil'a vent'et'o dis'port'is mal'proksim'e'n la dolĉ'a'n odor'o'n. Ĉe la fajr'o Biterĥaj sid'is kun kron'o da flav'a'j nord'a'j anemon'o'j sur la kap'o. Tio est'is ŝi'a sol'a vest'o. Ŝi apog'is la kubut'o'j'n sur la genu'o'j, ten'is la kap'o'n sur la man'plat'o'j kaj aŭskult'is atent'e la mal'gaj'a'n, mal'laŭt'a'n kant'et'o'n de la fiŝ'kapt'ist'o, kiu kun'iĝ'is kun la potenc'a printemp'a ĥor'o de la lag'o'j kaj arb'ar'o'j: Pal'e bril'as nov'a lun'o.
Ĉe palac'o bel'ul'in'o Star'as en or'it'a vest'o.
Sen la am'at'o la am'at'in'o!
Ho, vi plor'as! Mal'aper'is La am'at'o, vi'a kor'o.
En la tomb'o'n vi vi'n kaŝ'u.
Aŭ tuj vend'u por la or'o ...
—En kiu lingv'o vi kant'as, Flu'o?
—Ĝi plaĉ'as al vi? Ĝi est'as ali'land'a kant'et'o, el la guberni'a urb'o. Ho, ho!... Kiom da mir'ind'aĵ'o'j oni vid'as tie. Preĝ'ej'o'j'n, dom'o'j'n, hom'o'j'n ... Mi oft'e est'is tie!... Vi ne pens'u, ke mi ĉiam est'is tia, kia'n vi vid'as mi'n nun ... Tut'e ne! Ankaŭ mi'n la vir'in'o'j am'is!...
—Bel'a est'as la voĉ'o de la kant'et'o ... Traduk'u ĝi'n, Flu'o.
La fiŝ'kapt'ist'o pacienc'e traduk'is la en'hav'o'n de la kant'et'o.
—Kio'n ŝi vend'os, Flu'o?
—Si'n mem ... Kio'n ŝi pov'us vend'i!
—Kaj ili manĝ'os ŝi'n kiel Mergenj si'a'n et'ul'o'n?
Flu'o ek'rid'is.
—Vi est'as mal'saĝ'a. Kiam vi far'iĝ'os plen'aĝ'a, vi sci'iĝ'os.
—Kia'manier'e mi sci'iĝ'os, se mi ne el'ir'os el ĉi tie?
—Vi est'as prav'a. Vi ne el'ir'os. Neni'u el'ir'os!
La fiŝ'kapt'ist'o kaj la infan'o ne'vol'e ek'rigard'is la mal'proksim'a'n bord'o'n de la lag'o, kie apenaŭ vid'ebl'a fum'o pend'is super la arb'ar'o.
—Vi hav'as ankoraŭ temp'o'n, Biterĥaj ... Ebl'e Di'o send'os al vi iu'n ne tut'e mal'san'a'n kiel Gregori'o ... Nun help'u al mi tren'i la boat'o'n en la akv'o'n, ni vetur'os met'i ret'o'j'n.
Pal'e bril'as nov'a lun'o ...
li ek'kant'is, sed tuj ek'silent'is.
—Psst!... Ni ne bru'u ... Sid'iĝ'u ĉi tie mal'antaŭ'e kaj ne mov'iĝ'u, ne mov'iĝ'u ... Vi mi'n dron'ig'os.
La akr'e'pint'a boat'o rapid'is facil'e kiel hirund'o, sur la nigr'a akv'o al la mez'o de la lag'o, al la glaci'o'j. Tie Flu'o turn'is la boat'o'n kaj komenc'is el'ĵet'i la ret'o'j'n, kiu'j kuŝ'is volv'it'a'j sur ĝi'a fund'o. Biterĥaj klin'is la kap'o'n al la rand'o kaj observ'is sci'vol'e, kiel ŝancel'iĝ'as ŝi'a figur'o en la akv'a spegul'o de la lag'o, kiel trem'as sur ŝi'a kap'o la flav'a'j anemon'o'j. Flu'o hav'is tre ruz'a'n plan'o'n; ĉar la fiŝ'o'j varm'iĝ'is ĉe la bord'o, li intenc'is bar'i al ili la voj'o'n al la profund'aĵ'o kaj post'e subit'e ek'tim'ig'i ili'n. Li est'is cert'a, ke ili for'kur'os blind'e kaj ne evit'os la embusk'o'n. Li plen'e sukces'is. Kiam ili bru'is, kant'is kaj plaŭd'is en la barit'a lok'o, ili vid'is de mal'proksim'e, kiel la betul'a'j naĝ'il'o'j de la ret'o sub'akv'iĝ'as kaj dron'as, kiel mal'klar'iĝ'as la akv'o. La akir'o est'is ekstrem'e riĉ'a. Baldaŭ la boat'o ek'trem'is pro la bat'o'j de la vost'o'j de la grand'eg'a'j ezok'o'j, el'tir'it'a'j el la akv'o. La monstr'o'j larĝ'e mal'ferm'is la buŝ'eg'o'j'n, pen'ant'e i'o'n ek'mord'i antaŭ la mort'o. Sed Biterĥaj tut'e ne intenc'is met'i tie'n la fingr'o'n. La plat'a'j, arĝent'o'skvam'a'j fiŝ'o'j kun la bier'kolor'a'j okul'o'j salt'is furioz'e en la boat'o kiel arĝent'a'j mon'er'o'j, sku'at'a'j en kribr'il'o. Unu ezok'o'n Flu'o pli long'e ten'is en la man'o.
—Rigard'u Biterĥaj ... Ĝi est'as kiel ni ... De tiu ĉi fiŝ'o de'ven'as ni'a mal'san'o ... — dir'is li kaj don'is al la knab'in'et'o'n fiŝ'o'n kovr'it'a'n de cikatr'o'j, vund'it'a'n, kun ŝvel'int'a kap'o kiel ĉe la lepr'ul'o'j. La fiŝ'o mal'fort'e barakt'is en la man'o de la infan'o kaj minac'e rigard'is ŝi'n persi'a'j koler'a'j, mal'klar'a'j okul'o'j ...
—Mi el'las'os ĝi'n, Flu'o ... Mi ĝi'n kompat'as ...
—Ne el'las'u, ne el'las'u!... Ni dev'as port'i ĝi'n sur la bord'o'n kaj en'ter'ig'i ...
—Domaĝ'e est'as ... — murmur'et'is Biterĥaj.
—Jes, jes ... ĝi pere'ig'is ni'n. Kiam iu manĝ'as tia'n fiŝ'o'n, li mal'san'iĝ'as. Li ne sci'as, kio'n li manĝ'is, ĉar ankaŭ ili hav'as en la komenc'o nur mal'grand'a'j'n makul'o'j'n. Oni dev'as en'ter'ig'i ĝi'n, en'ter'ig'i viv'a'n, por ke eĉ unu gut'o da sang'o ne fal'u ter'e'n — ne venen'u flor'o'n aŭ ber'o'n. Eĉ el la tomb'o la venen'o pov'as el'ramp'i, la mus'o'j el'fos'os ĝi'n, la bird'o'j dis'port'os ... Plej bon'e est'us ĝi'n brul'ig'i, sed la fajr'o ne am'as la mal'pur'aĵ'o'j'n, venĝ'os si'n ...
Babil'ant'e tia'manier'e ili vetur'is al la bord'o. La lun'o miks'is si'a'n arĝent'o'n kun la purpur'o de la ĉiel'ruĝ'o kaj lum'ig'is al ili la voj'o'n. Dekstr'e kaj mal'dekstr'e la lag'o kuŝ'is mal'lum'a, sen'mov'a. La rand'o'j de la ruĝ'a'j glaci'o'j bril'is sur ĝi kaj mal'proksim'e la blu'a tajg'o aper'is kvazaŭ tra nebul'o. Kiam ili supr'e'n'ir'is la mont'et'o'n, kie la jurt'o star'is, tra la arb'et'aĵ'o'j kaj arb'ar'o'j ili'n rigard'is mil'o'j da simil'a'j bril'a'j lag'o'j, sang'kolor'a'j pro la ĉiel'ruĝ'o, arĝent'a'j pro la lun'o kaj glaci'o'j. La fiŝ'kapt'int'o'j al'ir'is al la pord'o de la jurt'o, kie grand'a fajr'o brul'is. Ili'a'j man'o'j est'is plen'a'j de akir'o, ili'a'j vizaĝ'o'j est'is gaj'a'j kaj ĝoj'a'j. Ĉe la sojl'o renkont'is ili'n Mergenj, kiu el'ir'is vok'i ili'n por la vesper'manĝ'o.
—Jen la akir'o!
Ĉiu'j ĉirkaŭ'is ili'n kaj rigard'is la fiŝ'o'j'n.
—Ŝajn'as, ke la jar'o est'os bon'a — dir'is Flu'o.
—Kio'n vi pens'as pri tio, Gregori'o: se ni bar'us la river'et'o'n?
Ni pov'us kapt'i kaj fum'aĵ'i fiŝ'o'j'n por la tut'a vintr'o ...
—La ost'o'j dolor'as mi'n ... La akv'o est'as mal'varm'a ... — re'dir'is la Jakut'o post long'a pri'pens'ad'o.
—Oni ja ne bezon'as en'ir'i profund'e en la akv'o'n ... Bar'o jam est'is tie, eĉ rest'is unu stang'o ...
—Mi fal'os ... Mi'a'j man'o'j mal'fort'iĝ'is kiel ĉe infan'o ... Profund'e est'as tie, kaj mi ne sci'as naĝ'i ...
—Li est'as prav'a ... — dir'is Anka.
—Kaj mi? Mi'a'j pied'o'j est'as ankoraŭ pli mal'bon'a'j, tamen vi postul'as, ke mi ir'u. Se oni ag'us ĉiam tia'manier'e, oni putr'iĝ'us viv'a ... Oni putr'iĝ'us, antaŭ ol la karn'o de'fal'os ...
—Kial tiom diskut'ad'i! Li ir'os, li dev'as ir'i ... Ĝi est'as labor'o por la vir'o'j, kaj se vi ir'as, li ankaŭ dev'as ir'i — kri'is koler'e Mergenj. — Ali'e ni ne don'os al Anka eĉ unu pec'et'o'n da manĝ'aĵ'o. Ŝi est'as san'a, ŝi ven'is ĉi tie'n mem'vol'e. La nutr'aĵ'o'n la komun'um'o send'as por la mal'san'ul'o'j, ni ne don'os ni'a'n propr'aĵ'o'n.
Gregori'o sid'is konstern'it'a.
—Mi mem ir'os! — dir'is ne'kuraĝ'e Anka.
—Ir'u, ir'u, ĉirkaŭ'e tie est'as dens'a arb'et'ar'o ... — rid'is Mergenj.
—Ebl'e ankaŭ vi ir'os, Mergenj? — demand'is naiv'e Flu'o. — Labor'o sufiĉ'os por ĉiu'j ... tranĉ'i verg'aĵ'o'n, port'i stang'o'j'n kaj baston'o'j'n, dis'pec'ig'i branĉ'et'o'j'n. Ankaŭ Biterĥajon ni pren'os kun ni, por ke ŝi brul'ig'u fajr'o'n. Sed vi dev'as prepar'i por ŝi ĉemiz'et'o'n, por ke la kul'o'j ne pik'u ŝi'n tro dolor'e ...
—Bel'a plan'o! — murmur'is Mergenj. — Sed kiu rest'os hejm'e por fleg'i Kutujaĥsiton!?
—Mi bezon'as neniu'n ... — ek'ĝem'is la mal'jun'ul'in'o. — Pli bon'e est'os, se vi kolekt'os nutr'aĵ'o'n ... Vi prepar'u maten'e iom da manĝ'aĵ'o kaj las'u al mi ... Star'ig'u proksim'e de mi akv'o'n ...
Kaj ir'u!...
—Vi do ir'os? Vi est'as fort'a! — dir'is flat'e Flu'o al Mergenj.
—Mi pri'pens'os! — respond'is la vir'in'o en'pens'iĝ'int'a kaj mal'gaj'a. En la sekv'int'a tag'o ĉe la maten'manĝ'o ŝi dir'is kun delikat'a rid'et'o: —Jen kio'n ni far'os: vi Flu'o kun Anka kaj Biterĥaj ir'os bar'i la river'et'o'n, mi kun Gregori'o de'tranĉ'os verg'aĵ'o'n, al'port'os en la jurt'o'n kaj komenc'os plekt'i korb'o'j'n fiŝ'kapt'il'a'j'n, Ni ja ne posed'as ili'n; kia'manier'e ni kapt'os fiŝ'o'j'n?...
—Vi est'as prav'a. Sed ni pov'as plekt'i vesper'e. Por du vir'o'j bagatel'o est'as far'i du korb'o'j'n.
Gregori'o ankaŭ insist'is, ke Li ir'os al la river'et'o.
—Mi prepar'os lign'a'j'n najl'o'j'n, se mi ne pov'os star'i sur la pont'et'o.
Mergenj neni'o'n dir'is; si ĵet'is la kuler'o'n kaj ir'is en la angul'o'n. Ŝi ne ir'is kun ili kaj neni'u kuraĝ'is plu ŝi'n invit'i.
—Ĉu vi vid'is? Li tim'is! — murmur'et'is Flu'o kun rid'et'o, palpebr'um'is kaj montr'is Gregori'o'n, kiu ir'is antaŭ'e kun hak'il'o sur la ŝultr'o.
—Li tim'is!... Mi vi'n cert'ig'as!... Ho, li sci'as, ke por la vir'in'o'j mi est'as ver'a Tatar'o ...
—Sen'senc'aĵ'o! — rid'is Anka, ruĝ'iĝ'int'a kaj feliĉ'a.
Ili ir'is tra marĉ'o'j, tra verg'aĵ'o'j ankoraŭ sen'foli'a'j, sed jam kovr'it'a'j de arĝent'a'j flor'o'j. Biterĥaj ir'is mal'antaŭ'e kaj kant'is kiel bird'et'o; ĉe ĉiu marĉ'aĵ'o ŝi rigard'is si'n en la akv'o por re'vid'i la mal'pur'a'n ĉifon'o'n, kiu'n Anka don'is al ŝi anstataŭ ĉemiz'o. La anas'o'j, kiu'j jam kun'iĝ'is par'e, flug'is de ili'a'j pied'o'j; la blank'a'j, jam griz'iĝ'ant'a'j perdrik'o'j lev'iĝ'is kun kri'o de la arb'et'o'j, kie ili manĝ'is la jun'a'j'n burĝon'o'j'n, kaj sid'iĝ'is sur la supr'o'j de la alt'a'j larik'o'j. La varm'a vent'o blov'is ili'a'j'n vizaĝ'o'j'n, pel'is sur la ĉiel'o blank'a'j'n nub'o'j'n, sku'is la arb'o'j'n kaj for'pel'is la kul'o'j'n. La flav'iĝ'int'a'j, mal'jun'a'j kan'ej'o'j murmur'et'is sub ĝi'a blov'o, kvazaŭ plend'ant'e, ke ili ne pov'as far'iĝ'i re'e verd'a'j, ke baldaŭ ili'n sufok'os la jun'a'j, de mal'supr'e kresk'ant'a'j generaci'o'j.
Pal'a kaj tra'vid'ebl'a verd'aĵ'o, kiel nebul'o, or'a de la sun'o, ĉirkaŭ'is la arb'et'o'j'n kaj arb'o'j'n, pend'is super la ter'o, re'bril'is kun la ĉiel'a blu'aĵ'o en la pur'a river'o, kiu rapid'is en si'a kurb'a kuŝ'uj'o el lag'o en lag'o'n.
La lepr'ul'o'j halt'is ĉe la bord'o, kie dik'a, nigr'a stang'o el'star'is el la akv'o, trem'is pro la flu'o kaj strang'e re'bril'is en la tra'vid'ebl'a profund'eg'aĵ'o. La amas'e naĝ'ant'a'j fiŝ'o'j zorg'e evit'is ĝi'n kaj tuj for'kur'is, kiam ĝi'a ombr'o fal'is sur ili'a'j'n dors'o'j'n.
—Tie ĉi ni bar'os, tie ĉi est'as mal'plej larĝ'e kaj mal'plej profund'e.
Biterĥaj ek'brul'ig'is la fajr'o'n, la vir'o'j de'hak'is arb'o'j'n kaj tren'is ili'n al la bord'o, Ili konstru'is mal'grand'a'n flos'et'o'n kaj en'bat'is la unu'a'n stang'o'n. Post'e ili met'is sur la stang'o'n pont'et'o'n kaj en'bat'is la du'a'n; tia'manier'e paŝ'o post paŝ'o ili cel'is al la mez'o de la river'o. Anka rigard'is kun tim'o, kiel la mal'fort'a'j pont'et'o'j balanc'iĝ'as sub ili, kiel la flu'o el'ŝir'as el ili'a'j man'o'j la trab'o'j'n kaj turn'as ili'n, kiel ĝi minac'as ĉiu'moment'e de'ĵet'i en la akv'o'n la hom'o'j'n kaj ili'a'n konstru'aĵ'o'n. La mal'fort'a'j nigr'a'j trab'aĵ'o'j re'bril'is en la tra'vid'ebl'a akv'o kiel arane'a ret'o, sur kiu ramp'is mal'lert'a'j, du'on'e nud'a'j hom'a'j figur'o'j.
—Pro Di'o!... vi ne fal'u en akv'o'n! — murmur'et'is Anka.
—Ne babil'u! Ne tim'ig'u ni'n!... Ni pen'e star'as! — ŝerc'is Flu'o, bat'ant'e fort'eg'e nov'a'n stang'o'n per la hak'il'o. Gregori'o ten'is ĝi'n per ambaŭ man'o'j. La river'o sibl'is pro dolor'o kaj pas'is preter la bar'o.
Ĝis la vesper'o ili ating'is apenaŭ la mez'o'n de la river'o, Ili re'ven'is lac'a'j hejm'e'n. Sed jam de mal'proksim'e ili rimark'is, ke fum'o ne lev'iĝ'as el la kamen'tub'o, ke ne est'as lum'o en la fenestr'o'j.
—Eĉ vesper'manĝ'o'n ŝi ne kuir'is por ni, la mal'ben'it'a hom'manĝ'ant'in'o! — koler'is Flu'o.
En la mal'lum'a jurt'o est'is tut'e silent'e. Kutujaĥsit vek'iĝ'is, kiam ili jam est'is ek'brul'ig'int'a'j la fajr'o'n.
—Mi ek'dorm'is de mal'sat'o ... — sen'kulp'ig'is si'n la mal'jun'ul'in'o. — Mergenj pren'is la manĝ'aĵ'o'n. Ŝi pren'is ankaŭ ni'a'n plej bon'a'n kaldron'o'n, hak'il'o'n, tranĉ'il'o'n, ŝi lig'is ĉio'n kun'e kaj for'ir'is. Mi demand'is ŝi'n, kie'n ŝi ir'as kaj kiam ŝi re'ven'os, Ŝi respond'is neni'o'n ... neni'o'n, kvazaŭ mi est'us hund'o, ne hom'o ... Mi parol'as al ŝi ... kaj ŝi pren'is ni'a'n plej bon'a'n kaldron'o'n, tranĉ'il'o'n, hak'il'o'n ... — ripet'is la mal'ĝoj'iĝ'int'a Kutujaĥsit.
—Ŝi pren'is la tranĉ'il'o'n, hak'il'o'n, kaldron'o'n- balbut'is Flu'o, serĉ'ant'e en la angul'o'j de la jurt'o. — Ŝi pren'is ankaŭ mi'a'n ret'o'n, la plej bon'a'n ret'o'n ... Oni dev'as gard'i la boat'o'n, por ke ŝi ne ŝtel'u ĝi'n ...
Li el'salt'is el la jurt'o, kaj post li la ali'a'j.
—La pest'o ŝi'n!... Ŝi ŝtel'is! Ŝi las'is ni'n kvazaŭ sen man'o'j.
Kio'n ni far'os sen boat'o ... — kri'is Flu'o. — Morgaŭ ni ne hav'os plu manĝ'aĵ'o'n.
Li vol'is tuj konstru'i flos'o'n kaj vetur'i por re'pren'i la ret'o'j'n, met'it'a'j'n en la lag'o, sed Gregori'o de'ten'is li'n.
—Sen'dub'e ŝi jam ŝtel'is ili'n! Van'e est'os! Vi ja vid'as, ke ŝi est'as diabl'in'o ... La pest'o ŝi'n!...
—Ebl'e pli bon'e est'as por ni, ke ŝi for'ir'is ... Pli trankvil'e est'os ... Ebl'e oni send'os al ni la bov'in'o'j'n ... La kompat'em'a Di'o ne for'las'os ni'n! — konsol'is ili'n Anka.
—Neni'o'n oni send'os al ni ... Sen ret'o'j ... sen boat'o, kio'n ni far'os, mal'feliĉ'ul'o'j? — plend'is Flu'o.
—Pli bon'e est'os, pli trankvil'e ol antaŭ'e ... Di'o help'os ni'n, morgaŭ ni trab'ar'os la river'et'o'n ... — ripet'is Anka.
—Baldaŭ la kul'o'j aper'os, kaj ni ne hav'as proviz'o'j'n!
—Ŝi pren'is la plej bon'a'n kaldron'o'n, hak'il'o'n, tranĉ'il'o'n, ŝi lig'is ĉio'n kun'e ... Mi dir'as al ŝi: rest'u — rakont'is dek'a'foj'e Kutujaĥsit.
Biterĥaj serĉ'is en ĉiu'j angul'o'j kiel mus'o. Ebl'e Mergenj, pens'is la knab'in'o, las'is la ŝtel'it'a'n ĉemiz'o'n.
Nokt'e, kiam la sun'o ne varm'ig'as, kaj la nub'o'j sur la ĉiel'o ne mal'help'as la vapor'iĝ'o'n, la el'spir'aĵ'o de la lag'o'j, tuŝ'int'e la last'a'j'n glaci'o'j'n, fal'as sur la land'o'n, dens'iĝ'as kaj kovr'as la ĉirkaŭ'aĵ'o'n per neĝ'a nebul'o. Ĝi'a bukl'o'riĉ'a supr'aĵ'o simil'as vil'a'n ŝaf'id'fel'o'n. Tra la blank'a kovr'il'o bril'et'as la mal'lum'a'j makul'o'j de la mont'et'o'j, promontor'o'j, kaj ter'kol'o'j. La nigr'a'j pint'o'j de la arb'o'j el'star'as super la nebul'o kiel strang'a'j aer'a'j insul'o'j. Ĉio est'as blank'a kaj silent'a kiel vintr'e, sed sam'temp'e varm'a kaj mov'iĝ'em'a. Jen du'on'e degel'int'a glaci'o perd'as la ekvilibr'o'n kaj fal'as en la akv'o'n; ĝi'a rand'o dis'ŝir'as la nebul'o'n, kaj la arĝent'e nigr'a'j ond'o'j de la lag'o ek'bril'as tra la fend'o. Jen vic'o da anas'o'j bru'e kaj gaj'e naĝ'as, serĉ'ant'e nutr'aĵ'o'n; neni'u danĝer'o minac'as ili'n sub la nebul'a kovr'il'o. Silent'e est'as en la aer'o. La agl'o'j, vultur'o'j kaj mev'o'j dorm'et'as en si'a'j kaŝ'ej'o'j, kovr'it'a'j de la perl'a ros'o. Sur la pal'a ĉiel'o la stel'o'j pal'e bril'et'as. La ĉiel'ruĝ'o aper'as kaj komenc'as kolor'ig'i la nebul'o'j'n; ĝi grand'iĝ'as, far'iĝ'as pli potenc'a, dis'vast'iĝ'as pli kaj pli mal'proksim'e, la fajr'a bril'o kovr'as la tut'a'n horizont'o'n. Fin'e de tie, kie la lev'iĝ'ant'a sun'o si'n kaŝ'as, el'salt'as grand'eg'a or'a radi'o. La stel'o'j esting'iĝ'as. Facil'a vent'et'o pel'as la nebul'o'n. Al la unu'a radi'o al'iĝ'as du'a, tri'a ... tut'a'j garb'o'j da rapid'a'j, or'a'j, blind'ig'ant'a'j radi'o'j. La nebul'o'j mal'dens'iĝ'as, bril'as la lag'o'j, ili'a'j verd'a'j bord'o'j gaj'e rid'et'as. La bird'a'j ĥor'o'j komenc'as laŭt'e kant'i. La vent'o dis'pel'as la glaci'o'j'n sur la lag'o; ili puŝ'as unu la ali'a'n, bril'ant'e en la sun'o. Kaj tia'manier'e ĉiu'tag'e ĝis la glaci'o degel'os.
Ordinar'e la loĝ'ant'o'j de la jurt'o ne el'ir'ad'is ekster'e'n dum nebul'a veter'o, ĉar la mal'sek'a aer'o du'obl'ig'is ili'a'j'n dolor'o'j'n.
Sed ĉi'foj'e la sci'vol'o venk'is kaj Flu'o ir'is antaŭ la lev'iĝ'o de la sun'o por rigard'i la fiŝ'kapt'il'a'n korb'o'n, kiu'n li met'is hieraŭ.
Biterĥaj, kiel ordinar'e, sekv'is li'n. Ankoraŭ ne tut'e vek'iĝ'int'e kaj parol'ant'e mal'mult'e ili ramp'is en la nebul'o'j laŭ la mal'nov'a'j post'e'sign'o'j. Mal'fort'a'j voĉ'o'j de la vek'iĝ'ant'a tag'o flug'is al ili de la lag'o'j kaj de la tajg'o.
—Mi'a Flu'o, se ni kapt'os tiom da fiŝ'o'j, ke ni ne pov'os port'i ili'n? Kio'n ni far'os? — murmur'et'is mal'laŭt'e Biterĥaj, trem'ant'e pro mal'varm'o.
—Ne dir'u tio'n! Neni'u fiŝ'kapt'ist'o tio'n dir'us!... Ne tim'u; neni'o'n ni rest'ig'os, se Di'o don'os al ni riĉ'a'n akir'o'n.
—Terur'a est'as la nebul'o ... Ŝajn'as ĉiam, ke iu tie star'as ...
Flu'o, efektiv'e iu star'as ... Mi'a arĝent'a, mi'a bon'a, don'u la man'o'n, don'u almenaŭ unu fingr'o'n ... Mi tim'as ...
Flu'o bon'kor'e etend'is mal'antaŭ'e la man'o'n kaj don'is al ŝi unu fingr'o'n; ili pov'is paŝ'i nur unu post la ali'a, ĉar la voj'et'o est'is mal'larĝ'a.
—Flu'o, ĉu neni'u tie star'as?
—Neni'u.
—Sed iu ir'as ... Ĉu vi aŭd'as la krak'ad'o'n? Ho Di'o, kiel li rid'as ... Cert'e li est'as la diabl'o mem!
—Silent'u, tio est'as kolimb'o, kiu rid'eg'as!
Ili est'is jam proksim'e de la river'et'o. La monoton'a bru'o de la akv'o sci'ig'is ili'n pri ĝi. Subit'e Flu'o halt'is kaj atent'e aŭskult'is, Biterĥaj kvazaŭ al'glu'iĝ'is al li'a pied'o.
—Nun, ĉu vi aŭd'as?
—Efektiv'e iu ir'as sur ni'a bar'o ... La stang'o'j krak'as en la pont'et'o'j ... — murmur'et'is li.
La knab'in'o genu'fleks'is pro terur'o. La Jakut'o atent'e rigard'is la blank'a'j'n vapor'aĵ'o'j'n. Post moment'o li komenc'is re'kon'i la mal'lum'a'j'n kontur'o'j'n de la arb'o'j, klin'iĝ'int'a'j super la blank'a profund'eg'aĵ'o.
—La river'et'o! — dir'is li.
La nebul'o tie ĉi sen'ĉes'e trem'is, ir'is antaŭ'e'n kaj mal'antaŭ'e'n, lev'iĝ'is aŭ fal'is ĉif'it'a. en la river'et'o'n. Nun Flu'o jam pov'is vid'i la stang'o'j'n de la bar'o, la pont'et'o'n, kaj sur ĝi mal'lum'a'n, grand'a'n, mal'klar'a'n figur'o'n, klin'iĝ'ant'a'n al la akv'o ... Sam'temp'e li aŭd'is plaŭd'o'n, krak'o'n kaj laŭt'a'n ĝem'o'n.
—Urs'o! — murmur'et'is la terur'it'a Jakut'o, Biterĥaj ek'trem'is.
—Silent'u! Ne kri'u!... Ĝi manĝ'os ni'n ambaŭ.
En la komenc'o ili ramp'is mal'rapid'e kaj si'n'gard'e, post'e ili kur'is kiel sag'o.
—Ni rapid'u, ĝis la nebul'o mal'aper'os ... Kur'u Biterĥaj!... — kri'is li al la knab'in'o.
—Urs'o — balbut'is li, ĵet'ant'e si'n en la jurt'o'n. — Lert'e ni for'kur'is!... Mi ne sci'is, ke mi hav'as ankoraŭ tiel bon'a'j'n pied'o'j'n!...
—Kie est'as la urs'o?
—Ĝi ŝtel'as fiŝ'o'j'n el ni'a korb'o. Ĝi star'as grand'a kiel nub'o, kaj mastr'um'as sur la pont'et'o ... Se ĝi renvers'os la stang'o'j'n, kio'n ni far'os?
—Tio est'as indiferent'a! Nun, kiam ĝi trov'is la bar'o'n ... Van'a est'is ni'a labor'o! — plend'is Flu'o.
—Van'a est'is ni'a labor'o!... — ripet'is mal'gaj'e Anka kaj Kutujaĥsit.
—Nun ĝi star'os gard'e sur la bar'o ... Ebl'e ĝi ven'os eĉ en la proviz'ej'o'n! Nun ili est'as mal'sat'a'j, ne est'as ber'o'j kaj radik'o'j ... la jun'a'j anas'id'o'j, perdrik'id'o'j kaj lepor'id'o'j est'as ankoraŭ mal'grand'a'j ... Kiam ĝi trov'is ni'a'j'n fiŝ'o'j'n, ĝi ili'n ne las'os plu......
Tim'ig'it'a'j ili sid'is en la jurt'o, brul'ig'ant'e fajr'o'n. Biterĥaj oft'e ir'is antaŭ la sojl'o'n kaj re'ven'is, ĝoj'e murmur'et'ant'e: —Ĝi ne ir'as, mi aŭd'as neni'o'n ...
—Ebl'e ĝi manĝ'is Mergenjon ... — ĝem'is Kutujaĥsit.
—Facil'e est'as por urs'o manĝ'i izol'a'n vir'in'o'n ...
—Kial ŝi for'kur'is? — indign'is Flu'o. — Tamen est'as domaĝ'e, ĉar ŝi est'is bon'a labor'ant'in'o.
—Kio'n ĝi far'os al ŝi? Nokt'e ŝi brul'ig'as fajr'o'n, tag'e ĝi ne ven'os. Mergenj hav'as la boat'o'n, ret'o'j'n ... tio est'as tut'e ali'a afer'o ...
—Se ni hav'us boat'o'n, ni ankaŭ pov'us vetur'i tie'n rigard'i de mal'proksim'e. Kvankam ĝi naĝ'as, tamen oni pov'as for'kur'i, Gregori'o, ni far'u tunguz'a'n boat'o'n el betul'a ŝel'o!
—Kie vi trov'os tiom da ŝel'o?... Pli bon'e est'us, se Anka ir'us al la princ'o por ĉio'n rakont'i ... Ŝi pov'us sci'iĝ'i ankaŭ pri la bov'in'o'j, oni ja ne mort'ig'os ŝi'n ... kaj tie ĉi ni ĉiu'j pere'os ...
Anka silent'is tim'ig'it'a kaj mal'gaj'a.
En la sekv'int'a tag'o la mal'sat'o komenc'is fort'e turment'i ili'n; malgraŭ la tim'o Flu'o kaj Gregori'o ir'is serĉ'i nutr'aĵ'o'n.
—Jen kie lok'is si'n la hom'manĝ'ant'in'o ... sur la insul'o — dir'is Flu'o, montr'ant'e la Grand'a'n lag'o'n.
Gregori'o ne tuj respond'is; li rigard'is long'e kaj atent'e la verd'a'n arb'ar'a'n kron'o'n, kiu kuŝ'is izol'a sur la blu'a'j akv'a'j vast'aĵ'o'j, or'it'a'j de la sun'o. Grand'a fum'o pend'is super la arb'a'j pint'o'j. Flu'o bon'e diven'is, ke tie est'as la kaŝ'ej'o de Mergenj.
—Ŝi vid'as de tie ĉio'n, kiel sur la man'plat'o. Kvankam ŝi est'as proksim'e de ni, ni ne pov'as ŝi'n ating'i. Sed ne ĝoj'u!...
Baldaŭ mi far'os boat'o'n kaj re'pren'os mi'a'j'n ret'o'j'n ... Mi trov'os ili'n kaj re'pren'os ... — minac'is Flu'o.
—Jes, tio est'as ŝi'a kaŝ'ej'o! — konsent'is Gregori'o. Ŝi bon'e ĝi'n elekt'is, la kul'o'j ne turment'os ŝi'n. Ŝi rest'u tie! Ni ricev'os la bov'in'o'j'n ... Anka ir'os. Ŝi nepr'e dev'as ir'i. Ni falĉ'os la herb'ej'o'n ... Ĉu ne pli bon'e ni viv'as nun, pac'e kaj trankvil'e? Antaŭ'e ni ĉiam dev'is tim'i ... Mi ne am'as la mal'pac'o'n de la vir'in'o'j ...
Ŝi rest'u sur la insul'o!
Ili re'ven'is kun bon'a akir'o; ili trov'is kelk'e da anas'a'j nest'o'j: la ov'o'j en'hav'is jam embri'o'j'n, sed ĉu tio ĉi ne est'as manĝ'aĵ'o?
Kuraĝ'iĝ'int'a'j ili ir'is en la sekv'int'a tag'o al la bar'o. Flu'o sen'ĉes'e kri'is kaj tambur'is sur mal'nov'a pat'o; Gregori'o ankaŭ kri'is kaj sving'is brul'ant'a'n torĉ'o'n. Flu'o antaŭ'ir'is; ĉiu'foj'e, kiam li re'rigard'is la kun'ul'o'n, Gregori'o turn'is flank'e'n la okul'o'j'n kaj kaŝ'is la pal'iĝ'int'a'n vizaĝ'o'n.
—Konfes'u, vi for'las'os mi'n, kiam ĝi el'salt'os? — demand'is fin'e Flu'o.
—Tio est'as ebl'a, — konfes'is Gregori'o. — Mi'a kor'o bat'as pro tim'o.
—La urs'o manĝ'os mi'n, ĉar mi ne pov'as rapid'e kur'i, mi'a'j pied'o'j ne taŭg'as plu por tio ĉi. Ni ne ir'u tie'n, ni ek'brul'ig'u la arb'ar'o'n ...
Ili prov'is far'i tio'n, sed la mal'sek'a'j herb'o'j ne brul'iĝ'is.
—Est'u la vol'o de Di'o; — kuraĝ'e decid'is Flu'o, sving'is la man'o'n kaj bru'ant'e ir'is antaŭ'e'n.
Ĉe la river'et'o est'is tut'e trankvil'e. La sun'o or'is la verd'et'a'n, rapid'e flu'ant'a'n akv'o'n; la salik'o'j kaj la mal'grand'eg'ul'a'j aln'o'j re'bril'is en ĝi, klin'iĝ'ant'e de la bord'o'j; la nigr'a ret'o de la pont'et'o'j ĵet'is de supr'e mov'iĝ'em'a'j'n ombr'o'j'n, kaj la ŝaŭm'o de la flu'o ĉirkaŭ'is la stang'o'j'n.
La Jakut'o'j atent'e aŭskult'is, ĉu ie bru'as, post'e ili ek'brul'ig'is fajr'o'n. Ili tuj rimark'is, ke la bar'o est'as detru'it'a, ke la korb'o mal'aper'is.
—La mal'ben'it'a hom'manĝ'ant'in'o! Rigard'u, ŝi ĉio'n tra'tranĉ'is!... Kio'n ŝi vol'as? — kri'is Flu'o, kiu al'ir'is la unu'a al la pont'et'o'j.
—Kial vi dir'is, ke tio est'as urs'o? Kio'n vi babil'is?... Pro vi ni ĉiu'j mal'sat'is! — koler'is Gregori'o.
Flu'o grat'is si'n post la orel'o.
—Ĝi est'is nigr'a ... Mi neniam plu ir'os en la nebul'o! — murmur'et'is li. — Jen est'as la korb'o! Ĝi kroĉ'iĝ'is al la kan'o'j ... La hominanĝantino ĵet'is ĝi'n trans la bar'o'n. Ŝi eĉ ne pren'is la fiŝ'o'j'n. Ili putr'iĝ'as en la korb'o.. La infer'an'in'o! Kio'n ŝi vol'as?
Sed ŝi ne pov'is romp'i la bar'o'n. Ŝi el'tir'is nur unu stang'o'n ...
Mi tim'ig'is ŝi'n!...
—Sen'dub'e! — mok'is li'n Gregori'o. — Vi ĵet'us ŝi'n en la akv'o'n, kiel ŝi ni'a'n korb'o'n, vi ne kompat'us ŝi'n ...
—Kiu pov'as sci'i! Ebl'e mi pri'pens'us ... Ĉeval'o vir'in'o! En ĉiu okaz'o mi star'us sur la bord'o kaj kri'us!... — konfes'is Flu'o, kiu re'e far'iĝ'is gaj'a.
Ili el'tir'is la korb'o'n el la akv'o kaj re'bon'ig'is la bar'o'n.
Post'e ili kuŝ'iĝ'is ĉe la fajr'o, atend'ant'e akir'o'n.
—La vir'in'o'j simil'as la vort'o'j'n de enigm'o! — ĝem'is Flu'o. — Neni'u sci'as, kio'n ili vol'as, Sed ne pro mi ŝi venĝ'as si'n kaj mal'bon'ig'as la bar'o'n; pri tio mi est'as cert'a!
Gregori'o mal'gaj'iĝ'is.
Kiam ili kapt'is kelk'e da fiŝ'o'j, ili decid'is, ke Flu'o port'os ili'n hejm'e'n kaj send'os Ankan kun la lit'aĵ'o, ĉar Gregori'o intenc'is star'i gard'e ĉe la bar'o la tut'a'n nokt'o'n.
La ĉiel'o est'is mal'lum'a, kvankam la nub'o'j ne kovr'is ĝi'n. La pal'iĝ'int'a, flav'ruĝ'a sun'o star'is mal'alt'e super la akv'o'j. En ĝi'a mal'klar'a lum'o la griz'a'j ond'o'j, mal'laŭt'e plaŭd'ant'a'j ĉe la bord'o'j, bril'is kiel rust'iĝ'int'a kupr'o. La divers'ton'a bru'o de la lag'o'j, kun'iĝ'int'a kun la delikat'a murmur'et'o de la herb'o'j kaj arb'o'j, flug'is super la dorm'ig'ant'a ter'o. La vent'o pel'is la pez'a'n kaj varm'a'n aer'o'n. La fajr'o apenaŭ brul'et'is kaj blu'a fum'o supr'e'n'ir'is de ĝi. La kul'o'j flug'is preter la fum'o kaj flam'o super la kap'o'j de Gregori'o kaj Anka, kiu'j sid'is ĉe la fajr'uj'o proksim'e unu de la ali'a.
—Mi nepr'e dev'os ir'i al la princ'o, al la Jakut'o'j; mi tio'n sci'as, sed mi tim'as ... mi tim'as. Mi memor'as ... mi est'is knab'in'et'o, kiam foj'e lepr'ul'o ven'is al ni kaj vol'is per'fort'e en'ir'i en la jurt'o'n, kaj la patr'o el'puŝ'is li'n per fork'eg'o ...
—Ne en'ir'u en la jurt'o'n, kri'u de mal'proksim'e ... Ebl'e oni don'os i'o'n al vi ... Oni dev'as don'i. Rest'is ja ni'a hav'o!
—Jes, ĝi rest'is ... — ek'ĝem'is la vir'in'o. — Ni'a bov'in'o hav'as sen'dub'e bel'a'n id'o'n. ... Sen'konscienc'a est'as Pjotruĉan ...
—Por kio parol'i pri la konscienc'o? Kiam la hom'o'j ne vid'as ĝi'n, ili ĉiam pens'as, ke vi viv'as pli feliĉ'e, ol ili ...
—Gregori'o, ankaŭ mi ne sci'is, ke tiel mal'ĝoj'e est'as ĉi tie ...
—Vi do bedaŭr'as?
Anka silent'is.
—Ne ... Por kio bedaŭr'i, se oni ne pov'as tio'n ŝanĝ'i? Se la infer'an'in'o nur las'us ni'n trankvil'a'j ... Ebl'e Di'o send'os al ni infan'o'n ... Ni eduk'os ĝi'n, ĝi ni'n zorg'os, kiam ni mal'jun'iĝ'os ...
Ebl'e mi rest'os san'a, ebl'e ni'a'j id'o'j ankaŭ kresk'os san'a'j ... La ”terur'a Sinjor'in'o” est'as kapric'a, ŝi oft'e las'as la proksim'a'j'n, kaj pren'as la mal'proksim'a'j'n. Tiam ebl'e ĝoj'a'j rid'o'j ek'son'os ĉi tie, kie nun oni aŭd'as nur ĝem'o'j'n ... La jurt'o'j plen'iĝ'os, oni konstru'os nov'a'j'n dom'o'j'n kaj nov'a gent'o aper'os ... Eĉ se ili mort'us kiel ni, ili viv'us iom ... La mal'jun'ec'o ne est'as dolĉ'a eĉ tie, en la mond'o. La mal'jun'ul'o'j ĉie mal'san'as, la jun'ul'o'j ĉie ĝu'as la viv'o'n ... Mi tre dezir'us hav'i infan'o'j'n, Gregori'o.
—Por kio infan'o'j? Brut'ar'o'n ni bezon'as, sen ĝi ni ne pov'as viv'i. La fiŝ'o'j ne sufiĉ'as; por la labor'ad'o kaj ĉas'ad'o ni bezon'as san'o'n kaj fort'o'j'n ... Se ni almenaŭ pac'e viv'us ...
—Kio'n ŝi vol'as?... Kio'n cel'as la infer'an'in'o?
Anka turn'is si'n subit'e, ĉar Gregori'o atent'e rigard'is per strang'a'j okul'o'j la river'et'o'n. En la sang'a bril'o de la sub'ir'ant'a sun'o Mergenj star'is en si'a boat'o. La flu'o port'is ŝi'n al la bar'o; ŝi rem'is per long'a il'o kaj rigard'is ambaŭ bord'o'j'n kiel akcipitr'o. Ŝi rimark'is ili'n, ek'kri'is, sid'iĝ'is kaj turn'is la boat'o'n. Post'e ŝi rapid'is al la lag'o. Ŝi re'rigard'is de mal'proksim'e kaj minac'is al ili per la pugn'o.
—La diabl'in'o! Kio'n ŝi vol'as? — dir'is Gregori'o, — Sed nun ŝi ne ven'os plu ... Oni pov'as dorm'i! Ĉu vi ir'os hejm'e'n, Anka, aŭ rest'os ĉi tie? Nokt'e est'os mal'varm'e.
—Mi rest'os ... — dir'is Anka post moment'o. — Se vi permes'os, mi rest'os.
La fiŝ'kapt'o est'is tre sukces'a. Ili kapt'is precip'e grand'eg'a'j'n, verd'et'a'j'n ezok'o'j'n kun ruĝ'a'j vost'o'j kaj brank'o'j. La tut'a'n tag'o'n la loĝ'ant'o'j de la jurt'o pur'ig'is kaj lav'is la fiŝ'o'j'n, kiu'j'n ili intenc'is fum'aĵ'i. Eĉ Kutujaĥsit al'ramp'is el la jurt'o; ŝi sid'is ĉe la fajr'o kaj kun Biterĥaj vet'e rost'is sur la karb'o'j la gras'a'j'n ezok'a'j'n intern'aĵ'o'j'n. Oni permes'is tio'n, ĉar oni hav'is tro mult'e da ili. Vesper'e la vir'in'o'j kaj Gregori'o port'is la akir'o'n hejm'e'n, ĉar tie pli facil'e est'is kaŝ'i la fiŝ'o'j'n dum la pluv'o. Flu'o rest'is por gard'i la bar'o'n.
Mergenj ne ven'is plu. Oni vid'is ŝi'n nur kelk'e da foj'o'j de mal'proksim'e sur la lag'o kiel punkt'et'o'n.
Kelk'e da tag'o'j pas'is. La kvant'o da fiŝ'o'j ne pli'mal'grand'iĝ'is, sed la kul'o'j aper'is amas'e. Rest'ad'i sur la kot'a bord'o de la river'et'o est'is ver'a turment'o. Precip'e en silent'a'j, nub'a'j tag'o'j la kul'o'j sufok'is la fiŝ'kapt'ant'o'j'n. Ili atak'is la okul'o'j'n, penetr'is en la naz'o'n, ne permes'is mal'ferm'i la buŝ'o'n. La korp'o ŝvel'is pro ili'a pik'ad'o kaj kovr'iĝ'is per vund'o'j. La lepr'ul'o'j ne star'is plu gard'e ĉe la river'et'o ...
—Ŝi ne ven'os ... Ŝi mem ne sci'as, kie kaŝ'i si'n kontraŭ la kul'o'j ... — ili dir'is pri Mergenj.
Ĉiu'tag'e unu el la vir'o'j ir'is al la bar'o kaj re'ven'is kun korb'o plen'a de fiŝ'o'j. Biterĥaj ĉiam atend'is li'n, star'ant'e sur la plat'a tegment'o de la jurt'o.
Li ven'as, li ven'as!
Sur la dors'o li hav'as korb'o'n.
La korb'o est'as plen'a de fiŝ'o'j ...
kant'is ŝi per si'a delikat'a voĉ'o ... Sed foj'e ŝi subit'e inter'romp'is la kant'o'n kaj en'kur'is en la jurt'o'n, mal'facil'e spirant'e: —Li ne ven'as ...
—Kio'n vi dir'as? Ni ja aŭd'as li'a'j'n paŝ'o'j'n sur la voj'et'o!
—Mergenj ... — balbut'is la pal'iĝ'int'a knab'in'o.
Ĉiu'j ĵet'is si'n al la pord'o. Gregori'o Pren'is hak'il'o'n. Sed sur la voj'et'o krom Flu'o neni'u est'is; li ir'is rapid'e, koler'e sving'is la man'o'j'n, sed sen ia dub'o tio est'is li, ne la diabl'in'o. Sed kial Biterĥaj vid'is ŝi'n? Ĉu Mergenj sorĉ'e mal'aper'is?
—Ĉu tio est'as vi, Flu'o?
—Jes! Kial vi demand'as?... La mal'ben'it'a vir'in'o re'e el'tir'is unu stang'o'n kaj dron'ig'is la korb'o'n ... Mi ne pov'is ĝi'n trov'i ...
Ĉiu'j mal'esper'e rigard'is unu'j la ali'a'j.
—Kaj ŝi ne tim'as la kul'o'j'n?
—Kompren'ebl'e ne ... Ŝi hav'as boat'o'n, ŝi pend'ig'as antaŭ si kaldron'o'n, en kiu brul'as fajr'o, kaj ŝi vetur'as en la fum'o, kvazaŭ ŝi est'us hejm'e ... Sed ni mal'feliĉ'ul'o'j ... La mal'ben'it'a krim'ul'in'o!...
La vir'o'j tuj pren'is arm'aĵ'o'j'n kaj rapid'is por kapt'i la korb'o'n kaj re'bon'ig'i la bar'o'n. Tio ne est'is facil'a task'o. Kvankam ili ten'is en la man'o'j brul'aĵ'o'j'n kaj sen'ĉes'e sving'is ili'n, la kul'o'j ili'n ĉirkaŭ'is kiel dens'a mal'lum'a nub'o kaj pik'is dolor'e, penetr'ant'e al ili'a korp'o eĉ tra la vest'o'j. La korb'o'n ili trov'is mal'proksim'e de la bar'o, ĝi al'kroĉ'iĝ'is en la kan'ej'o'j de la river'et'o. Ili do dev'is re'ven'i por la flos'o. Fin'e ili el'tir'is la korb'o'n kaj met'is ĝi'n en ĝust'a'n lok'o'n, ŝtop'int'e la tru'o'n en la bar'o. Gregori'o, kiel la plej fort'a, rest'is gard'e.
Pri dorm'ad'o oni ne pov'is eĉ sonĝ'i. Li do ek'brul'ig'is grand'a'n kron'o'n de fajr'o'j mal'proksim'e de la river'et'o, sid'iĝ'is mez'e de ili, kuir'is la vesper'manĝ'o'n kaj kant'et'is por for'pel'i la enu'o'n. Ekster'e la amas'o'j da pik'em'a'j insekt'o'j zum'is sen'ĉes'e.
La Jakut'o oft'e inter'romp'is la kant'o'n kaj aŭskult'is la monoton'a'n murmur'o'n, kiu kun'iĝ'is kun la bru'o de la river'et'o. Krom tio li neni'o'n aŭd'is, li do ferm'et'is la okul'o'j'n, ruĝ'a'j'n kaj plen'a'j'n de larm'o'j pro la fum'o, kaj li daŭr'ig'is la kant'et'o'n, kiu son'is monoton'e kiel la akv'o bol'ant'a en la kaldron'o, Subit'e ek'krak'is branĉ'et'o, romp'it'a per ies pied'o. Li mal'ferm'is la okul'o'j'n kaj kapt'is la tranĉ'il'o'n. En la griz'a krepusk'o, lum'ig'it'a de la bril'o'j de la fajr'o, Mergenj star'is.
—Vi vol'as mort'ig'i mi'n, Gregori'o ... Vi jam forges'is, kiel vi am'is kaj kares'is mi'n ...
—Vi tiam ne est'is tia diabl'in'o, kia vi nun est'as ... Kial vi turment'as ni'n?...
—Ĉiam vi est'is mal'saĝ'a, Gregori'o ... En'las'u mi'n, mi vol'as, kie'i antaŭ'e, sid'i kun vi, manĝ'i fiŝ'o'n, babil'i, Vi est'as pli fort'a ol mi, mi ne hav'as arm'aĵ'o'n ... Se vi dezir'as, mi de'ĵet'os la vest'o'j'n, por ke vi ne pens'u, ke mi i'o'n kaŝ'as ...
Ŝi rapid'e mal'buton'um'is la pelt'a'n jak'o'n, de'ĵet'is ĝi'n kaj nud'a klin'iĝ'is al li el la fum'o. Gregori'o ŝancel'iĝ'is. Sed ŝi ne atend'is la respond'o'n, trans'salt'is la fajr'o'n kaj sid'iĝ'is apud li sur la cerv'a fel'o.
—Re'e ni est'as kun'e ... Ĉu vi memor'as ... antaŭ unu jar'o?...
Sed rigard'u, Gregori'o, kiel dik'a mi nun est'as, kiel ŝvel'ig'as mi'a'n korp'o'n la sang'o ...
Ŝi pren'is li'a'n man'o'n kaj prem'is ĝi'n al si'a brust'o. — Mi hav'as amas'o'n da fiŝ'o'j. Mi ŝtel'is ankaŭ la ret'o'j'n de ali'a'j ... Mi tut'e ne intenc'is mal'util'i vi'n. Mi nur dezir'is, ke vi ven'u, Gregori'o ... Viv'i kun la lepr'ul'o'j, rigard'i ili'a'j'n vund'o'j'n, aŭskult'i la ĝem'o'j'n, — tio ĉio ted'is mi'n. Gregori'o, vi est'as ankoraŭ san'a, vi'a korp'o est'as pur'a ... Feliĉ'e ni viv'us kun'e, ni konstru'us rond'a'n dom'o'n, kovr'it'a'n per ter'o ... Vi ripoz'us, mi al'port'us akir'o'n ... Mi kon'as en la ĉirkaŭ'aĵ'o ĉiu'j'n lok'o'j'n, kie oni kapt'as fiŝ'o'j'n, ankaŭ mi'n oni kon'as tie ... la komun'um'o don'os al mi, kio'n ajn mi dezir'os ... bov'in'o'j'n, ĉio'n, por ke mi ne ven'u plu ...
—Ho, ne!... Oni ne don'os al vi bov'in'o'j'n, oni mort'ig'os vi'n!
Neni'o'n oni don'os al vi, vi ja tie neni'o'n posed'as ... Vi'a edz'o pren'is ĉio'n kaj trans'migr'is en la guberni'o'n ...
—Eĉ sen bov'in'o'j ni viv'os feliĉ'e!... Kiam mi vi'n posed'os, mi trov'os ĉio'n ... Mi far'os por vi mult'e'kost'a'j'n pelt'o'j'n; mi kapt'os vulp'o'j'n, lepor'o'j'n, lup'o'j'n kaj sovaĝ'a'j'n cerv'o'j'n ... Mi met'os kapt'il'o'j'n, mem'paf'il'o'j'n. Ĉiu'tag'e vi manĝ'os viand'o'n, plej bon'a'n gras'o'n, bon'gust'a'j'n fiŝ'o'j'n. Mi est'os bon'a, tiel bon'a kaj dolĉ'a, kiel la ber'o'j post la aŭtun'a'j frost'o'j ... Mi est'as mal'bon'a, ĉar mi posed'as neniu'n ... Kiam mi ir'as en la mond'o kaj vid'as la hom'o'j'n, kiu'j ripoz'as trankvil'e, rid'as, manĝ'as ĝis sat'e, hav'as infan'o'j'n kaj brut'ar'o'n, tia enu'o suĉ'as mi'a'n anim'o'n, ke mi nepr'e dev'as i'o'n detru'i, romp'i ... Ili ankaŭ sci'u, kio est'as larm'o'j! sed por vi mi est'os dolĉ'a, kviet'a ...
Ŝi prem'iĝ'is kares'e al li pli kaj pli fort'e, varm'ig'is li'n per si'a'j nud'a'j brak'o'j.
—Vi ja hav'is infan'o'n. Kio'n vi far'is? Kie ĝi est'as! — demand'is la vir'o per raŭk'a voĉ'o. Ŝi ek'trem'is kaj lev'iĝ'is.
—Di'o est'as atest'ant'o, ke ĝi mort'is mem! — ek'kri'is ŝi. — Jen kia vi est'as! Tiam vi eĉ ĉifon'o'n ne al'port'is al mi! Vi ne est'is sci'vol'a, vi ne vol'is vid'i la infan'o'n, vi'a'n propr'a'n sang'o'n, kaj nun ... Almenaŭ ŝajn'ig'u neni'o'n! Vi sat'iĝ'is per mi'a korp'o ...
La jun'a edz'in'o de'log'as vi'a'n anim'o'n, ĉar ŝi est'as jun'a, freŝ'a!
Ne ŝajn'ig'u bon'kor'ec'o'n ... Ĉu vi iam port'is al mi akv'o'n, kiam nokt'e la soif'o turment'is mi'n? Ĉu vi iam far'is i'o'n propr'a'vol'e?
Ĉiam oni dev'as kri'i: Gregori'o ir'u, Gregori'u far'u ... Gregori'o, tio est'as vi'a labor'o ... Vi est'as kvazaŭ pec'o da glaci'o ... Mi dev'is am'i vi'n tia'n, kia vi est'as, ĉar mi hav'is neniu'n ali'a'n, sed Anka ... mal'saĝ'a Anka.
Ŝi'a vizaĝ'o far'iĝ'is terur'a, la okul'o'j bril'is kiel serpent'a skvam'o, la lip'o'j trem'is, mal'kovr'ant'e blank'a'j'n, akr'a'j'n dent'o'j'n.
Gregori'o etend'is antaŭ si la man'o'j'n: —Ir'u, ir'u for ... Vi iam mort'ig'os kaj manĝ'os plen'aĝ'a'n hom'o'n ...
Ŝi de'salt'is de li kaj fal'ig'is la kaldron'o'n per pied'bat'o.
—Putr'u, mal'ben'it'a putr'ul'o! Morgaŭ komenc'u! Vi ĉiu'j memor'u, ke nun mi ne indulg'os vi'n ... Kiam vi ne ekzist'os plu, mi kapt'os por mi knab'et'o'n ... mi li'n ŝtel'os! Mi est'as ankoraŭ jun'a ... mi li'n eduk'os por mi ... Vi pens'as, abomen'a kadavr'o, ke vi est'as trezor'o! Ĉar frenez'ul'in'o, kiu'n neni'u vol'is hav'i, al'kur'is al li, li imag'is, ke li taŭg'as por io! Putr'u ... pere'u! Mi pere'ig'os vi'n ĉiu'j'n, por ke vi'a mal'ben'o mal'aper'u kun vi ...
Tiam mi ir'os mal'proksim'e'n ... Neni'u dev'ig'os mi'n viv'i en venen'it'a lok'o! La mal'sat'o tord'u vi'a'j'n intern'aĵ'o'j'n, vi manĝ'u la putr'a'n viand'o'n de Kutujaĥsit kiel buter'o'n, vi lek'u ŝi'a'j'n mal'jun'a'j'n ost'o'j'n kiel suker'o'n kaj ĉes'u ofend'i ali'a'j'n mal'feliĉ'ul'o'j'n! ...
Gregori'o de'salt'is de la lit'aĵ'o, ĉar en la okul'o'j de Mergenj terur'a fajr'o ek'bril'is; li sur'paŝ'is la hak'il'o'n, kuŝ'ant'a'n apud la lit'aĵ'o, kaj el'tir'is si'a'n tranĉ'il'o'n. La vir'in'o salt'is trans la fajr'o'n.
—Vi tim'as — rid'is ŝi. — Vi tim'as ... Ho fabel'a hero'o, kiu'n vir'in'o pov'as kovr'i per kuler'eg'o ...
Ŝi ĵet'is sur li'n brul'aĵ'o'n kaj mal'aper'is. Gregori'o aŭskult'is atent'e, ĉu ŝi ir'is al la bar'o; li eĉ pren'is brul'aĵ'o'n kaj for'pel'ant'e per ĝi la kul'o'j'n, rapid'is al la river'o. La flu'ant'a ruband'o de la akv'o murmur'et'is mal'laŭt'e; la herb'o'j kaj arb'o'j klin'iĝ'int'a'j al ĝi re'bril'is en la pur'a supr'aĵ'o. Sur la lag'o super la blank'a nebul'a muslin'o ŝancel'iĝ'is la kap'o kaj la brak'o'j de Mergenj, kiu rapid'e rem'is, kaj mal'supr'e glit'is la long'a makul'o de la boat'o. Fin'e ĉio mal'aper'is en la griz'a nokt'a krepusk'o.
—Di'o gard'u mi'n kontraŭ ĉi tiu vir'in'o ... Ver'a vir'o-vir'in'o!
Kio'n mi far'os nun? Ŝi dis'verŝ'is mi'a'n vesper'manĝ'o'n, kaj tro fru'e est'as el'tir'i la korb'o'n ... La tondr'o ŝi'n ... Ŝi dir'is, ke mi tim'as. Ŝi est'as prav'a ... Se mi kis'us ŝi'n, ŝi de'mord'us mi'a'n buŝ'o'n ... Ĉu oni pov'as sci'i, kio'n ŝi cel'as? Ŝi ven'is por pet'i, kaj post'e ŝi dis'verŝ'is mi'a'n manĝ'aĵ'o'n! — murmur'et'is Gregori'o, pen'ant'e sav'i el la fajr'o pec'et'o'j'n da kuir'it'a fiŝ'o.
Post kelk'e da tag'o'j la unu'a grand'a vund'o aper'is sur la man'o de Gregori'o.
—Kial tiel fru'e? Tia tru'o! La sorĉ'ist'in'o kaŭz'is tio'n!... Ankoraŭ nun mi sent'as ŝi'a'n rigard'o'n! La dolor'o komenc'iĝ'is tie, kie ŝi apog'is la kap'o'n ... Ho, mi mal'feliĉ'ul'o!
Li kuŝ'iĝ'is, ĝem'is kaj vol'is far'i neni'o'n.
—Gregori'o, ne permes'u, ke ĝi per unu foj'o fal'ig'u vi'n! Ne ced'u! Mi'a'j pied'o'j ja ankaŭ ne est'as san'a'j ... Ni pere'os, se ni ĉiu'j kuŝ'iĝ'os! Mergenj re'e ŝtel'is ni'a'j'n fiŝ'o'j'n. Kio'n ni far'os? — admon'is li'n Flu'o.
—Tio est'as indiferent'a por mi! Vi est'as kulp'a'j pri ĉio ...
Dum'e Mergenj, ne vid'ant'e plu Gregori'o'n, vag'is pli kaj pli kuraĝ'e ĉirkaŭ la jurt'o. Ia'foj'e eĉ ŝajn'is, ke ŝi en'ir'os. Foj'e ŝi renkont'is en la arb'ar'o Biterĥajon, kiu kolekt'is branĉ'aĵ'o'n.
—Kiel fart'as Gregori'o?... Kial li ne el'ir'as? Kio okaz'is ĉe vi.
La knab'in'o pal'iĝ'is, rigid'iĝ'is kiel pec'et'o de glaci'o kaj neni'o'n parol'ant'e, rigard'is la hom'manĝ'ant'in'o'n per larĝ'e mal'ferm'it'a'j okul'o'j.
—Kial vi ne respond'as, diabl'a id'o!... Mi ja ne manĝ'os vi'n!
— kri'is Mergenj; post'e ŝi kraĉ'is, sving'is la man'o'n kaj salt'is en la arb'et'aĵ'o'n.
—Ŝi dir'is, ke ŝi ankoraŭ ne manĝ'os mi'n ... Ver'ŝajn'e ŝi far'os tio'n vintr'e ... — konfes'is la knab'in'et'o al Flu'o, rakont'ant'e al li pri la renkont'o.
—Don'u Di'o, ke la ali'a'j ne est'u dev'ig'it'a'j nun tio'n far'i. Ver'e mi ne sci'as, kio'n ni manĝ'os aŭtun'e; neni'u zorg'as pri tio; ni jam komenc'is manĝ'i la sek'ig'it'a'j'n fiŝ'o'j'n ... Vi Anka dev'us ir'i al la komun'um'o kaj re'pren'i vi'a'n hav'o'n. Ili ne pov'as ne don'i ... Vi hav'is dek brut'o'j'n, ili dev'as re'don'i almenaŭ kelk'e da ili ...
—Ĉu ebl'e est'as nun ir'i? La kul'o'j sufok'os mi'n!
—La kul'o'j? Ĉiu ja sci'as, ke antaŭ la fest'o de Petro kaj Paŭlo ili perd'as la pik'il'o'j'n ... Ili pli mult'e zum'as ol pik'as. Ver'e la voj'o est'as long'a, sed kiam vent'as, oni pov'as ir'i sen'danĝer'e ...
—Mi pri'pens'os ... Nun ni hav'as ankoraŭ manĝ'aĵ'o'n ... Ebl'e la komun'um'o mem send'os la bov'in'o'n ... Mi ja dir'is al ili, ke mi postul'as mi'a'n propr'aĵ'o'n — dir'is Anka.
—Las'u ŝi'n trankvil'a ... Kiam est'os neces'e, ŝi ir'os. Ŝi ne est'as el'turn'iĝ'em'a! Nun la kul'o'j sufok'us ŝi'n ... defend'is Gregori'o si'a'n edz'in'o'n. — Gard'u la bar'o'n, Flu'o, anstataŭ babil'i, ebl'e al vi sukces'os pren'i la fiŝ'o'j'n pli fru'e ol Mergenj.
—Kia saĝ'ul'o!... Kial vi mem ne ir'as tie'n?...
—Aŭskult'u, Flu'o ... Kio'n vi pov'as perd'i? Neni'o'n! Ŝi ja tut'e satur'is vi'n. Mi hav'as nur unu mal'grand'a'n vund'et'o'n, ebl'e la man'o ankoraŭ re'san'iĝ'os. Sed mi dev'as mi'n gard'i, por ke la hom'manĝ'ant'in'o ne rigard'u mi'n per si'a'j sorĉ'a'j okul'o'j ... kompat'u mi'n ...
—Kompren'ebl'e!... Ĉiu prefer'as kuŝ'i sur la lit'o ... — murmur'is Flu'o, sed malgraŭ ĉi tio li ir'is al la river'et'o kaj oft'e sid'is tie tut'a'n tag'o'n por ne las'i la akir'o'n al Mergenj kaj pli fru'e pren'i ĝi'n. Foj'e li re'ven'is tre ekscit'it'a: —Ŝi ŝtel'is, malgraŭ mi'a ĉe'est'o ŝi ŝtel'is ... Ŝi ven'is rekt'e al la bar'o, sur'ir'is la pont'et'o'n, mal'lig'is la korb'o'n ... Mi kri'is, mi ĵet'is baston'o'j'n ... ”Ĉes'ig'u tio'n”, ŝi rid'is, ”ali'e mi mal'supr'e'n'ir'os kaj bat'os vi'n!...”
—Kaj vi?
—Mi prov'is hont'ig'i ŝi'n, sed ĉu ŝi hav'as konscienc'o'n! Ŝi re'met'is la korb'o'n. ”Ĝi est'as mi'a”, ŝi dir'is, ”se vi vag'os ĉi tie, mi vi'n kapt'os kaj de'romp'os al vi la pied'o'j'n!... Mi'a'j'n mal'san'a'j'n pied'o'j'n! — kri'is koler'e Flu'o.
—Ne, sol'a, mi ne ir'os plu!... Se Gregori'o ne vol'as, Anka dev'as ir'i kun mi.
La Jakut'o lev'iĝ'is sur la lit'o kaj rigard'is li'n suspekt'e.
—Se ŝi dezir'as, ŝi ir'u. Mi est'as mal'san'a, — dir'is li, ŝajn'ig'ant'e indiferent'ec'o'n.
—Mi prefer'as ir'i al la komun'um'o. Mi ir'os, kiam la vent'o komenc'iĝ'os ... — rapid'e respond'is la jun'a vir'in'o.
—Ir'u, Anka, ir'u! — ek'kri'is Flu'o, — pet'u pri boat'o, pri ret'o'j.
—Rakont'u ĉio'n al la komun'um'o. Ili sci'u, ke ni pere'as, ke la diabl'in'o vol'as ni'n mort'ig'i, — ĝem'is Kutujaĥsit.
—Pet'u ankaŭ pri la bov'in'o'j, — al'don'is Gregori'o. Ili ja est'as ni'a propr'aĵ'o. Dir'u, ke se oni ne re'don'os ili'n, ni ĉiu'j ven'os por ili ...
—Kiam ni hav'os ret'o'j'n kaj boat'o'n — fanfaron'is Flu'o — mi trov'os tia'n kaŝ'ej'o'n, ke eĉ la diabl'o ne penetr'os tie'n ... Mi vet'as, ke la infer'an'in'o furioz'iĝ'os, krev'os de koler'o, sed ŝi kompren'os, ke ekzist'as hom'o'j pli saĝ'a'j ol ŝi ... Jes! La vir'o ĉiam est'as vir'o, la vir'in'o ne pov'as li'n egal'i! Tiam ni vetur'os, kie'n ni dezir'os, ni met'os la ret'o'j'n, kie ni vol'os ...
—Sed mi pren'os kun mi Biterĥajon — inter'romp'is li'n Anka. — Mi tim'as ir'i sol'a. Kiam la knab'in'et'o est'os kun mi, ili dev'os mi'n indulg'i ... ĉar kiu re'konduk'us la infan'o'n ... La kompat'o mol'ig'os ili'a'j'n kor'o'j'n ...
—Ĉu vi ir'os, Biterĥaĵ?
La knab'in'et'o kaŝ'is si'n post la kamen'o kaj ne respond'is.
—Vi vid'os hom'o'j'n ... infan'o'j'n ... ver'a'j'n Jakut'o'j'n ... ebl'e eĉ la princ'o'n.
—Vi vid'os hom'o'j!... Ir'u, infan'o, vi vid'os, kiel ni iam viv'is ...
La mond'o est'as vast'a kaj gaj'a ... Hund'o'j, ĉeval'o'j, bov'in'o'j ...
— log'is ŝi'n Kutujaĥsit.
—Ebl'e oni donac'os i'o'n al vi? Ebl'e oni don'os kupr'a'n ring'o'n, aŭ ĉirkaŭ'kol'o'n, aŭ stan'a'j'n orel'ring'o'j'n? Tie, kie'n vi ir'as, riĉ'a'j Jakut'o'j loĝ'as ...
—Kiel mi ir'os tia? — murmur'et'is la knab'in'et'o, montr'ant'e la nud'a'n dors'o'n.
—Ir'u tia, ir'u, ili vid'os ni'a'n mizer'o'n, ili kompat'os ni'n ... — ĝem'is Kutujaĥsit.
—Sen'senc'aĵ'o!... La kul'o'j mort'ig'os ŝi'n — kri'is Flu'o. Mi ne permes'as!
—Mi kovr'os ŝi'n per mi'a tuk'o, kaj tie ĉe la hom'o'j mi ĝi'n de'met'os, — dir'is Anka.
Ili decid'is, ke Anka kaj Biterĥaj ir'os al la princ'o, kiam ek'vent'os.
La voj'o al la princ'o est'is mal'facil'a kaj long'a: du'dek verst'o'j aŭ ebl'e pli mult'e tra marĉ'o'j, lag'o'j kaj river'et'o'j. La tra'ir'ej'o'j'n Anka tut'e ne kon'is. La vir'o'j pen'is ĉia'manier'e klar'ig'i al ŝi la direkt'o'n de la voj'o. Ili desegn'is kart'o'j'n sur la ter'o kaj ripet'is cent'foj'e: —Dekstr'e lag'o, mal'dekstr'e arb'ar'o ... Post'e marĉ'o ... Post'e: mal'dekstr'e lag'o, dekstr'e betul'a arb'ar'o ... Vi ir'os sur la voj'et'o ... Ĉu vi kompren'as ...
—La voj'o est'as rekt'a kiel sag'o. Ĉiam al la okcident'o.
—En la komenc'o dekstr'e kuŝ'as lag'o, post'e mal'dekstr'e ...
Post'e vi ramp'os tra marĉ'o. Ĝi ne est'as profund'a, vi dev'os ir'i sur la voj'o, kie izol'a'j larik'o'j star'as. Post'e vi ven'os al lag'o. Tie vi turn'os vi'n al la orient'o kaj ir'os proksim'e de la bord'o ... si'n'gard'e, ĉar la lag'o est'as profund'eg'a, — klar'ig'is Flu'o.
—Di'o est'as ni'a esper'o! — dir'is Anka.
Blov'is facil'a vent'o, sed kiam la sun'o lev'iĝ'is pli alt'e kaj komenc'is varm'ig'i, la vent'o far'iĝ'is vent'eg'o. De la klar'a ĉiel'o ond'o'j de furioz'a aer'o fal'is sur la sen'mov'a'n ter'o'n, sur la ŝancel'iĝ'ant'a'j'n lag'o'j'n. Ili tiel fort'e prem'eg'is la mal'grand'a'j'n akv'uj'o'j'n, ke la ond'o'j eben'iĝ'is, kvankam pli profund'e la akv'o trem'is kaj bol'is. La pli grand'a'j akv'uj'o'j, kovr'it'a'j per grand'eg'a'j sulk'o'j kaj ond'o'j, sku'at'a'j ĝis la fund'o, furioz'a'j, vol'is salt'i trans la bord'o'j'n, sed sub la potenc'a man'o de la vent'eg'o ili ne pov'is lev'iĝ'i, ili do bat'is la marĉ'a'n ter'o'n, kiel turment'at'a mal'liber'ul'o bat'as la mur'o'n per la kap'o. Nur la akv'a'j grand'eg'ul'o'j, kies bord'o'j mal'aper'is en la blu'a mal'proksim'o, lev'is alt'e si'a'j'n dors'o'j'n kaj respond'is la atak'o'n de la aer'a ocean'o per surd'ig'ant'a kri'eg'o. Le sen'fort'a'j arb'ar'o'j klin'iĝ'is kiel herb'o'j, la herb'o'j kuŝ'is plat'e, sen'mov'e. La vent'eg'o kapt'is de la brust'o de la lag'o'j ŝaŭm'a'j'n ĉifon'o'j'n, plen'man'o'j'n da akv'a polv'o, miks'is ili'n kaj pel'is antaŭ'e'n; sur tiu nub'o la sun'o pentr'is kaduk'a'j'n ĉiel'ark'a'j'n figur'o'j'n.
La vir'in'o kaj infan'o mal'facil'e ramp'is tra ĉi tiu'j kolor'a'j fantom'o'j, kiu'j kovr'is al ili la mond'o'n. Jen larĝ'a ruband'o de la ĉiel'ark'o aper'is sur la voj'o kaj trem'is, kvazaŭ sku'at'a de ne'vid'ebl'a man'o, jen ŝancel'iĝ'ant'a hel'a makul'o kovr'is arb'ar'o'j'n, arb'et'aĵ'o'j'n kaj lag'o'j'n.
La mal'varm'o turment'is ili'n, la mal'sek'a'j vest'o'j mal'help'is la ir'ad'o'n, sed ili est'is kontent'a'j, ĉar ili ne tim'is plu la kul'o'j'n.
—Mult'e da ili pere'os dum la vent'eg'o ... Ĝi for'blov'os ili'n en la akv'o'n, mort'bat'os en la herb'o'j, — konsol'is Anka la mal'varm'iĝ'int'a'n knab'in'et'o'n.
—Ĝi bat'u ili'n, ĝi bat'u ili'n ... Sed ni'n ĝi indulg'u ... Anka, malgraŭ vi'a tuk'o mal'varm'e est'as al mi.
—Mi hav'as neni'o'n plu, infan'o, neni'o'n. Ramp'u, kiel vi pov'as! Pen'u ...
Ili preter'pas'is la lag'o'n, kiu dev'is kuŝ'i dekstr'e, ili tra'ramp'is marĉ'o'n, sur kiu flav'ruĝ'a musk'o kresk'is, kaj star'ant'e sur mont'et'o komenc'is serĉ'i la lag'o'n, kiu dev'is est'i mal'dekstr'e, sed ĉirkaŭ ili tiom da pal'a'j, akv'a'j spegul'o'j ĉie ek'bril'is, ke la mal'feliĉ'ul'in'o'j ne sci'is plu kie'n ir'i.
—Mi neni'o'n kompren'as, sed ne'ebl'e est'as re'ven'i. Domaĝ'e est'as ... tiom da voj'o ... Ne ebl'e est'as ... la fripon'in'o mort'ig'us ni'n — murmur'et'is Anka.
—Ni ir'u antaŭ'e'n, mal'varm'eg'e est'as, mi ne pov'as star'i.
—Ni ir'u, sed kie'n? Gregori'o dir'is, mi memor'as, ke ni dev'as ir'i al la okcident'o, tie'n do ...
Ili ir'is. En la virg'a tajg'o neni'e voj'o est'is. La mal'sek'a'j, verd'a'j, flav'ruĝ'a'j, blank'a'j musk'o'j dis'prem'iĝ'is sub ili'a'j pied'o'j, mal'kovr'ant'e la glaci'iĝ'int'a'j'n marĉ'o'j'n. Sur la sen'arb'a'j lok'o'j est'is ankoraŭ pli danĝer'e, ĉar tie la marĉ'o'j degel'is. Anka kaj Biterĥaj ramp'is en la kot'a akv'o, kiu ating'is ĝis la genu'o'j, eĉ ĝis la zon'o. Post long'a pen'ad'o ili ven'is mal'fru'e post la tag'mez'o al grand'eg'a lag'o, kies nigr'a'j, bril'a'j ond'o'j bru'eg'is, lev'iĝ'is alt'e kaj fal'is sur la plat'a'n bord'o'n ... Tiu ĉi bord'o est'is ŝlim'a kaj mal'dik'a kiel faden'o, kaj post ĝi ali'a'j lag'o'j kaj lag'et'o'j bru'eg'is kaj furioz'is. Surd'ig'it'a'j, lac'a'j, sen'fort'a'j, la vojaĝ'ant'in'o'j decid'is tie ĉi ripoz'i kaj varm'ig'i si'n, sed sur la mal'larĝ'a bord'o ne ebl'e est'is ek'brul'ig'i fajr'o'n. Ili dev'is iom re'ir'i. Fin'e post mal'grand'a mont'et'o ili kuir'is en kruĉ'et'o te'o'n, t. e. sovaĝ'a'j'n herb'o'j'n kaj manĝ'is iom da fum'aĵ'it'a fiŝ'o, kiu'n Anka port'is en sitel'o el betul'a ŝel'o. Post la vesper'manĝ'o ili kuraĝ'iĝ'is kaj ek'ir'is sur la mal'dik'a ter'a faden'o inter la ond'o'j de la furioz'ant'a'j lag'o'j. Ĝi est'is la sol'a voj'o al la sud'o. La ter'a ruband'o far'iĝ'is tiel mal'larĝ'a, ke ili halt'is de terur'o, antaŭ ol ili kuraĝ'is kur'i tra la ŝaŭm'o, ĵet'at'a de lag'o al lag'o. La grand'eg'a'j ond'o'j salt'is minac'e kaj oni ne pov'is sci'i, kie fal'os ili'a'j griz'a'j pied'eg'o'j; Anka kaj Biterĥaj tim'is, ke la potenc'a element'o dron'ig'os ili'n, kaj kur'is rapid'e kiel tim'ig'it'a'j perdrik'o'j, prem'iĝ'ant'e unu al la ali'a.
—Anka, mi trem'as de terur'o. Kial vi pren'is mi'n?
—Mi mem tim'as, mi'a infan'o, sed tie, post ni, la mort'o est'as ... Ni pen'u ating'i antaŭ la vesper'o la nigr'a'n arb'ar'o'n, kiu'n ni vid'as de mal'proksim'e.
—Ĉu loĝ'as tie hom'o'j?
—Mi ne sci'as. Ebl'e ... Mi neni'o'n sci'as, infan'o! La kor'o bat'as, salt'as en mi ... Mi neniam ir'is sol'a tiel mal'proksim'e. Mi est'is vir'in'o, mi est'is fil'in'o de riĉ'a'j ge'patr'o'j; hund'o'j jung'it'a'j al glit'vetur'il'o mi'n vetur'ig'is, mi rajd'is sur ĉeval'o'j ...
—Ĉu ankaŭ sur bov'o'j vi rajd'is?
—Ankaŭ sur bov'o'j, mi'a fil'in'et'o.
—Kiam ni hav'os brut'ar'o'n, mi ankaŭ rajd'os sur bov'o'j?
—Vi rajd'os, infan'o, vi rajd'os, sed nun ir'u ...
Ŝajn'is al ili, ke la arb'ar'o tut'e ne proksim'iĝ'as. Ili ir'is kaj ir'is, kaj ĝi la est'is sam'e mal'grand'a, sam'e nebul'a. La monoton'a bru'eg'o de la lag'o tut'e mal'klar'ig'is ili'a'j'n pens'o'j'n. Anka vol'is sid'iĝ'i kaj las'i la ond'o'j'n super'akv'i ŝi'n. Per la sen'fort'a pend'iĝ'o de la man'o'j, per la fal'et'ant'a ir'ad'o de la infan'o ŝi diven'is, ke ankaŭ Biterĥaj dezir'is tio'n, tiam ŝi prem'is la dent'o'j'n, ferm'et'is la okul'o'j'n kaj ir'is rapid'e tra la nud'a'j marĉ'o'j ĝis ia ŝanĝ'o, blov'o de la vent'o, izol'a arb'o aŭ mev'o for'kur'ant'a de super'akv'it'a sabl'aĵ'o, re'konsci'ig'is ŝi'n.
Mal'sek'a'j, kovr'it'a'j de kot'o, tut'e sen'fort'a'j, ili fin'e ven'is vesper'e al la arb'ar'o. La vent'o kviet'iĝ'is; la mal'grand'a'j lag'o'j mal'laŭt'iĝ'is, sed la grand'eg'ul'o, ĉirkaŭ kiu ili vag'is de la tag'mez'o, bru'eg'is kaj bat'is la bord'o'j'n kiel antaŭ'e. Ceter'e, ankaŭ ĝi ne ĵet'is plu en la aer'o'n la mal'varm'a'n, pluv'a'n polv'o'n.
—Dank'o'n al Di'o! Ni ne pere'os ... Oni ne vid'as hom'o'j'n, sed ebl'e ni ne pere'os — dir'is Anka. — Rigard'u, Biterĥaj, ĉu fajr'o ie ne bril'as ... Bon'e rigard'u ... Mal'ferm'u larĝ'e la okul'o'j'n ...
—Kio'n help'os la fajr'o, oni ja ne en'las'os ni'n ... Oni send'os kontraŭ ni mord'em'a'j'n hund'o'j'n aŭ ĉeval'o'j'n, por ke ili dis'prem'u ni'n per la pied'o'j.
—Vi est'as prav'a. Mi forges'is. Ni do ek'brul'ig'u fajr'o'n kaj ni kuŝ'iĝ'u ... Morgaŭ re'e antaŭ'e'n ... Ni i'e'n ven'os ... — Sed ili ne pov'is ek'brul'ig'i fajr'o'n, ĉar dum la voj'o tra la ond'o'j la meĉ'aĵ'o mal'sek'iĝ'is. Ili ripoz'is iom en la arb'ar'o, prem'iĝ'ant'e unu al la ali'a, manĝ'is pec'et'o'n da fiŝ'o kaj ek'ir'is antaŭ'e'n ...
Ili ir'is ĉe la bord'o de la lag'o-grand'eg'ul'o. Ĝi'a'j ŝaŭm'a'j ond'o'j bril'et'is en la krepusk'o. Post kelk'e da hor'o'j de mal'facil'a voj'o ili ek'sent'is sub la pied'o'j pli firm'a'n kaj pli sek'a'n ter'o'n.
Anka rimark'is en la arb'ar'o pal'a'n ruband'o'n de voj'et'o. Ili ir'is nun unu post la ali'a. La knab'in'et'o trem'is ĉi tie pli fort'e ol ĉe la lag'o.
—Mi tim'as la hom'o'j'n! Anka, permes'u al mi ten'i vi'a'n man'o'n ... Mi tre tim'as, kiam mi ne sent'as vi'n ...
La voj'et'o konduk'is ili'n al nud'a mont'et'o, de kies supr'o oni vid'is la potenc'a'n lag'o'n. Sur la mont'et'o jurt'o star'is, de la kamen'tub'o supr'e'n'ir'is fum'o, sed en la fenestr'o'j la nokt'o reg'is.
La jurt'o est'is mal'riĉ'a, sen proviz'ej'o, sen ĉirkaŭ'bar'o. Sur la dekliv'o de la pal'a'j bord'o'j, lav'at'a'j de la ond'o'j, kuŝ'is boat'o renvers'it'e.
—Tie ĉi loĝ'as mal'riĉ'ul'o'j!... Ebl'e tio est'as somer'loĝ'ej'o? Oni vid'as nek bov'in'o'n, nek hund'o'n ... Ĉu ni en'ir'os, aŭ ne? — medit'is Anka.
—Ne, ne!... Ni ir'u for ... — murmur'et'is Biterĥaj, tir'ant'e ŝi'a'n man'o'n.
Est'is tre mal'varm'e. La esper'o vid'i la fajr'o'n, si'n sek'ig'i, trink'i i'o'n varm'a'n, venk'is ili'a'n tim'o'n. Anka far'is la sign'o'n de la kruc'o kaj puŝ'is la pord'o'n.
—Kiu est'as tie? — ek'son'is voĉ'o, kiam la pord'o krak'et'is.
—Ni, hom'o'j, Jakut'o'j ...
—Aaa! — osced'is la demand'int'o. — Jakut'o'j? de kie? Vi est'as vir'in'o, mi aŭd'as ...
—Jes. Ni est'as de mal'proksim'e, ni erar'iĝ'is ...
—Ŝelik, Ŝelik!... Lev'iĝ'u knab'o, ek'brul'ig'u fajr'o'n ... Hom'o'j ven'is ...
Li dev'is ripet'i la ordon'o'n kelk'foj'e: fin'e la knab'o vek'iĝ'is el profund'a dorm'o, lev'iĝ'is de la benk'o kaj ĵet'is lign'o'n sur la brul'et'ant'a'j'n karb'o'j'n ... Anka ek'blov'is kaj la hel'a flam'o or'is ŝi'a'n vizaĝ'o'n kaj la figur'o'n de Biterĥaj, ŝi'a sen'dis'iĝ'a kun'ul'in'o.
—De kie vi ir'as kaj kie'n? — demand'is la mal'jun'a Jakut'o, ne lev'iĝ'ant'e de la lit'o.
—Pardon'u sinjor'o — komenc'is Anka per trem'ant'a voĉ'o. — En la arb'ar'o est'as mal'varm'e kaj mal'lum'e ... Ni'a meĉ'aĵ'o mal'sek'iĝ'is ... ni ne pov'as ek'brul'ig'i fajr'o'n ... Ni tim'as la sovaĝ'a'j'n best'o'j'n ... Ne koler'u sinjor'o. Ni est'as el la mal'ben'it'a lok'o, sed ni ambaŭ est'as ankoraŭ san'a'j ... Ne for'pel'u ni'n, aŭ don'u almenaŭ brul'aĵ'o'n al ni.
—Oni ne don'as fajr'o'n al la vag'ul'o'j. Ne tuŝ'u ĝi'n ... Kiu vi est'as?
—Mi est'as Anka, la edz'in'o de Gregori'o Kilgas.
—Mi sci'as, mi aŭd'is pri vi ... Vi ir'is tie'n propr'a'vol'e? Kial vi far'is tio'n, vi ja est'is san'a?
Anka silent'is.
—Kial vi en'ir'is en la jurt'o'n ... Ir'u ambaŭ al la pord'o ...
—Al la pord'o — ripet'is ali'a'j voĉ'o'j kaj ĉiu'j loĝ'ant'o'j de la jurt'o el'ir'is el la mal'lum'a'j angul'o'j kaj ĉirkaŭ'is la fajr'o'n. Ili est'is tri: mal'jun'ul'o, mal'jun'ul'in'o kaj knab'o. Biterĥaj rimark'is, ke la mal'jun'a par'o hav'is ne nur har'o'j'n blank'a'j'n kiel lakt'o, sed ankaŭ blank'a'j'n okul'o'j'n. La knab'o hav'is ankaŭ blank'a'j'n, mal'klar'a'j'n okul'o'j'n kaj kiam li ir'is, li palp'is per la man'o'j ĉirkaŭ si.
Mal'dik'a'j, nud'a'j, sulk'iĝ'int'a'j ili sid'is antaŭ la fajr'uj'o kaj turn'is la vizaĝ'o'j'n al la ven'int'o'j. Ili'a'j blank'a'j okul'o'j terur'e bril'is ĉe la lum'o de la fajr'o. La knab'in'et'o apenaŭ spir'is pro tim'o.
—Vi hav'as infan'o'n kun vi? — dir'is la mal'jun'ul'o.
—Jes, knab'in'et'o'n ...
—Ĉu ŝi est'as vi'a?
—Ne! Ŝi tie nask'iĝ'is.
—Ĉu ŝi est'as bapt'it'a?
—Ne. Kiu bapt'us ŝi'n? Pri ni eĉ Di'o forges'is.
La mal'jun'ul'o ek'ĝem'is: —Mal'feliĉ'a'j vi est'as, sed vi traf'is mal'bon'e, ni ankaŭ ne est'as riĉ'a'j ... Kiel vi ven'is kaj por kio?
—Ni ir'as al la princ'o.
Anka rakont'is mal'long'e pri la cel'o de la vojaĝ'o. Ŝi rakont'is pri Mergenj, pri la mal'sat'o minac'ant'a ili'n, pri Sen'naz'ul'o kaj pri la frat'o, kiu'j propr'ig'is al si ŝi'a'n hav'o'n ...
—Mi aŭd'is pri tio. La princ'o ordon'is, ke ili re'don'u vi'a'n propr'aĵ'o'n, sed vi'a frat'o ne obe'os la komun'um'o'n, li est'as potenc'a, riĉ'a hom'o. Ĉu vi hav'as vaz'o'n por la manĝ'aĵ'o? Ni'a'j'n vaz'o'j'n ni ne pov'as don'i al vi ĉar ni dev'us post'e ili'n brul'ig'i, kaj ni mem hav'as mal'mult'e da ili. Vi ven'is tie'n ĉi, vi rest'u. Vi dorm'os sur la benk'o ĉe la pord'o. Vi dir'as, ke vi est'as san'a'j?
Kiu pov'as sci'i! Vi kuŝ'iĝ'u, morgaŭ ni verŝ'os sur la benk'o'n bol'ant'a'n akv'o'n ... La mal'riĉ'ul'o egal'as la lepr'ul'o'n ... Neni'o far'iĝ'as sen la vol'o de Di'o. Morgaŭ la knab'o montr'os al vi la voj'o'n ...
—Di'o don'u al vi san'o'n kaj feliĉ'o'n — laŭt'e ben'is li'n Anka.
Ili manĝ'is avid'e kaj etend'int'e si'n sur la mal'mol'a, sed sek'a benk'o, ili tuj ek'dorm'is, lac'a'j de la mal'facil'a voj'o.
En la sekv'int'a tag'o la vent'o mal'fort'iĝ'is. La sun'o gaj'e kur'is sur la sen'nub'a ĉiel'o kaj verŝ'is river'o'j'n da lum'o kaj varm'eg'o sur la kviet'a'j'n akv'a'j'n vast'aĵ'o'j'n. La blind'a knab'o ir'is antaŭ la vir'in'o'j kaj konduk'is ili'n sur voj'et'o, kiu serpent'um'is ĉirkaŭ la lag'o-grand'eg'ul'o. Dekstr'e star'is arb'ar'o, tre dens'a por ĉi tiu land'o; ĝi'a'n riĉ'a'n kresk'ad'o'n favor'is la frukt'o'don'a ter'o de la alt'aĵ'o'j. Mal'dekstr'e la skvam'o de la balanc'iĝ'ant'a'j ond'o'j bril'is en la sun'a lum'o.
—Vi elekt'is tro long'a'n voj'o'n ... Vi dev'is ir'i sur la kontraŭ'a bord'o de la lag'o ... Kiam vi preter'pas'is la betul'a'n arb'ar'o'n, vi dev'is vi'n turn'i dekstr'e'n de la tie'a lag'o, ne mal'dekstr'e'n ...
—De kie vi sci'as tio'n?... Ĉu vi est'is tie?, .
—Mi? — rid'is la knab'o. — Mi ĉi'e'n ir'as ... Ĉie mi trov'as ĝust'a'n voj'o'n ... La murmur'o de la akv'o, la bru'o de la arb'ar'o gvid'as mi'n ... Mi sci'as, kie ĉiu arb'o star'as ... Mi est'as blind'ul'o, sed mi far'as ĉio'n kiel la ali'a'j. Mi naĝ'as, ĵet'as ret'o'j'n; ni hav'as dek-kvin ret'o'j'n ... Mi eĉ falĉ'as la herb'ej'o'n ... Ni bon'e viv'as ...
Di'o help'as ni'n! La ge'patr'o'j aĉet'os en ĉi tiu jar'o knab'in'o'n por mi, ankaŭ blind'a'n; la ali'a'j ne vol'as edz'in'iĝ'i kun la blind'ul'o'j ... Ni est'as blind'a'j unu generaci'o post la ali'a, jam de pra'av'o'j ... Nun mi las'as vi'n, vi ne erar'iĝ'os ... Ir'u kun Di'o ... Vi jam vid'as la fum'o'n de la princ'o, al la najbar'o'j la voj'et'o konduk'os vi'n ... Ne est'as mal'proksim'e!
Anka ek'rigard'is, kie'n li montr'is per la man'o, kaj ek'vid'is super la akv'o'j, super la verd'a bord'o fum'a'n kolon'o'n ...
—Ir'u kun ni, ni tim'as la hund'o'j'n — pet'is ŝi la blind'ul'o'n.
—Mi ne pov'as ... Mi dev'as rapid'i al la ret'o'j, ebl'e la vent'eg'o ili'n inter'miks'is.
Ili ir'is sol'a'j. La ĉirkaŭ'aĵ'o est'is pli kaj pli sek'a, gaj'a; la bel'a'j arb'o'j mir'ig'is Biterĥajon; ŝi vol'is sen'ĉes'e kri'i kaj demand'i; la zorg'a vizaĝ'o de Anka de'ten'is ŝi'a'n ĝoj'o'n. sed kiam ili renkont'is du best'o'j'n kun korn'o'j sur la kap'o'j, du grand'a'j'n monstr'o'j'n, kiu'j ronk'ant'e, pied'bat'ant'e kaj sving'ant'e la vost'o'j'n, kur'is en la arb'et'aĵ'o, la knab'in'et'o ne pov'is plu si'n de'ten'i kaj kapt'is la man'o'n de la vir'in'o ...
—Rigard'u! kio tio est'as?
—Bov'in'o'j ...
—Pri ŝi vi pet'as, Anka? Kio'n vi far'os kun ŝi ... Ŝi est'as tiel grand'a, ŝi pied'bat'as ... Ŝi fal'ig'os ni'a'n jurt'o'n ...
—Ne tim'u ... Ili nur don'u ĝi'n! — respond'is la vir'in'o, mal'gaj'e rid'ant'e.
Ju pli mult'e da sign'o'j de proksim'a hom'a loĝ'ej'o ili renkont'is, — lign'o'n, ĉirkaŭ'bar'o'j'n, sign'o'j'n ĉeval'a'j'n kaj brut'a'j'n, des pli grand'a far'iĝ'is la tim'o de Anka.
Fin'e tra la arb'et'aĵ'o ili ek'vid'is mal'dens'ej'o'n kaj sur ĝi konstru'aĵ'o'j'n kaj fum'o'n de la kamen'tub'o'j. Anka de'met'is de Biterĥaj la tuk'o'n.
—Post'e mi re'don'os al vi, nun ili vid'u, ke vi hav'as neni'o'n.
La knab'in'et'o rimark'is, ke la man'o'j kaj lip'o'j de Anka trem'is; ŝi mem komenc'is trem'i de ekscit'o kaj mal'varm'o ...
—Ho!... ho!... hooo! Hom'o'j! — kri'is Anka, el'ir'ant'e el la arb'ar'o. Nigr'a hund'o boj'ant'e ĵet'is si'n al ili.
—Ho!... hot ... hooo! Hom'o'j! — kri'is ŝi sen'inter'romp'e, al'proksim'iĝ'ant'e mal'rapid'e.
—Kiu kri'as? Kio'n vi vol'as kaj de kie vi est'as? — ek'kri'is ne'atend'it'e knab'o en blu'a ĉemiz'o, el'ir'ant'e el la pork'a stal'o. Li ten'is ŝovel'il'o'n en la man'o, ver'ŝajn'e li el'ĵet'is sterk'o'n.
—Ni ... de tie ... de mal'proksim'e ... ni est'as lepr'ul'in'o'j ...
Li rigid'iĝ'is, post'e li ĵet'is si'n en la jurt'o'n kiel sag'o. Anka genu'fleks'is kaj kruc'ig'is la man'o'j'n sur la brust'o. Post iom da temp'o oni mal'ferm'is la pord'o'n kaj sur la sojl'o aper'is mal'jun'a Jakut'o kun paf'ark'o en la man'o, post li kaŝ'is si'n si'n'gard'e vir'in'o'j kaj infan'o'j.
—Kial vi ven'is ĉi tie'n?... Vi ja sci'as, ke est'as mal'permes'it'e al vi, — komenc'is sever'e la vir'o.
Anka plor'ant'e rakont'is si'a'n tut'a'n histori'o'n.
—Vi est'as Anka ... la mal'feliĉ'a Anka? — kompat'e balbut'is li, iom al'proksim'iĝ'is, kolekt'is branĉ'aĵ'o'n kaj ek'brul'ig'is fajr'o'n inter si kaj la lepr'ul'in'o'j. Tiam ankaŭ la vir'in'o'j kaj infan'o'j al'proksim'iĝ'is.
—Aŭskult'u: mal'proksim'e est'as al la princ'o ... Vi ir'is mal'ĝust'a'n voj'o'n ... Mi ne konsil'as al vi ir'i al la princ'o ... Anka, vi ja est'as prudent'a kaj bon'a vir'in'o, vi dev'as sci'i, ke danĝer'e est'as dis'port'ad'i la infekt'o'n en la mond'o ... Vi dir'as, ke vi est'as san'a, sed ĉu vi pov'as sci'i?... Vi loĝ'as kun ili, spir'as la sam'a'n aer'o'n, tuŝ'as ili'n ... Vi port'as en vi'a'j vest'o'j ili'a'n el'spir'aĵ'o'n, ili'a'j'n suk'o'j'n ... Aŭskult'u: rest'u ĉi tie, mi ir'os al la princ'o kaj al'vetur'ig'as li'n ... Li ven'os, oni ja ne pov'as las'i vi'n sen help'o, tia leĝ'o ne ekzist'as ...
—Kompren'ebl'e, ili ja est'as ankaŭ viv'a'j anim'o'j! — konsent'is la vir'in'o'j ...
—Rigard'u, kiel mal'dik'a est'as la knab'in'o ... La kap'o kiel flor'et'o, la man'o'j kiel herb'et'o'j ...
—Nur ŝi'a ventr'o est'as grand'a! — rimark'is la knab'o. — Ver'ŝajn'e la larik'a ŝel'o kaŭz'is tio'n ...
—Kompren'ebl'e ... Ili manĝ'as nur larik'a'n ŝel'o'n! — konsent'is ali'a vir'in'o.
—Bel'a knab'in'et'o! Rigard'u ŝi'a'j'n grand'a'j'n okul'o'j'n, ŝi'a'j'n okul'har'o'j'n dens'a'j'n kaj fleks'it'a'j'n ...
—Kies vi est'as?
—Dir'u! — murmur'et'is Anka, puŝ'ant'e la infan'o'n antaŭ'e'n.
—De Flu'o!
—Ha! ha! ha!... — ĉiu'j rid'is — Kiu li est'as?
—Ankaŭ lepr'ul'o ... Sed tio ne est'as ver'a. Neni'u sci'as, kies ŝi est'as!...
—Mizer'ul'in'o! Eĉ ĉemiz'o'n ŝi ne hav'as!
Antaŭ la for'vetur'o la mal'jun'a Jakut'o ordon'is, ke oni don'u nutr'aĵ'o'n al la ven'int'o'j. Ĉiu'j ĵet'is al ili donac'o'j'n, la vir'in'o'j ĵet'is tuk'o'j'n, ĉemiz'o'j'n, ŝu'o'j'n, varm'a'j'n vest'o'j'n.
—Sur'met'u la ĉemiz'o'n, sur'met'u! — ili kri'is al Biterĥaj, kiu est'is rav'it'a de la preskaŭ nov'a ĉemiz'o, sed ne sci'is, kio'n far'i kun ĝi. Eĉ kelk'a'jar'a et'ul'o, al'ramp'is al la fajr'o kaj ĵet'is al la knab'in'et'o lert'e skulpt'it'a'j'n lud'il'o'j'n.
—Brav'e, Murun! Li ankaŭ vol'as i'o'n donac'i ... Pren'u infan'o, tio est'as bov'in'o'j.
Biterĥaj avid'e kapt'is kaj kaŝ'is ili'n; ŝi'a'j okul'o'j bril'is, ŝi est'is rav'it'a, feliĉ'a.
Kiam la princ'o ven'is, la vir'in'o kaj infan'o sat'a'j, ripoz'int'a'j sid'is sur la sam'a lok'o post la fajr'o kaj gaj'e babil'is kun amas'o da sci'vol'ul'o'j, kiu'j ven'is unu post la ali'a. Anka ek'vid'is la princ'o'n kaj tuj re'memor'iĝ'is pri la pas'int'a'j kaj re'e ŝi'n atend'ant'a'j dolor'o'j. Sincer'a'j larm'o'j ek'flu'is el ŝi'a'j okul'o'j, kiam ŝi komenc'is rakont'i al li ili'a'n komun'a'n mizer'o'n.
—Mult'a'j hom'o'j plend'is, ke vi sen'ĉes'e mal'trankvil'ig'as ili'n, ŝtel'as ret'o'j'n, proviz'o'j'n ... — dir'is sever'e la princ'o.
—Mergenj far'as tio'n!... Ni est'as sen'kulp'a'j! — ĝem'is Anka.
— Ŝi ŝtel'as ankaŭ ni'a'n hav'o'n ...
—Dir'u do al ŝi, ke ni kapt'os ŝi'n kiel sovaĝ'a'n best'o'n ... Ŝi ne nur ŝtel'as ... ŝi dis'port'as la infekt'o'n en la mond'o ... Ankaŭ vi ne ven'u ĉi tie'n, ne kuraĝ'u! Bon'e, oni don'os al vi boat'o'n kaj tri ret'o'j'n ...
—Kaj bov'in'o'n ... mi'a'j'n bov'in'o'j'n, kiu'j'n propr'ig'is al si Pjotruĉan.
—Mi jam ordon'is, ke li re'don'u ... unu bov'in'o'n. Li dir'as, ke vi ŝuld'as al li por la nutr'aĵ'o, por la fojn'o, kiu'n la brut'ar'o manĝ'is dum la vintr'o ...
—Mi'a Di'o ... Mi ja labor'is, li ja manĝ'is lakt'o'n kaj buter'o'n de ĉi tiu'j bov'in'o'j ... Sen'konscienc'a'j est'as la hom'o'j!
—Sufiĉ'e! Li re'don'os unu kun id'o. Mi ripet'os al li mi'a'n ordon'o'n. Nun vi for'ir'u. Oni vetur'ig'os vi'n tra la lag'o, por ke vi ne vag'u tro mult'e inter hom'o'j. Mal'pli long'a est'os vi'a voj'o!...
Fortik'a, mal'gaj'a Jakut'o atend'is ĉe la bord'o en boat'o. Apud'e ali'a boat'o star'is, iom pli grand'a, por du person'o'j. En ĝi'n Anka met'is la donac'it'a'j'n manĝ'aĵ'o'n, ret'o'j'n kaj vest'o'j'n. Anka puŝ'is la boat'o'n sur la akv'o'n, sid'iĝ'is kun Biterĥaj kaj pren'is rem'il'o'n. La Jakut'o lig'is ili'a'n boat'o'n al la si'a, vetur'is antaŭ'e kaj tia'manier'e tren'is ili'n. La ond'o'j delikat'e balanc'is la vojaĝ'ant'o'j'n. La Jakut'o'j, kiu'j kolekt'iĝ'is sur la bord'o, kri'is al ili konsol'a'j'n kaj kompat'a'j'n vort'o'j'n.
La vent'o preskaŭ tut'e mal'fort'iĝ'is. Ili glit'is rapid'e sur la tra'vid'ebl'a'j ond'o'j, or'it'a'j de la sun'o. Mal'antaŭ'e pal'iĝ'is, mal'grand'iĝ'is kaj mal'aper'is la verd'a'j arb'ar'o'j, kie la ”hom'o'j” loĝ'is, kie kresk'is grand'a'j arb'o'j, kie riĉ'a viv'o bol'is, kie oni aŭd'is ne sol'e plor'o'j'n kaj ĝem'o'j'n ... Anka re'turn'is si'n, por ankoraŭ unu foj'o'n rigard'i ĉio'n tio'n, kaj ek'vid'is larĝ'a'n fum'o'n, ramp'ant'a'n sur la ter'o. Oni brul'ig'is la lok'o'n, kie ili sid'is!
La silent'a rem'ant'o el'ŝip'ig'is ili'n, montr'is la voj'o'n, kaj for'vetur'is. Ili pas'ig'is la nokt'o'n en la tajg'o kaj ven'is hejm'e'n apenaŭ tag'mez'e. La ne'atend'it'a sukces'o de la vojaĝ'o ebri'ig'is ĉiu'j'n.
—Manĝ'aĵ'o, vest'o'j, boat'o, ret'o'j, eĉ suker'o, te'o kaj sal'o ...
Anka! vi hav'as ekster'ordinar'a'n feliĉ'o'n! — ĝoj'is Flu'o. — Ankoraŭ hodiaŭ vesper'e mi ĵet'os la ret'o'j'n ... Ni dev'as si'n'gard'e tren'i la boat'o'n al la river'o, por ke la diabl'in'o ne vid'u ĝi'n ...
Vi dir'as, ke la princ'o ni'n ĉiu'j'n koler'as!... Mi ja antaŭ'dir'is, ke oni ek'koler'os kaj ĉes'os ni'n help'i. Mal'saĝ'e est'as dis'port'i la pest'o'n inter sen'kulp'a'j hom'o'j! Se ĉiu'j est'os mal'san'a'j, kiu help'os ni'n?... Ŝi est'as mal'saĝ'a ... Ver'e, oni iam ŝi'n mort'ig'os, se ŝi ne ĉes'ig'os si'a'n ŝtel'ad'o'n ... Kio'n vi pens'as pri ĝi, Gregori'o?
Gregori'o rigard'is la fajr'o'n, sur kiu te'o en vaz'o bol'is, kaj pens'is pri neni'o, sed li jes'e balanc'is la kap'o'n.
En la sekv'int'a tag'o ili jam hav'is freŝ'a'j'n fiŝ'o'j'n. Dik'a tavol'o da kul'o'j dron'ig'it'a'j de la vent'eg'o kovr'is la lag'o'j'n ĉe la bord'o'j kaj al'log'is amas'o'n da blank'e'skvam'a'j salm'o'j. La donac'it'a'j ret'o'j est'is mal'nov'a'j kaj difekt'it'a'j, sed pro la grand'a kvant'o da fiŝ'o'j oni pov'us kapt'i ili'n eĉ per antaŭ'tuk'o. Mergenj i'o'n suspekt'is, ebl'e eĉ rimark'is la boat'o'n. Kelk'foj'e ŝi al'proksim'iĝ'is, star'is en la boat'o kaj ten'ant'e super la okul'o'j la man'plat'o'n por gard'i ili'n kontraŭ la sun'o, ŝi long'e rigard'is la jurt'o'n de la lepr'ul'o'j. Ŝi'a graci'a bronz'kolor'a korp'o, kovr'it'a nur sur la femur'o'j per mal'larĝ'a tuk'o, akr'e kontrast'is la fon'o'n de la blu'a'j, trankvil'e dorm'ant'a'j lag'o'j.
—La korv'o rigard'as, spion'as ... Van'e vi ferm'et'as la okul'o'j'n ... Neni'o'n vi vid'os!... Mi ĉiam dir'as: la vir'o est'as vir'o ... La vir'in'o neniam li'n egal'as! — fanfaron'is Flu'o.
Sed li'a mem'fid'o daŭr'is ne long'e. Post kelk'e da tag'o'j li re'ven'is koler'a kaj konfuz'iĝ'int'a.
—Ŝi trov'is! — dir'is li ĉe la sojl'o.
—Ĉu ŝi ŝtel'is ili'n?... Re'e ni hav'as neni'o'n! — kri'is ĉiu'j ĥor'e.
—Tiel mal'saĝ'a mi ne est'as! Ĉiu'n ret'o'n mi ĵet'is en ali'a lok'o ... Tamen unu ŝi ŝtel'is!
—Ŝi trov'os ankaŭ la ali'a'j'n ... Ne, ni dev'as fin'i ĉi tio'n! — koler'is Gregori'o. La sukces'o de Anka kaj precip'e la esper'o ricev'i bov'in'o'n re'e inspir'is al li kuraĝ'o'n kaj am'o'n al la edz'in'o. La vund'o sur la brak'o mal'grand'iĝ'is kaj li esper'is re'san'iĝ'o'n.
—Ni vetur'os kaj pren'os ŝi'a'n boat'o'n — dir'is li post moment'o. — Ŝi rest'u sur la insul'o ĝis la fin'o de la somer'o ... Ŝi ne mort'os pro mal'sat'o. Ŝi kolekt'is grand'a'j'n proviz'o'j'n ... Ceter'e ni pov'os send'i al ŝi, se ŝi bezon'os.
—Kompren'ebl'e! Kiam ni kviet'ig'os ŝi'n, neni'o mank'os al ni!
unu, du, tri ... dek-du ret'o'j'n ni hav'os kaj la bar'o'n ... Ni hav'os amas'o'n da fiŝ'o'j! — dir'is Flu'o. — Sed aŭskult'u mi'n Gregori'o, jen mi'a konsil'o: ni atak'u ŝi'n nokt'e, kiam ŝi dorm'os. Mi dir'as tio'n ne pro tim'o, sed pro prudent'o. Tag'e ebl'e est'as, ke ŝi for'las'os la insul'o'n, kaj tiam ni ne trov'os la boat'o'n ... Ĉu mi ne est'as prav'a?
—Jes. Tio est'as ankaŭ mi'a opini'o. Sed se ni ne sukces'os?
—Kial? Ĉu vi pens'as, ke ŝi kontraŭ'batal'os? Tiam ni ... las'os ŝi'n! Ni ja vol'as pren'i ne ŝi'n, sed la boat'o'n ... Ni ne bezon'as al'ir'i proksim'e ... Ni pren'os la boat'o'n, kaj se ni ne sukces'os, ni re'ven'os sen ĝi ... Ĉio rest'os kiel antaŭ'e!
—Ĉio rest'os kiel antaŭ'e! — konsent'is Gregori'o.
Ili elekt'is lun'a'n nokt'o'n, ĉar ili ne kon'is la lok'o'n kaj tim'is en mal'lum'o fal'i en embusk'o'n. Ili vetur'is en la ombr'o kaj evit'is la lun'a'n lum'o'n, kiu arĝent'is la mez'o'n de la lag'o. Si'n'gard'e, apenaŭ tuŝ'et'ant'e la dorm'ant'a'n akv'o'n, ili glit'is en la delikat'a nebul'o ĉe la bord'o. Fin'e ili al'vetur'is al la lok'o, kie la mal'lum'a, long'a ombr'o de la insul'o preskaŭ ating'is ili'a'n boat'o'n. Sed inter la ombr'o, kie ili si'n kaŝ'is, kaj la ombr'o de la insul'o kuŝ'is mal'larĝ'a hel'a stri'o. Kvankam ili est'is cert'a'j, ke Mergenj ne atend'as ili'n tie, tamen ili fort'e ek'puŝ'is la boat'o'n, salt'is kiel sag'o trans la danĝer'a'n lok'o'n kaj kaŝ'is si'n en la mal'lum'o, antaŭ ol mal'aper'is la arĝent'a'j ond'o'j, kur'ant'a'j post la boat'o.
—Ĉu vi neni'o'n aŭd'is?
—Neni'o'n! Nun si'n'gard'e ... De unu verst'o oni aŭd'as sur la akv'o zum'ad'o'n de kul'o!
Preskaŭ ne lev'ant'e la rem'il'o'j'n ili vetur'is ĉe la bord'o. La larik'o'j klin'is al ili si'a'j'n foli'o'riĉ'a'j'n pint'o'j'n kaj branĉ'o'j'n, kvazaŭ ili vol'us pli bon'e vid'i en la ŝancel'iĝ'ant'a bril'o de la stel'o'j la ne'ordinar'a'j'n nokt'a'j'n gast'o'j'n. Fin'e la Jakut'o'j rimark'is proksim'e en la arb'et'aĵ'o mal'grand'a'n ruĝ'a'n lum'et'o'n.
—Ebl'e sovaĝ'a best'o! — murmur'et'is Flu'o, sed Gregori'o montr'is per la rem'il'o pli alt'e'n, kie apenaŭ vid'ebl'a'j nub'et'o'j de griz'a fum'o supr'e'n'ir'is kaj mal'aper'is en la blu'a aer'o de la nokt'o. Pli mal'alt'e, inter la arb'o'j ili vid'is kontur'o'j'n de tend'o. Ili halt'is, du'on'e el'tir'is la boat'o'n el la akv'o kaj komenc'is tra'serĉ'i mal'laŭt'e la bord'o'n kiel mus'o'j. Sed ili ne trov'is tie la boat'o'n de Mergenj. Tiam kuraĝ'iĝ'int'e pro la ĉirkaŭ'a silent'o, ili en'ir'is en la arb'et'aĵ'o'n. Ankaŭ tie ne est'is la boat'o.
—Ver'ŝajn'e ĉe la dom'o! — murmur'et'is Flu'o.
Ili est'is tiel proksim'e de la tend'o, ke ili pov'is tre bon'e rigard'i intern'e'n tra la tru'o de la en'ir'o. La fajr'o apenaŭ brul'et'is, la loĝ'ej'o est'is mal'plen'a. Ili en'ramp'is sci'vol'e.
—Ŝi for'est'as, ebl'e ŝi vetur'as kaj ŝtel'as! Rigard'u, kia ord'o ...
La vest'o'j, fiŝ'o'j, vaz'o'j, — ĉio kuŝ'as en ĝust'a lok'o. Ĉeval'o-vir'in'o! — kri'is rav'it'a Flu'o ...
—Ŝi est'as malic'a, terur'a! — respond'is Gregori'o, palp'ant'e la musk'a'n kuŝ'ej'o'n de Mergenj.
—Ho, ho! Se ŝi est'us ankaŭ bon'a, tiam ... Ĉu vi aŭd'is? — li murmur'et'is kaj kapt'is la man'o'n de la kun'ul'o.
—Mi aŭd'is. Sen'dub'e ŝi est'as ie proksim'e ... La kuŝ'ej'o est'as ankoraŭ varm'a ... Ni for'ir'u! — propon'is la si'n'gard'a Gregori'o.
—Bon'e, ni for'ir'u! Ceter'e, kio'n ŝi pov'as far'i al ni du?... Mi volont'e manĝ'us fiŝ'o'n! — al'don'is li kaj etend'is la man'o'n al la pec'o'j, pend'ant'a'j en la fum'o.
En la sam'a moment'o ekster'e paf'ark'o ek'son'is kaj sag'o flug'is fajf'ant'e preter la kap'o de la fiŝ'kapt'ist'o. Ambaŭ tuj ĵet'is si'n ter'e'n, ramp'is en la arb'et'aĵ'o'n kaj de tie kur'is rapid'e al si'a boat'o. Post ili iu sen'ĉes'e ĵet'is sag'o'j'n ...
—Mal'ben'it'a! kiu pov'us sci'i, ke ŝi hav'as arm'il'o'n! Sen'dub'e ŝi ie ŝtel'is ĝi'n! Ne ĝoj'u, mi ankaŭ far'os al mi paf'ark'o'n! — minac'is Flu'o, rem'ant'e per ĉiu'j fort'o'j Sur la bord'o star'is Mergenj, nud'a, arĝent'it'a de la lun'o, kun streĉ'it'a paf'ark'o en la man'o.
—Ne ĝoj'u, infer'an'in'o; la princ'o promes'is, ke oni kapt'os vi'n kiel sovaĝ'a'n best'o'n!
Anstataŭ respond'o ŝi send'is al ili sag'o'n kaj traf'is la rand'o'n de la boat'o. Grand'a pec'o da tabul'o de'fal'is en la akv'o'n.
—Vi for'kur'as!... Ho vir'o'j, ho batal'ist'o'j, kiu'j'n oni pov'as met'i sur la man'plat'o'n kaj for'blov'i en la aer'o'n!...
—Ne ĉiu'j est'as rab'ist'o'j, kiel vi! — kri'is Gregori'o ...
Ŝi rid'is sovaĝ'e kaj mal'bel'e.
Post kelk'e da tag'o'j Flu'o perd'iĝ'is. La terur'it'a'j Jakut'o'j, ne trov'int'e eĉ post'e'sign'o'j'n, ne sci'is, kio'n entrepren'i. En la komenc'o Gregori'o pens'is, ke li dron'is, ili do serĉ'is la korp'o'n kaj boat'o'n apud la bord'o'j de la lag'o'j, sed ili trov'is neni'o'n; kvankam fort'a vent'o blov'is, la ond'o'j ne el'ĵet'is la mal'feliĉ'ul'o'n. La lepr'ul'o'j re'e rest'is sen manĝ'aĵ'o, sen il'o'j por la fiŝ'kapt'ad'o. La bov'in'o'n oni ne send'is al ili. La mal'esper'int'a Anka re'e ir'is al la princ'o.
Ŝi ir'is la ĝust'a'n voj'o'n kaj ven'is al li rapid'e kaj sen aventur'o'j. Sed oni akcept'is ŝi'n ekstrem'e sever'e. La princ'o kri'is, kun'prem'is la pugn'o'j'n kaj sen'dub'e li bat'us ŝi'n, se li ne tim'us al'ir'i kaj ŝi'n tuŝ'i. Oni neni'o'n donac'is, oni eĉ ne don'is manĝ'aĵ'o'n. Jakut'o, rajd'ant'e sur ĉeval'o kun ponard'eg'o en la man'o, pel'is ŝi'n antaŭ si! Ŝi ir'is trem'ant'a, tut'e sen'fort'a de mal'sat'o kaj lac'iĝ'o. Ŝi'a sol'a konsol'o est'is la bov'in'o kun id'o. La rajd'ant'o konduk'is la brut'o'n, lig'int'e ŝi'n al la vost'o de la ĉeval'o. La bov'id'o, kiu kuŝ'is lig'it'a en korb'o, plend'e blek'is.
—Fin'e ni hav'os ili'n ... — murmur'et'is Anka per sek'iĝ'int'a'j lip'o'j.
Tra'ir'int'e la du'on'o'n da voj'o, ŝi ek'sent'is, ke ŝi ne pov'os plu ir'i, ke ŝi fal'os. Ŝi do pet'is la Jakut'o'n, ke li permes'u al ŝi suĉ'i iom da lakt'o el la plen'a'j mam'o'j de la bov'in'o kaj ke li el'las'u moment'o'n la id'o'n el la mal'vast'a korb'o. Li konsent'is, ek'brul'ig'is fajr'o'n, kuir'is te'o'n kaj ne'amik'e rigard'is la vir'in'o'n, kiu kis'is kaj kares'is la best'o'n.
—Domaĝ'e est'as! Ŝi putr'iĝ'os, kiel vi! — murmur'et'is li koler'e.
Nur nun Biterĥaj ek'sci'is, kiel agrabl'e est'as hav'i kun'ul'o'n.
La mal'grand'a ”Bovĉjo” est'is tiel rid'ind'a, kiam li ne vol'is trans'paŝ'i la alt'a'n sojl'o'n de la jurt'o, li tiel mal'lert'e etend'is si'a'j'n mal'graci'a'j'n pied'o'j'n, ke oni dev'is kontraŭ'vol'e rid'i. Li hav'is plej divers'a'j'n kaj ne'atend'at'a'j'n kapric'o'j'n. Ia'foj'e li subit'e komenc'is turn'iĝ'i kaj rond'ir'i ĉirkaŭ la knab'in'o kaj tir'i la ŝnur'o'n, per kiu ŝi konduk'is li'n al la trink'ej'o. Tiam ankaŭ li'a mal'grand'a sinjor'in'o dev'is turn'iĝ'i kiel turn'lud'il'o, kaj ŝi'a'j nigr'a'j har'o'j supr'e'n'flug'is, kvazaŭ korv'o'j. Sam'e kiel antaŭ'e ili est'is la sol'a'j objekt'o'j, kiu'j pov'is supr'e'n'flug'i de ŝi dum ŝi'a kur'ad'o, ĉar la ĉemiz'et'o'n — la bel'a'n blu'a'n ĉemiz'et'o'n kun ruĝ'a kol'um'o — tuj post la re'ven'o hejm'e'n ŝi de'met'is kaj kaŝ'is ”por la fest'o'j”.
Bovĉjo hav'is ankaŭ ali'a'j'n, ekster'ordinar'a'j'n kaj rimark'ind'a'j'n kutim'o'j'n. Dum la ŝajn'e plej furioz'a kur'ad'o kaj petol'ad'o li ia'foj'e halt'is sen ia kaŭz'o, larĝ'e dis'star'ig'is la kurb'a'j'n pied'o'j'n, lev'is la orel'o'j'n grand'a'j'n kiel ŝovel'il'o'j kaj rigard'is tut'e mal'plen'a'n lok'o'n per okul'o'j, larĝ'e mal'ferm'it'a'j de mir'o. Sen'dub'e li i'o'n vid'is tie, sed Biterĥaj van'e pen'is ek'sci'i, kio tio est'is. En tia'j okaz'o'j ŝi genu'fleks'is antaŭ la amik'o, ĉirkaŭ'pren'is per si'a'j mal'dik'a'j man'et'o'j la mov'iĝ'em'a'n, varm'a'n nuk'o'n kaj, kis'ant'e la mal'sek'a'n buŝ'eg'o'n, dir'is: —Mal'saĝ'a Bovĉjo! Est'as neni'o, trankvil'iĝ'u. Ni ir'u en la jurt'o'n, ĉar Anka baldaŭ al'pel'os Patri'nj'o'n!
Ili'a amik'ec'o tiel grand'iĝ'is, ke Biterĥaj met'is al Bovĉjo en la trog'o'n ”por ĉiam” la bel'a'j'n, skulpt'it'a'j'n lud'il'o'j'n donac'it'a'j'n al ŝi. Ŝi eĉ vol'is dorm'i kun li el'i li'a angul'o post la kamen'o, sed Anka ne konsent'is.
—Mi ne permes'as! Eĉ nokt'e vi ne las'os la brut'o'n trankvil'a.
Vi'a ronk'ad'o tim'ig'us li'n kaj li pov'us sufok'iĝ'i per la ŝnur'o aŭ romp'i la pied'o'n. La brut'o ankaŭ dev'as hav'i liber'an'temp'o'n.
Biterĥaj tre bon'e sci'is, kio est'as ”liber'a temp'o”, ĉar ŝi preskaŭ neniam hav'is ĝi'n, precip'e post la al'ven'o de la bov'in'o. Al la dev'o bala'i la ĉambr'o'n, port'i akv'o'n, kolekt'i verg'aĵ'o'n, okzal'o'n, herb'o'j'n, ber'o'j'n, al'iĝ'is la zorg'ad'o pri la bov'in'o. Ĉiam la knab'in'o dev'is sci'i, kie ŝi est'as. Kiam ŝi ne vid'is la bov'in'o'n de la plat'a tegment'o de la jurt'o, ŝi ir'is en la arb'et'aĵ'o'n, sur la marĉ'o'j'n, kie ankoraŭ mult'e da kul'o'j est'is. La grand'a, varm'a korp'o de la best'o, long'a, mov'iĝ'em'a vost'o, bril'a'j korn'o'j, frap'ant'a'j huf'o'j, ruĝ'a lang'o, nigr'a'j, el'star'ant'a'j okul'o'j, rapid'a'j sen'pacienc'a'j mov'o'j, kiam ŝi pel'is for la insekt'o'j'n aŭ kur'is en la jurt'o'n blek'ant'e kaj balanc'ant'e la mam'o'j'n, — ĉio tio sen'ĉes'e plen'ig'is la infan'o'n per tim'o, kiu'n eĉ la am'o al Bovĉjo ne pov'is for'ig'i. — ”Ŝi ja est'as li'a patri'nj'o!” — trankvil'ig'is ŝi si'n mem. Sed malgraŭ tio, kiam ŝi dev'is pel'i la erar'int'a'n bov'in'o'n hejm'e'n, ŝi pren'is grand'a'n branĉ'o'n kaj, kaŝ'int'e si'n post la arb'o'j, ŝi laŭt'e kri'is: —Hot! hot!
La bov'in'o mir'e ŝi'n rigard'is kaj ir'is mal'rapid'e al la jurt'o, al'vok'ant'e per blek'o la id'o'n, pri kiu ŝi tut'e forges'is pro la dolĉ'a'j herb'o'j. Tiu'j ĉi blek'o'j, la krak'ad'o de la romp'at'a'j arb'et'o'j, bru'a huf'o'frap'ad'o de la best'o, ĝi'a odor'o kaj ronk'ad'o, kiam en'konduk'it'a en la jurt'o'n por la nokt'o ĝi mal'rapid'e maĉ'is la fojn'o'n, agrabl'e tikl'is la aŭd'ad'o'n der mal'ben'it'o'j.
—Mi'a'j okul'o'j ankoraŭ vid'as vi'n. Mi ankoraŭ sent'as vi'a'n odor'o'n antaŭ mi'a mort'o ... Sed Salban ne ĝis'viv'is, ne ĝis'viv'is!... — plend'is Kutujaĥsit.
Ili'a viv'o ek'flu'is pli rapid'e, nov'a'j esper'o'j vizit'is ili'a'j'n kor'o'j'n, re'ven'is la antaŭ'a'j kutim'o'j. Gregori'o falĉ'is la tut'a'n tag'o'n. Anka rast'is kaj sek'ig'is la fojn'o'n. Ceter'e, kio'n ŝi ne far'is? De la tag'o, kiam ŝi akir'is la bov'in'o'n, la dezir'eg'o labor'i konsum'is ŝi'n.
Kiel mus'o ŝi kolekt'is en la ĉirkaŭ'aĵ'o kaj port'is en la jurt'o'n ĉio'n, kio taŭg'is kiel manĝ'aĵ'o, kio hav'is nutr'a'n ind'o'n. Kratag'o, nigr'a rib'o, okzal'o, sovaĝ'a cep'o, dolĉ'a'j herb'o'j, ”lag'a'j manĝ'aĵ'o'j”, gelaten'a'j glob'o'j de ”akv'a'j ber'o'j”, — ĉio'n tio'n oni pov'as konserv'i kaj uz'i, ĉar ĝi fluid'iĝ'as en la acid'a lakt'o kaj pli'bon'ig'as ĝi'a'n gust'o'n kaj nutr'a'n ind'o'n. La loĝ'ant'o'j de la jurt'o tut'e ne suspekt'is, ke Anka ŝpar'as mult'e da lakt'o. Ili ja hav'is ĉiu'tag'e maten'e te'o'n el herb'o'j kun lakt'o, vesper'e sup'o'n el acid'a lakt'o kaj ber'o'j, en la fest'o'j kuir'it'a'n lakt'o'n sen al'don'o'j, ia'foj'e eĉ buter'o'n. Anka est'is bon'a mastr'in'o, ĉio'n ili hav'is kiel la ”hom'o'j”. Ne'grand'a'j'n porci'o'j'n ili ricev'is; tio est'is kompren'ebl'a, ĉar eĉ bon'a bov'in'o liver'as ne mult'e da lakt'o.
—En la sekv'ont'a jar'o ni hav'os re'e bov'id'o'n, kun'e tri brut'o'j'n. Dum'e Bovĉjo grand'iĝ'os kaj pov'os vetur'ig'i fiŝ'o'j'n kaj lign'o'n. Kiom da temp'o, kiom da fort'o'j nun pere'as van'e! — dir'is Gregori'o.
—Ebl'e ankaŭ ni ne rest'os sol'a'j ... — dir'is hont'em'e la vir'in'o kaj met'is la man'o'n de la edz'o sur si'a'n ventr'o'n, kie jam trem'is nov'a viv'o. Nun ŝi ĉiam sid'iĝ'is tia'manier'e apud li, kiam ŝi rimark'is, ke li mal'ĝoj'as, ke li'a'j okul'o'j rigard'as sen'mov'e la fajr'o'n kaj ĉes'as vid'i.
—Ne mal'ĝoj'u, ne pens'u ... Forges'u, ke vi est'as mal'san'a ...
Ĉiu, kiu viv'as, dev'as mort'i ... Anstataŭ'e dir'u, ĉu vi far'os ĝis morgaŭ nov'a'n barel'o'n por la acid'a lakt'o, ĉar la unu'a jam est'as plen'a.
—Jam plen'a? — mir'is la edz'o.
—Jes! — respond'is ŝi fier'e. — Ho, se vi re'bon'ig'us ankaŭ la bar'o'n ... Mergenj ne ven'as plu ... ebl'e ŝi ĉes'os ni'n turment'i, ebl'e ŝi'a konscienc'o vek'iĝ'is pro Flu'o?...
—Ĉu vi opini'as, ke ŝi pere'ig'is la fiŝ'kapt'ist'o'n?
—Sen'dub'e ... Ali'e la vent'o al'pel'us almenaŭ la boat'o'n.
—Mi vid'is ŝi'n hieraŭ, — dir'is Gregori'o.
Mal'trankvil'o aper'is sur la vizaĝ'o de Anka; por kaŝ'i ĝi'n ŝi de'puŝ'is la tuk'o'n de la kap'o.
—Kie? — demand'is ŝi post moment'o.
—Ĝi vetur'is mez'e de la lag'o, al la orient'o.
—Vi vid'as, ke ŝi vizit'as nun ali'a'j'n lok'o'j'n. Prov'u morgaŭ re'bon'ig'i la bar'o'n ... mi help'os vi'n!...
Gregori'o, instig'it'a de la edz'in'o, ek'interes'iĝ'is pri la mastr'um'a'j labor'o'j kaj zorg'o'j. Akr'ig'ant'e la falĉ'il'o'n, li ia'foj'e gaj'e kant'is. Li re'bon'ig'is la bar'o'n kaj met'is la fiŝ'kapt'il'a'n korb'o'n. Sed li turn'is ĝi'n al ali'a flank'o, ĉar la aŭtun'o jam proksim'iĝ'is, la akv'o'j mal'varm'iĝ'is, la fiŝ'o'j re'ven'is en la profund'aĵ'o'j'n el la mal'profund'a'j lok'o'j, plen'a'j de nutr'aĵ'o. Re'e sur long'a'j baston'o'j, sur la tegment'o de la jurt'o ili sek'ig'is dis'tranĉ'it'a'j'n fiŝ'o'j'n.
Neni'u mal'help'is ili'n. Kontraŭ'e, unu tag'o'n ili trov'is ĉe la bord'o la propr'a'n boat'o'n kaj en ĝi la rem'il'o'n kaj tri ret'o'j'n sur la fund'o. En la bek'o de la boat'o est'is met'it'a mal'grand'a, lign'a kruc'o.
La okaz'o tre ekscit'is ĉiu'j'n kaj tim'ig'is Ankan. Ŝi ne'volont'e parol'is pri ĝi. Foj'e, kiam ŝi for'est'is, Kutujaĥsit sci'vol'e demand'is Gregori'o'n: —Kio'n vi dir'us, se ŝi ... re'ven'us?
—Ne, ŝi ne re'ven'os. Ŝi est'as riĉ'a ... hav'as ĉio'n.
—Sed Flu'o, Flu'o?... Kiu pov'us supoz'i, ke li ne dron'is?...
—Ebl'e li dron'is, kaj ŝi nur trov'is la boat'o'n kaj ret'o'j'n.
—En ĉiu okaz'o est'u si'n'gard'a, Gregori'o! — ĝem'is la mal'jun'ul'in'o.
Re'e la ombr'o de tiu vir'in'o ek'pend'is super ili'a viv'o kiel nigr'a nub'o. Anka ne las'is plu la edz'o'n al la river'et'o, ŝi mem kun Biterĥaj ir'is al la bar'o.
Unu tag'o'n ŝi re'ven'is kun mult'e'pez'a korb'o, plen'a de fiŝ'o'j, kiam ŝi rimark'is apud ili'a propr'a boat'o ali'a'n, fremd'a'n. Ŝi ne am'is la surpriz'o'j'n, ŝi'a kor'o ek'bat'is pli rapid'e. En la jurt'o Flu'o sid'is ĉe la tabl'o kaj sen'ĝen'e babil'is kun Kutuĵaĥsit.
—Vi viv'as, Flu'o? Kaj ni jam en'ter'ig'is vi'n! — ek'kri'is Anka kun sincer'a ĝoj'o.
—Mi viv'as, Anka, mi viv'as, dank'e al Di'o! Kaj mi ven'is vizit'i vi'n.
— Kiel vi fart'as? Kie vi kaŝ'as vi'n? Kial vi ni'n for'las'is? Kial vi ne venad'is al ni?... Kiom da tim'o kaj mal'trankvil'o vi kaŭz'is al ni!...
—Mi ne hav'is temp'o'n — balbut'is la konfuz'it'a fiŝ'kapt'ist'o.
— Mi dev'is flik'i la ret'o'j'n, kapt'i fiŝ'o'j'n ...
—Vi las'is ni'n ... sen radi'o de esper'o ... sen pec'et'o ...
Flu'o grat'is la menton'o'n kaj de'turn'is la vizaĝ'o'n de ŝi'a rigard'o.
—Ĉu vi est'as kontent'a?
—Ĉe vi pli bon'e est'as! — respond'is li evit'e kaj montr'is la mal'ferm'it'a'n pord'o'n, post kiu sur la herb'ej'o la falĉ'il'o de Gregori'o son'is.
—Kur'u, Biterĥaj ... vok'u la mastr'o'n! Dir'u, ke Flu'o ven'is ...
—Re'viv'iĝ'int'a?
—Jes, re'viv'iĝ'int'a! Kur'u!
La knab'in'o apenaŭ hav'is temp'o'n palpebr'um'i al Bovĉjo kaj rapid'is sur la herb'ej'o'n kiel bird'o.
—Kia'manier'e tio okaz'is, rakont'u! — demand'is gaj'e Gregori'o, kiam post la unu'a'j salut'o'j ili sid'iĝ'is ĉe la tabl'o por trink'i te'o'n, kiu'n Anka kuir'is por honor'i Flu'o'n.
—Okaz'is! — respond'is ne'volont'e la re'viv'iĝ'int'o, rigard'ant'e avid'e la lakt'o'n met'it'a'n sur la tabl'o'n. — Vi hav'as bov'in'o'n?... Ĉu ŝi liver'as mult'e da lakt'o?... Ebl'e pli bon'e est'as, ke mi mal'aper'is. Kiu pov'as sci'i, ĉu oni est'us don'int'a i'o'n al vi ...
—Mergenj sci'as, ke ni hav'as bov'in'o'n? — demand'is Anka.
—Mergenj?... Jes, ŝi sci'as ... ni vid'is de la bord'o. Nun ŝi kuŝ'as tra'pik'it'a ... Antaŭ unu semajn'o ŝi re'ven'is kaj tuj kuŝ'iĝ'is.
Ŝi perd'as mult'e da sang'o ...
—Tra'pik'it'a?... — ripet'is ĉiu'j.
—Ver'ŝajn'e ŝi mort'os. Kaj antaŭ kelk'e da tag'o'j mi jam ek'esper'is, ke ŝi re'san'iĝ'os!...
—Dir'u Flu'o, kiu re'send'is al ni la boat'o'n kaj ret'o'j'n? Ĉu vi?
— demand'is Gregori'o.
—Kial vi supoz'as, ke mi? Kompren'ebl'e, mi far'is ĝi'n per mi'a'j man'o'j, sed ŝi dir'is: ”Flu'o, ĉu ni bezon'as du boat'o'j'n kaj tiom da ret'o'j? Ili ja posed'as neni'o'n! Re'don'u al ili!”
—Pli bon'e est'us, se ŝi ne re'send'us ... se ŝi tut'e ni'n forges'us!
— koler'e inter'romp'is li'n Anka.
—Ŝi mort'os, ŝi mort'os! Di'o pardon'u al ŝi ĉiu'j'n kulp'o'j'n! — dir'is plend'e Flu'o. — Don'u la falĉ'il'o'n, Gregori'o, mi prov'os, ĉu mi ne forges'is ...
Li rest'is ĉe ili ĝis la vesper'o. Li atent'e rigard'is la bov'in'o'n kaj don'is kelk'a'j'n saĝ'a'j'n konsil'o'j'n; li kares'is Bovĉjon, kis'is Biterĥajon kaj donac'is al ŝi gras'a'n fum'aĵ'it'a'n fiŝ'o'n. Anka verŝ'is al li iom da lakt'o en sitel'o'n el betul'a ŝel'o.
—Ebl'e vi rest'os dum la nokt'o?... Vent'as, lev'iĝ'os alt'a'j ond'o'j!... — ili log'is li'n.
—Ne ... mi ne pov'as ... ne ebl'e est'as ... Ŝi kuŝ'as sol'a, kiu don'as al ŝi akv'o'n? Ŝi ja ankaŭ est'as viv'a kre'it'aĵ'o ... Di'o sav'u ŝi'n de la mort'o, kaj mi fleg'os ŝi'n; mi cert'ig'as, ke ŝi tiam re'san'iĝ'os ... Bon'e est'as ĉe vi, gaj'e, vi hav'as brut'o'n ... sed ne est'as ebl'e ... Mi vi'n vizit'as, ni rest'os najbar'o'j, sed ne est'as ebl'e!...
La bon'ul'o pren'is la sitel'o'n kaj ek'lam'is al la boat'o. Ĉiu'j akompan'is li'n kaj star'is sur la bord'o, ĝis li en'ir'is kaj for'vetur'is al la nigr'a, mal'proksim'a insul'o, sur kiu la arb'o'j klin'iĝ'is al la akv'o.
Al'flug'is la vent'o'j de la okcident'o, renkont'is la vent'o'j'n de la orient'o, nub'o'j salt'is sur nub'o'j'n, en la ĉiel'o ek'bol'is kiel en pot'o, kaj kiam la nord'a vent'o blov'is ĉi'e'n si'a'n mal'varm'a'n spir'o'n, dens'a, sen'inter'romp'a, sen'fin'a pluv'o komenc'iĝ'is. Pro ĝi'a sibl'ant'a bru'o, pro ĝi'a sopir'a plaŭd'o, miks'it'a kun la plor'eg'o de la ond'iĝ'int'a'j lag'o'j, la mal'kovr'it'a, plat'a kaj mal'sek'a ter'o ŝajn'is ankoraŭ pli mal'gaj'a. Sub la pluv'a vual'o la ĉirkaŭ'aĵ'o far'iĝ'is griz'a, mal'pur'a makul'o ... La mal'alt'e flug'ant'a'j nub'o'j mal'klar'ig'is ĝi'a'j'n kontur'o'j'n, esting'is la bril'o'n kaj la kolor'o'j'n, la vent'o'j sku'is ĝi'n kiel for'ĵet'it'a'n ĉifon'o'n, la pluv'o far'is en la ter'o abomen'a'j'n, mal'pur'a'j'n fend'o'j'n.
—Feliĉ'e est'as, ke ni ĝust'a'temp'e kolekt'is la fojn'o'n!... — dir'is Gregori'o.
—Bedaŭr'ind'e vi ne ŝut'is ter'o'n sur la tegment'o'n. Ver'e, mi ne sci'as, kie'n ni ni'n kaŝ'os! — riproĉ'is li'n Anka.
—Kie'n ni ni'n kaŝ'os? Sub la benk'o'j, ĉe la tabl'o ne gut'as ankoraŭ ...
—Atend'u iom, ĉie gut'os! Mi tim'as, ke la pluv'o penetr'os en la proviz'ej'o'n, al la fum'aĵ'it'a'j fiŝ'o'j!
La ”atend'ad'o” ne est'is long'a, ne ekzist'is plu sek'a lok'o en la jurt'o. La mal'varm'a akv'o ne far'as la hom'o'j'n afabl'a'j ... Tamen ili ne mal'pac'is. Anka gard'is la ĝeneral'a'n pac'o'n per si'a bon'kar'a gaj'ec'o. Ia'foj'e Gregori'o, kies ost'o'j re'e komenc'is dolor'i dum la pluv'a veter'a, ek'riproĉ'is ŝi'n: —La vir'in'o'j ĉiam, ĉiam ...
—Ho jes, mal'saĝ'a'j est'as la vir'in'o'j! — konsent'is Anka — ili am'as vi'n, labor'as por vi, vart'as vi'a'j'n infan'o'j'n; pli bon'e est'us, se ĉiu'j simil'us Mergenjon.
—Kial Mergenjon? — murmur'is la konfuz'it'a vir'o.
Se la riproĉ'o'j kaj la koler'o ne ĉes'is, Anka pren'is li'a'n man'o'n kaj konduk'is li'n al la fajr'o: —Silent'u kar'ul'o! Konfes'u, ke vi'a'j ost'o'j kaj membr'o'j re'e dolor'as kaj turment'as vi'n ... Sid'iĝ'u tie ĉi ĉe la fajr'uj'o kaj varm'ig'u vi'n!...
—Ĉie gut'as.
—Gut'u! Ni ja ne dron'os. Bon'a Di'o send'os al ni sek'a'j'n tag'o'j'n, tiam ni ŝut'os ter'o'n sur la tegment'o'n.
Ĉiu'foj'e, kiam la pluv'o ĉes'is por moment'o aŭ la vent'o mal'fort'iĝ'is, Anka, mal'bon'e vest'it'a, en dis'ŝir'it'a'j ŝu'o'j, tuj kur'is sur la herb'ej'o'n por fojn'o, al la bar'o, al la lag'o por ŝanĝ'i la ret'o'j'n.
Ŝi ne permes'is pren'i la proviz'o'j'n, kolekt'it'a'j'n por la vintr'o, ŝi eĉ pli'grand'ig'is ili'n.
—Ben'it'a est'u la man'o, kiu send'is ŝi'n por mal'grand'ig'i ni'a'j'n dolor'o'j'n! — laŭt'e preĝ'is Kutujaĥsit, sen'ĉes'e trem'ant'a de la mal'varm'o.
Sed tio ne daŭr'is long'e. Foj'e vesper'e la pord'o subit'e mal'ferm'iĝ'is kaj Flu'o kovr'it'a de kot'o aper'is en la jurt'o. Post li en'ir'is Mergenj, mal'dik'iĝ'int'a, kun okul'o'j bril'ant'a'j kiel du torĉ'o'j.
—La pluv'o detru'is, tut'e detru'is la tegment'o'n de ni'a tend'o.
Ne ebl'e est'as rest'i tie ... Sam'e kiel sub liber'a ĉiel'o!... Brrr! Kia mal'varm'o. Ĉe vi est'as varm'e, sek'e ...
—Mi ĉiam dir'as, ke plej bon'e est'as loĝ'i kun'e! — cert'ig'is Flu'o, de'met'ant'e la vest'o'j'n antaŭ la fajr'o. Mergenj ir'is en la angul'o'n kaj ĵet'is la lig'aĵ'o'n kun si'a hav'o sur la antaŭ'a'n lok'o'n.
Ili akcept'is ŝi'n; ĉu ebl'e est'is rifuz'i? Ili tut'e ne intenc'is venĝ'i al ŝi ŝi'a'j'n atak'o'j'n. La dom'o aparten'as al tiu'j, kiu'j bezon'as varm'o'n kaj rifuĝ'ej'o'n. Ceter'e ili ne pov'us kontraŭ'star'i. Mergenj ekscit'it'a, help'at'a de Flu'o, kuraĝ'us ĉio'n far'i.
Sed kun'e kun ŝi mal'ĝoj'o en'ir'is en la jurt'o'n. Ŝi neni'o'n far'is; kiel ordinar'e, ŝi parol'is mal'mult'e; la tut'a'n tag'o'n ŝi sid'is ĉe la fajr'uj'o kaj mal'ŝpar'e brul'ig'is verg'aĵ'o'n, kiu'n Biterĥaj port'is sur si'a'j mal'dik'a'j ŝultr'o'j. La alt'kresk'a figur'o de Mergenj, la sever'a'j trajt'o'j de ŝi'a vizaĝ'o, la akr'a'j bril'a'j okul'o'j silent'ig'is ĉiu'n parol'ad'o'n; ili parol'is liber'e nur mal'antaŭ la pord'o, kiam Mergenj ĉe'est'is, Flu'o ne ŝerc'is. Anka trem'is ĉiam, kiam la rigard'o de la krim'ul'in'o traf'is ŝi'a'n vizaĝ'o'n aŭ fingr'o'j'n. La dolĉ'a bon'kor'ec'o, kiu antaŭ ne'long'e bel'ig'is la vizaĝ'o'n de la feliĉ'a mastr'in'o, velk'is kaj mal'aper'is; ĝi ne konsol'is plu la mal'feliĉ'ul'o'j'n dum la plej dolor'a'j moment'o'j. Ŝi'a'j antaŭ'zorg'a'j intenc'o'j renkont'is ĉiam divers'a'j'n ne'for'ig'ebl'a'j'n mal'help'o'j'n. Kutujaĥsit oft'e ne hav'is akv'o'n por si'a'j vund'o'j, ĉar Mergenj bezon'is la vaz'o'n; la vest'o'j ne est'is ĝust'a'temp'e re'bon'ig'it'a'j, ĉar Anka pov'is kudr'i nur ĉe la fajr'o, ŝi do dev'is atend'i, ĝis Mergenj for'ir'os de la kamen'o. Ĉiu pli laŭt'a parol'ad'o, vek'int'a Mergenjon, kaŭz'is river'o'n da mal'ben'o'j kaj insult'o'j. Biterĥaj ne sci'is, kiam ŝi dev'is bala'i la ĉambr'o'n, ĉar Mergenj ekstrem'e koler'is pro la polv'o. Insult'it'a, bat'it'a kaj tim'ig'it'a, la knab'in'et'o ne kuraĝ'is ia'foj'e ir'i al si'a kuŝ'ej'o. Malgraŭ la mal'permes'o de Anka, ŝi tiam ek'dorm'is, apog'ant'e la vizaĝ'et'o'n al la dors'o de Bovĉjo.
Dum'e Mergenj, en la varm'a jurt'o kaj ĉirkaŭ'it'a de oportun'aĵ'o'j, rapid'e re'san'iĝ'is. Post unu semajn'o ŝi ordon'is, ke oni montr'u al ŝi ŝi'a'j'n riĉ'aĵ'o'j'n, kiu'j'n Flu'o dum du tag'o'j transport'is de la insul'o. Ŝi hav'is grand'a'j'n proviz'o'j'n da fiŝ'a ole'o kaj da sek'ig'it'a'j fiŝ'o'j, fin'e vest'o'j'n, vaz'o'j'n, arm'il'o'j'n, — ĉio'n tio'n ŝi ŝtel'is en la loĝ'ej'o'j de fiŝ'kapt'ist'o'j, kiu'j for'las'is la hejm'o'n dum la kapt'ad'o. Ŝi rigard'is ĉio'n fier'e kiel batal'ist'o.
—Kial vi mal'lig'is sen mi'a permes'o la sek'ig'it'a'j'n fiŝ'o'j'n? — demand'is ŝi sever'e.
—Ili jam komenc'is putr'i ... Oni dev'is manĝ'i ili'n! — rapid'e respond'is Anka.
—Ili putr'u, ili ne est'as vi'a'j! Est'u kontent'a'j, ke mi re'don'is al vi la ret'o'j'n ...
—La ret'o'j est'is ni'a'j! — balbut'is Gregori'o.
—Vi'a'j?... Ĉu vi hav'us ili'n, se mi ne vol'us?... Vi ja ven'is pren'i ili'n, Gregori'o, ĉu vi memor'as?
—Diabl'in'o! — murmur'is Gregori'o. — Kiam mi sid'as ĉe ŝi, mi'a korp'o tuj komenc'as trem'i ... La vund'o'j pli dolor'as mi'n de la temp'o, kiam ŝi ven'is ...
—Pardon'u ŝi'n! Ŝi jam komenc'is re'san'iĝ'i, kiam oni tra'pik'is ŝi'a'n hepat'o'n per fer'o ... Atend'u, la somer'o ven'os, ni for'ir'os!
— pet'is Flu'o.
—Ĝis la somer'o! — dir'is Anka ĝem'ant'e.
Ankaŭ Flu'o ĝem'is, balanc'is la kap'o'n, rid'et'is plend'e kaj konfes'ant'e si'a'n kulp'o'n anstataŭ'is Gregori'o'n, kie est'is ebl'e kaj labor'is laŭ si'a'j fort'o'j. Iom post iom Mergenj plen'e ek'estr'is en la jurt'o.
—Hodiaŭ vi dev'as flik'i ĉiu'j'n ret'o'j'n kaj morgaŭ vi transport'os ili'n en la ali'a'n lag'o'n. Tie est'as pli mult'e da fiŝ'o'j! — ordon'is ŝi.
Eĉ la kolekt'ad'o'n de fojn'o ŝi administr'is kaj ne permes'is star'ig'i amas'eg'o'n.
—Ĝi putr'os ... ĝi est'as mal'sek'a!
Anka plor'is la tut'a'n vesper'o'n, mal'pac'is kun Gregori'o, sed la fojn'o rest'is sur la herb'ej'o.
Dum'e ven'is la bel'a, flav'ruĝ'e-or'a aŭtun'o. La arb'et'o'j de la sovaĝ'a'j roz'o'j, framb'o'j kaj nigr'a'j rib'o'j far'iĝ'is en la nokt'a mal'varm'o ruĝ'a'j kiel fajr'o; la delikat'a'j or'a'j betul'et'o'j trem'is de plej facil'a vent'et'o kaj de'ĵet'is si'a'j'n tra'vid'ebl'a'j'n foli'o'j'n; la ĉiel'o far'ig'is arĝent'kolor'a; la mal'varm'iĝ'ant'a'j lag'o'j pal'iĝ'is. La mal'pur'e-verd'a'j musk'o'j kovr'is la flav'iĝ'int'a'j'n herb'o'j'n kaj kolor'ig'is la sen'foli'a'j'n arb'et'aĵ'o'j'n kaj arb'ar'o'j'n. La nokt'o'j pli'grand'iĝ'is kaj pli'long'iĝ'is la vesper'o'j.
Se oni ne parol'is pri mastr'um'a'j afer'o'j, profund'a silent'o reg'is vesper'e en la jurt'o. Anka kudr'is mal'grand'a'j'n ĉemiz'et'o'j'n kaj vind'aĵ'o'j'n. Mergenj sid'is kurb'iĝ'int'a antaŭ la fajr'uj'o kaj varm'ig'is jen la dors'o'n, jen la genu'o'j'n.
—Kial ili silent'as? Kial ili eĉ ne rigard'as mi'n? — demand'is ŝi foj'e Flu'o'n.
—Kar'ul'in'o mi'a! Tie ĉi eĉ mi ne pov'as parol'i kun vi, kiel antaŭ'e sur la insul'o ... ĉirkaŭ'e aŭskult'as hom'o'j ... La kor'o ne am'as orel'o'j'n!...
—Ili ne am'as mi'n. Tut'e prav'e, mi ankaŭ ne pov'as ili'n am'i ... Ili est'as indiferent'a'j por mi. Pli mal'gaj'e est'as tie ĉi ol en la dezert'o.
—Kompat'u ili'n ... Dum unu moment'o kompat'u ili'n, aŭ ali'a'j'n, kaj tuj la kor'o trankvil'iĝ'os.
—Mi ne pov'as! — dir'is ŝi kaj de'turn'is la sek'a'j'n, brul'ig'ant'a'j'n okul'o'j'n. — Se vi ne hav'us hom'o'j'n, Flu'o, vi am'us trab'o'n ... Por kio vi taŭg'as? — al'don'is ŝi post moment'o.
—Somer'e ni re'e trans'vetur'os sur la insul'o'n! — murmur'et'is la Jakut'o.
—Somer'e! Kiu sci'as, kio okaz'os ĝis tiu temp'o! Ebl'e vi'a'j pied'o'j de'fal'os ...
La aŭtun'o for'kur'is per grand'a'j paŝ'o'j. La migr'ant'a'j bird'o'j jam trans'flug'is; la mal'grand'a'j kot'uj'o'j, kaŝ'it'a'j en la herb'o'j, glaci'iĝ'int'e dum la nokt'o, ne degel'is plu tag'e. Sed tag'mez'e la sun'o ankoraŭ varm'ig'is kiel fajr'o kaj ĝi'a ne'kompar'ebl'a bril'o for'pel'is la nokt'a'j'n nebul'o'j'n kaj or'is la lag'o'j'n.
Ĉiu'tag'e dum kelk'e da hor'o'j ili antaŭ'zorg'e re'bon'ig'is la jurt'o'n, la sol'a'n rifuĝ'ej'o'n dum la vintr'a'j frost'o'j. La sterk'o, kiu'n liver'is la bov'in'o, tre bon'e taŭg'is kiel ekster'a stuk'aĵ'o de la dom'o. Sed Mergenj komenc'is kapric'i.
—Ĝi est'as super'flu'a. La sterk'o sek'iĝ'os kaj somer'e la sun'o ek'brul'ig'os ĝi'n. Vi ŝtop'u la fend'o'j'n per musk'o kaj met'u dik'a'n tavol'o'n da argil'o, — jen ĉio, kio'n oni bezon'as. La bov'in'o'n mi tut'e for'pel'us el la jurt'o; ĝi hav'as nek de'flu'ej'o'n, nek tru'o'j'n por el'ĵet'ad'o de la sterk'o ... Ĉiam'a mal'sek'ec'o kaj mal'bon'odor'o!...
Ili konstru'u apart'a'n stal'o'n! Ĉu la hom'o'j dev'as sufok'iĝ'i pro la brut'o?
Anka, aŭd'int'e tiu'j'n ĉi herez'o'j'n, tre indign'is, sed post pri'pens'o ŝi konsent'is.
—Ĉio'n ŝi atak'as!... Bon'e, ni konstru'os stal'o'n.
Flu'o, kiu tim'is, ke la vir'in'o'j bat'os unu la ali'a'n, mir'is pro la trankvil'o de Anka.
—Ni konstru'os! kompren'ebl'e, ni konstru'os ... Tuj morgaŭ mi komenc'os kun Gregori'o hak'i stang'o'j'n kaj trab'o'j'n ...
Gregori'o, al kiu Anka komunik'is si'a'j'n intenc'o'j'n, flam'e ek'labor'is. Dum kelk'e da tag'o'j ili star'ig'is la stang'o'j'n kaj met'is la tabul'o'j'n. Anka kaj Biterĥaj ŝmir'is la mur'o'j'n per argil'o kaj sur'ĵet'is ter'o'n ĝis la tegment'o.
La et'a jurt'o hav'is kamen'o'n, du fenestr'et'o'j'n, plank'o'n part'e kovr'it'a'n per tabul'o'j, part'e per argil'o. Ĝi est'is tiel mal'grand'a, ke la bov'in'o preskaŭ tut'e ĝi'n plen'ig'is. Nur inter la kamen'o kaj trog'o est'is mal'grand'a spac'o, kie oni pov'is star'ig'i kuŝ'ej'o'n por du hom'o'j. Mergenj ĉio'n rimark'is, sed ŝi silent'is. Ankaŭ ŝi hav'is plan'o'j'n por la temp'o, kiam Anka kuŝ'os graved'a en la stal'o. Sur la tegment'o'n de la jurt'o kaj sur la nord'a'n mur'o'n ili ĵet'is fojn'o'n, proviz'o'n, kiu'n ili bezon'is por la brut'o'j. Baldaŭ ili solen'e en'konduk'is Bovĉjon kaj li'a'n patr'in'o'n en la nov'a'n loĝ'ej'o'n, kaj en la sekv'int'a tag'o Gregori'o kaj Anka transport'is en la stal'o'n si'a'j'n lit'aĵ'o'j'n.
En la komenc'o ili pas'ig'is tie nur la nokt'o'j'n; post'e ili pli kaj pli fru'e kur'is en si'a'n dom'et'o'n; pli kaj pli long'e brul'is en ĝi'a kamen'o gaj'a fajr'et'o. Biterĥaj sid'is tie sen'ĉes'e; ŝi eĉ dorm'us tie, se ne mank'us liber'a lok'o. Sed la jurt'o intenc'e pro la varm'o est'is konstru'it'a tiel mal'grand'a, ke rest'is nur mal'larĝ'a, mal'alt'a tra'ir'o inter la mur'o kaj la flank'o de la brut'o. Sed tio de'ten'is nek Biterĥajon, nek Flu'o'n, kiu vizit'is la najbar'o'j'n ”de temp'o al temp'o”. Por regal'i la gast'o'j'n, la ge'edz'o'j kuir'is te'o'n el arb'ar'a'j herb'o'j. Mergenj tut'a'j'n long'a'j'n vesper'o'j'n pas'ig'is sol'a en la jurt'o kaj nur la ĝem'o'j de Kutujaĥsit romp'is la tomb'a'n silent'o'n de la for'las'it'a dom'o.
Sed de ekster'e rid'o'j kaj gaj'a babil'ad'o flug'is. Tiam Mergenj komenc'is long'a'n, mal'ĝoj'a'n kaj sovaĝ'a'n kant'o'n, per kiu ŝi kvazaŭ vol'us silent'ig'i la najbar'o'j'n; pli oft'e ŝi ir'is ekster'e'n, aŭskult'is avid'e la parol'ad'o'j'n, fin'e vok'is Biterĥajon kaj Flu'o'n, pretekst'ant'e, ke est'as jam mal'fru'e, ke jam ven'is temp'o dorm'i.
—Morgaŭ vi re'e lev'iĝ'os por la labor'o tag'mez'e. Sufiĉ'e jam vi babil'is!
—Ho; ŝi bon'e sci'as vok'i ali'a'j'n al la labor'o! — murmur'et'is Anka, prem'iĝ'ant'e al Gregori'o.
—Ŝi far'u, kio'n ŝi vol'as! Bon'e est'as, ke ni loĝ'iĝ'is ĉi tie, la ost'o'j tuj ĉes'is dolor'i mi'n.
—Tie mi ne pov'is trankvil'e dorm'i. Ĉiu'foj'e, kiam la infer'an'in'o mov'iĝ'is, mi tuj vek'iĝ'is, ŝajn'is al mi, ke ŝi ven'as kun tranĉ'il'o.
—Dorm'u! Tie'n ĉi ŝi ne ven'os.
—Sed kio okaz'os post'e?
—Post'e?... Oni mort'ig'os ŝi'n, ĉar ŝi ne ĉes'os ŝtel'i, kaj ni rest'os kun ŝi'a'j riĉ'aĵ'o'j.
Mergenj ekstrem'e ekscit'it'a pli kaj pli oft'e riproĉ'is Flu'o'n.
—Vi for'las'as mi'n!... Vi ne zorg'as pri mi!... Ebl'e vi am'ind'um'as ŝi'n, ĉi tiu'n tim'ig'il'o'n?
—Kio'n vi dir'as? Sed vi ne est'as parol'em'a Mergenj ... Ĉu ebl'e est'as forges'i tiel bon'eg'a'n vir'in'o'n kiel vi?
Ŝi aŭskult'is li'a'j'n laŭd'o'j'n, sed ŝi ne al'las'is li'n al si. Li far'iĝ'is por ŝi abomen'a. De la mal'varm'o kaj labor'o li'a'j vund'o'j grand'iĝ'is kaj mal'bon'odor'is.
—Jen kia vi est'as, Mergenj: nek por vi mem, nek por la hom'o'j!
Sed ŝi kon'is iu'n, por kiu ŝi est'us bon'a kaj ced'em'a.
—Silent'u kaj ir'u for!
Ĉiu'j tag'o'j simil'is unu la ali'a'n: la sam'a izol'ec'o, krak'ad'o de la fajr'o en la kamen'o, ĝem'o'j de Kutujaĥsit, kaj ekster'e bru'ad'o de voĉ'o'j. Iu rakont'as fabel'o'j'n kaj kant'as, lert'e imit'ant'e voĉ'o'j'n de hom'o'j, hero'o'j, mir'ind'a'j ĉeval'o'j, potenc'a'j mal'amik'o'j kaj ... di'o'j.
Ŝajn'is al ŝi, ke ŝi re'kon'as la voĉ'o'n de Gregori'o. Li mal'oft'e rakont'is fabel'o'j'n. Ŝi tre volont'e aŭskult'is li'n. Ŝi el'ir'is antaŭ la sojl'o'n. Nebul'o ramp'is sur la ter'o, kaj alt'e sur la ĉiel'o ar'o'j da stel'o'j bril'et'is. Jes, efektiv'e li ŝanĝ'is la voĉ'o'n kaj komenc'is nov'a'n rakont'o'n ... Ne, tio ne est'is rakont'o, tio est'is am'a kant'o!
”Ho kor'o! kial vi dev'ig'as mi'a'n mov'iĝ'em'a'n buŝ'o'n parol'i?
Kial vi aŭskult'as tiel avid'e?
”Se mi'a'j vort'o'j pov'us penetr'i tra la aer'o kaj rest'i en vi'a memor'o, ho, mi kant'us, mi kant'us sen'ĉes'e, sen'inter'romp'e ...
«Kial mi'a kor'o mal'fort'iĝ'is? Kial mi'a'j akr'a'j okul'o'j ne vid'as plu? Kial mal'klar'iĝ'is mi'a'j pens'o'j?
”Ho, jahaj! For la mal'ĝoj'o ... Ni gaj'e rid'os, ni ĝoj'os, dum ni viv'os ... la viv'o for'kur'as tiel rapid'e!...
”Ho, son'u mi'a kupr'a gorĝ'o, laŭt'e kant'u ... Ni am'u, ĝis la mal'jun'ec'o kaj mal'san'o venk'os ni'n, ĝis ni far'iĝ'os plen'man'o da cindr'o.
”Ho, se la fort'o de mi'a kant'o pov'us de'ten'i la vent'et'o'j'n, dis'pel'i la nub'o'j'n, aŭ mal'varm'ig'i la sun'o'n, ho! mi blov'us, mi ĉiam blov'us sur vi'n ...”
Tio'n ĉi li oft'e kant'is al ŝi.
Mergenj viv'eg'e mal'ferm'is la pord'o'n. Lum'ig'it'a'j de la fajr'o ili sid'is avid'e aŭskult'ant'e. Flu'o kaj Biterĥaj apog'is la vizaĝ'o'j'n sur la man'plat'o'j. Anka ne de'turn'is de la edz'o la okul'o'j'n. Neni'u rimark'is, ke iu rigard'as en la jurt'o'n. Nur la bov'in'o turn'is la korn'o'j'n al Mergenj kaj ŝi'a'j okul'o'j ek'bril'is.
—Flu'o, tuj ven'u! — subit'e ek'son'is raŭk'a voĉ'o kaj trem'ig'is la kor'o'j'n de la ĉe'est'ant'o'j.
—Kio'n vi vol'as?
—Ven'u! Sufiĉ'e!...
—Kio okaz'is? — demand'is Flu'o, grat'ant'e la kap'o'n, kiam li ven'is en la jurt'o'n kaj rigard'is en la fajr'a'j'n okul'o'j'n de la vir'in'o.
—Dum la tut'a tag'o mi ne aŭd'as hom'a'n voĉ'o'n ... Mi ne vid'as hom'a'n vizaĝ'o'n ... Ĉiam la kri'o'j kaj ĝem'o'j de mort'iĝ'ant'a Kutujaĥsit!... Kaj vi tie festen'as!... Sufiĉ'e!... Mi ne permes'os!...
Vi du'foj'e trink'as te'o'n ... al la ali'a'j lakt'o kaj buter'o mank'as ...
Sufiĉ'e! kiam vi ne hav'os plu manĝ'aĵ'o'n, mi dev'os nutr'i vi'n per mi'a'j proviz'o'j ... Ĉu vi ne uz'as nun mi'a'j'n ret'o'j'n, boat'o'n, vaz'o'j'n? Ĉu vi ne help'is al ili kolekt'i la fojn'o'n, konstru'i la stal'o'n ... Kaj ĉu vi ne est'as mi'a? dir'u!
—Vi'a, kompren'ebl'e vi'a!... — li delikat'e ŝi'n cert'ig'is.
—Mi do est'as prav'a. La bov'in'o ebl'e est'as ili'a, sed se ili ankaŭ apart'e trink'as lakt'o'n, ili tromp'as ni'n. Ili pere'ig'as ni'a'n viv'o'n por konserv'i la si'a'n ... Kiam ven'os la mal'sat'o, antaŭ ali'a'j mort'os tiu'j, kiu'j tro labor'is kaj mal'mult'e manĝ'is. Vi mort'os, kaj mi ne vol'as, ke vi mort'u. Mi prefer'as, ke ili mort'u.
Dir'u al ili, ke mi vol'as, ordon'as, ke ili re'e loĝ'u kun ni, ke ali'e mi el'pel'os la bov'in'o'n kaj brul'ig'os la stal'o'n ... Ili nepr'e re'ven'u!
—Ne, tio'n mi ne pov'as dir'i al ili. Ili ne obe'os ... Ili est'as liber'a'j hom'o'j!...
—Bon'e! Ne dir'u, mi tuj brul'ig'os ili'n!...
Ŝi kapt'is brul'aĵ'o'n.
—Mi dir'os, dir'os!... Ho, vir'in'o! Mi morgaŭ dir'os, trankvil'iĝ'u!... Sed Anka ne konsent'os. La bov'in'o est'as ŝi'a propr'aĵ'o ... Antaŭ'e vi vol'is pren'i ŝi'a'n edz'o'n, nun la bov'in'o'n ... Mi pens'is, ke vi jam far'iĝ'is pli bon'a ...
Ŝi ek'rid'is kaj for'puŝ'is li'n. En la jurt'o'n tim'e en'ir'is Biterĥaj.
—Vi est'as mal'saĝ'a. Ni vid'os, kio'n dir'os morgaŭ vi'a bel'a pup'o.
Ŝi ir'is en la angul'o'n kaj de'ĵet'is la vest'o'j'n. Flu'o sen'vest'ig'is si'n kaj medit'is.
—Kio'n ŝi cel'as? Ne ebl'e est'as kompren'i la vir'in'o'n!... Ili est'as tut'e mal'saĝ'a'j. Morgaŭ sen'dub'e ili el'ŝir'os har'o'j'n unu al la ali'a ... Mi dev'as antaŭ'sci'ig'i Gregori'o'n. Jen mi'a konsil'o: en la stal'o dorm'u Anka kun Biterĥaj, kaj Gregori'o ĉi tie ... tiam Anka kvazaŭ for'est'us ... aŭ Mergenj dorm'u tie, tio est'us plej bon'a. ...
La plan'o trankvil'ig'is li'n. Lac'a de la labor'o, li tuj profund'e ek'dorm'is.
Sed Mergenj ne pov'is dorm'i. Ĉiu'j esper'o'j kaj ĝoj'o'j, vek'it'a'j per la kant'o, ek'star'is antaŭ ŝi ... Ĉio pere'is post la aper'o de ĉi tiu vir'in'o kun pal'a vizaĝ'o!... Ar'o da mal'feliĉ'o'j sekv'is ŝi'n ... Se ŝi ne al'vetur'us, ebl'e la manĝ'aĵ'o sufiĉ'us por la ali'a'j kaj tiu terur'a nokt'o ne ven'us ... Nun ŝi, Mergenj, ne est'us sol'a ... Gregori'o ne for'las'us ŝi'n ... ĉiu'j ne mal'am'us ŝi'n kiel sovaĝ'a'n best'o'n. Ŝi'a sever'a kor'o jam komenc'is mol'iĝ'i kaj ŝi pens'is, ke re'ven'os la tag'o'j, en kiu'j ŝi rid'et'is kaj dezir'is feliĉ'o'n al la hom'o'j ... Nun re'e nokt'o, mal'varm'o, mal'ĝoj'o! kaj ĝi ne pov'as ali'iĝ'i ... Ŝi re'memor'is la vizaĝ'o'n de Gregori'o: est'is tiam varm'eg'a, purpur'a nokt'o, la stel'o'j hel'e bril'is super la river'et'o, sed li for'puŝ'is, for'puŝ'is ŝi'n ... Ŝi ek'trem'is.
... Kaj nun ... ili tie dorm'as, ĉirkaŭ'pren'ant'e la kol'o'n unu al la ali'a ... La brut'o'j varm'ig'as ili'a'j'n korp'o'j'n per si'a spir'ad'o ... Ili'a'j kor'o'j bat'as trankvil'e ... Kaj ie mal'proksim'e sam'e trankvil'e en varm'a riĉ'a jurt'o dorm'as ĉe la flank'o de ali'a vir'in'o la hom'o, kiu est'is ŝi'a unu'a am'at'o kaj kiu ĵet'is ŝi'n tie'n ĉi ...
Mal'varm'a trem'o kur'is sur ŝi'a dors'o.
Ŝi el'ramp'is el la lit'o kaj komenc'is blov'i sur la fajr'o'n. Ek'brul'et'is unu brul'aĵ'o, la sol'a kiu rest'is en la kamen'o. Ŝi el'ir'is por lign'o, sed ŝi ne re'ven'is. En la griz'a bril'o de la tag'iĝ'o la et'a stal'o aper'is antaŭ ŝi'a'j okul'o'j, kvazaŭ fantom'o ... Delikat'a fum'a stri'o supr'e'n'ir'is el la kamen'tub'o.
Sovaĝ'a ĝoj'o ek'bril'is en ŝi'a'j okul'o'j kaj ŝi re'ven'is en la jurt'o'n. Ŝi atent'e aŭskult'is kaj konvink'iĝ'int'e, ke Flu'o dorm'as, ke Kutujaĥsit ne ĝem'as pli laŭt'e ol ordinar'e, ŝi kapt'is la brul'aĵ'o'n, el'kur'is kaj en'ŝov'is ĝi'n en la fojn'o'n, kiu kovr'is la nord'a'n mur'o'n de la stal'o. Post'e ŝi rapid'e re'ven'is, sed ne pov'is rest'i en la jurt'o. Ŝi re'e el'kur'is ekscit'it'a kaj forges'is ferm'i la pord'o'n. La sang'a'j lang'o'j de la fajr'o jam lek'is la mur'o'j'n kaj la tegment'o'n de la stal'o. La maten'a vent'et'o dis'blov'is la flam'o'j'n. Mergenj rapid'e al'rul'is trab'o'n kaj bar'is la pord'o'n. Preskaŭ en la sam'a moment'o la brut'o'j ek'blek'is, pal'a vizaĝ'o kaj man'o'j aper'is en la fenestr'et'o, ek'son'is fort'eg'a frap'ad'o al la pord'o kaj terur'a laŭt'a kri'o: —Sav'u!... Brul'as!... Mal'ferm'u!...
Flu'o, Biterĥaj, eĉ Kutujaĥsit el'kur'is el la jurt'o. — Kie brul'as? Kio brul'as? — ripet'is ili sen'senc'e, kvankam tut'e proksim'e de ili star'is la flam'a amas'o. En ĝi'a intern'o bru'is akr'a'j voĉ'o'j de dolor'o kaj mal'esper'o, plend'a'j blek'o'j de la brut'o'j kaj la terur'a batal'o pro la viv'o. Fin'e Flu'o rimark'is la barit'a'n pord'o'n, salt'is al ĝi. Kvankam la flam'o'j, kvazaŭ serpent'o'j, volv'is si'n ĉirkaŭ li'a'j nud'a'j brak'o'j, li for'puŝ'is la trab'o'n kaj mal'ferm'is la pord'o'n. En la sam'a moment'o grand'a kap'o de bov'in'o aper'is, sed la brut'o ne pov'is jam el'ir'i, fal'is kaj ĝi'a korp'o ŝtop'is la pord'o'n. Flu'o pen'is ŝi'n el'tir'i; li bat'is, ŝir'is ŝi'n, sed la mal'feliĉ'a best'o ne pov'is lev'iĝ'i, ĝi nur trem'is kaj blek'is. Subit'e, kvazaŭ puŝ'it'a ekster'e'n, la bov'in'o ĵet'is si'n antaŭ'e'n kaj ŝi'a brust'o ek'bat'is la kadr'o'n de la pord'o. La du'on'e for'brul'int'a mur'o ŝancel'iĝ'is kaj ĝi'a'j trab'o'j fal'is sur Flu'o'n kaj la bov'in'o'n. Amas'o da brul'aĵ'o'j kovr'is ili'n. Nur la pied'o'j de la mal'feliĉ'ul'o, li'a'j vund'it'a'j pied'o'j rest'is liber'a'j. Li pen'is lev'iĝ'i kaj liber'iĝ'i el la terur'a kapt'il'o. Mergenj rapid'is al li kaj, forges'int'e pri la danĝer'o, komenc'is dis'ĵet'i la brul'ant'a'n lign'o'n.
Subit'e la vent'o ek'blov'is pli fort'e, el la intern'o de la dom'o el'flug'is nub'o'j de nigr'a fum'o kaj sang'a'j flam'o'j, kiel mult'pik'il'a lang'o de grand'eg'a drak'o, ĉirkaŭ'is Mergenjon; sam'temp'e la tut'a konstru'aĵ'o, jam klin'iĝ'int'a al ŝi, ŝancel'iĝ'is kaj dis'fal'is. La ĉef'a trab'o de la tegment'o traf'is ŝi'a'n brust'o'n, renvers'is ŝi'n kaj prem'eg'is al la ter'o. Furioz'e ĝem'eg'ant'e ŝi tord'iĝ'is en la brul'ant'a lign'ar'o. Fin'e ŝi silent'iĝ'is.
La lev'iĝ'ant'a sun'o or'is la griz'a'j'n fum'o'j'n de la brul'o kaj la figur'o'j'n de Biterĥaj kaj Kutujaĥsit ŝton'iĝ'int'a'j'n de terur'o.
Kutujaĥsit tuj re'ven'is en la jurt'o'n, kuŝ'iĝ'is kaj ne lev'iĝ'is plu. Ŝi mort'is post kelk'a'j tag'o'j. Biterĥaj rest'is sol'a, preskaŭ sen'konsci'a de terur'o. Ŝi hav'is nutr'aĵ'o'n en la proviz'ej'o, tre proksim'e, sed ŝi tim'is ir'i preter la mort'int'o'j. Ŝi nutr'is si'n per musk'o'j, ber'o'j de sovaĝ'a roz'o, radik'o'j, kiu'j'n ŝi pov'is kolekt'i proksim'e de la jurt'o. Ŝi mal'dik'iĝ'is, pal'iĝ'is, perd'is la fort'o'j'n. La temp'o'n liber'a'n de la ĉas'ad'o kaj de la kolekt'ad'o de la ber'o'j, ŝi pas'ig'is en la jurt'o, kvankam la mal'bon'odor'o de la putr'ant'a korp'o de Kutujaĥsit venen'ig'is la aer'o'n. Fin'e la sort'o send'is al ŝi liber'ant'o'n. Foj'e vesper'e ŝi rimark'is li'n, kiam ŝi re'ven'is kun sitel'o da akv'o. Ĝi est'is best'o nigr'a kaj grand'a kiel la bov'in'o. La knab'in'et'o ek'trem'is de ĝoj'o. En la komenc'o ŝajn'is al ŝi, ke ĝi efektiv'e est'as ili'a bov'in'o, ke neni'o okaz'is, ke tuj Anka kaj Gregori'o ven'os. Sed la gast'o hav'is har'o'riĉ'a'n, tri'angul'a'n buŝ'eg'o'n kaj grand'a'j'n ung'eg'o'j'n, posed'is nek korn'o'j'n, nek vost'o'n. Rimark'int'e ŝi'n, la best'o halt'is, sid'iĝ'is kaj komenc'is grat'i si'n per la post'a pied'o post la orel'o. Biterĥaj tuj salt'is en la jurt'o'n, rapid'e ferm'is la pord'o'n kaj rigard'is tra la fenestr'et'o, kio okaz'os. La bru'o tim'ig'is la best'o'n, ĝi ek'star'is sur la post'a'j pied'o'j kaj rigard'is ĉirkaŭ'e. Est'is silent'e, mal'lum'e, nur la lag'o, purpur'a de la vesper'a ĉiel'ruĝ'o, bru'is en la mal'proksim'o; la gast'o do trankvil'iĝ'is, al'ir'is al la for'brul'int'a jurt'o, puŝ'is per la buŝ'eg'o la nigr'iĝ'int'a'n kap'o'n de Mergenj kaj komenc'is dis'ŝir'i ŝi'a'n korp'o'n. La tut'a'n nokt'o'n ĝi bru'is kaj rul'is la trab'o'j'n.
Maten'e sur la lok'o, kie la mort'int'o'j est'is, kuŝ'is nur blank'a'j ost'o'j kaj sang'a'j rest'aĵ'o'j, dis'ĵet'it'a'j inter la karb'o'j. La urs'o dorm'is apud'e, en'ŝov'int'e la buŝ'eg'o'n inter la pied'eg'o'j'n. Du tag'o'j'n ĝi festen'is antaŭ la pord'o de la jurt'o. En la last'a nokt'o oni ĝi'n mal'help'is, sed ĝi ne for'ir'is. Maten'e la knab'in'et'o re'e ek'vid'is ĝi'n sur la sam'a lok'o. Ĝi dorm'is en la sun'o ... Soif'o kaj mal'sat'o ekstrem'e ŝi'n turment'is, sed ŝi ne kuraĝ'is el'ir'i ... Preskaŭ sen'viv'a ŝi sid'iĝ'is en angul'et'o kaj sonĝ'is pri la verd'a'j arb'ar'o'j, pri la land'o ĉe la grand'eg'a lag'o, kie feliĉ'a'j hom'o'j loĝ'as, kie liber'e kur'as infan'o'j, kaj bov'id'o'j ... Murmur'o en la fenestr'o vek'is ŝi'n. Pied'eg'o arm'it'a per ung'eg'o'j kaj grand'a, har'o'riĉ'a buŝ'eg'o preskaŭ sam'temp'e en'ŝov'is si'n, sed la tru'o est'is tro mal'grand'a ... La okul'o'j de la urs'o koler'e ek'bril'is, ĝi el'iĝ'is ... Sed ĝi ne ced'is ... Ĝi ir'is ĉirkaŭ la jurt'o kaj pied'frap'is sur la herb'o'j. Fin'e ĝi salt'is mal'lert'e sur la tegment'o'n, kiu ek'krak'is sub ĝi'a pez'o ... Ĝi grat'is, fos'is la ter'o'n, dis'puŝ'is la trab'o'j'n; post moment'o ili dis'iĝ'is, fal'is intern'e'n, kaj en la hel'a tru'o aper'is kap'o kun sang'a'j okul'o'j.
La best'o rigard'is en la jurt'o'n kaj mal'lev'iĝ'is intern'e'n. Ĝi halt'is sur la plank'o, sku'is de si la polv'o'n, etend'is la naz'o'n, ek'flar'is kaj ir'is rekt'e al la lit'o de Kutujaĥsit. Sed subit'e ĝi'a rigard'o renkont'is la okul'o'j'n de Biterĥaj, kiu'j bril'is kiel du ruben'o'j ...
Ĝi star'iĝ'is sur la post'a'j pied'o'j, ek'ronk'is kaj, star'ig'int'e la har'o'j'n, furioz'e spir'eg'ant'e, ĝi ir'is terur'a al la knab'in'et'o ... Ŝi ne mov'iĝ'is, ne kri'is, eĉ ne ek'ĝem'is, kiam ĝi'a pied'eg'o ek'prem'eg'is ŝi'a'n mal'dik'a'n korp'et'o'n al la benk'o.
La neĝ'o'j super'ŝut'is la glaci'iĝ'int'a'j'n lag'o'j'n, mal'dens'a'j'n arb'ar'o'j'n kaj mizer'a'n ter'o'n. De la potenc'a frost'o ĉio far'iĝ'is mal'mol'a kiel kristal'o.
Kiam la komun'um'o ek'sci'is de la ĉas'ist'o'j, ke fum'o ne lev'iĝ'as plu el la jurt'o de la lepr'ul'o'j, la princ'o send'is deleg'it'o'n por konvink'iĝ'i, ĉu Di'o efektiv'e for'pren'is de la land'o la ”mal'ben'o'n”. La Jakut'o long'e van'e kri'is, fin'e li lev'is la pord'o'n per si'a ponard'eg'o ...! Li rimark'is la romp'it'a'n tegment'o'n kaj kompren'is ĉio'n.
—Urs'o! — murmur'et'is li.
Li re'ven'is kaj raport'is pri la terur'a okaz'o. La ”kun'ven'o”
decid'is send'i mon'o'n en la urb'et'o'n por funebr'a mes'o kaj brul'ig'i la jurt'o'n. La send'it'o, far'int'e pi'e la sign'o'n de la kruc'o, met'is brul'ant'a'n verg'aĵ'o'n sub la tegment'o'n de la mal'nov'a dom'o, satur'it'a de la venen'o ... Li star'is apud'e kaj atend'is, ĝis la fum'a'j nub'o'j cert'ig'is li'n, ke la fajr'o bon'e brul'as. Tiam li re'ven'is hejm'e'n.
Sur la mal'ben'it'a lok'o rest'is nur du amas'o'j da cindr'o kaj iom da ost'o'j. La tut'a ĉirkaŭ'aĵ'o de la jurt'o de la lepr'ul'o'j long'e ne est'is vizit'at'a de iu ... Neni'u kuraĝ'is tie kolekt'i ber'o'j'n, kapt'i fiŝ'o'j'n, persekut'i for'kur'ant'a'n ĉas'aĵ'o'n ...
Sed la ŝim'o de la viv'o ne est'is el'ŝir'it'a kun la radik'o, ne est'is detru'it'a kun'e kun la mal'feliĉ'ul'o'j, — ĝi re'e ek'kresk'os ie sur hom'a'j korp'o'j kaj re'e plen'iĝ'os kaj ek'ĝem'os la mal'ben'it'a'j dezert'o'j.